Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 Kết nối bài 7: Nghệ thuật băm thịt gà (Trích Việc làng – Ngô Tất Tố)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Nhắc lại kiến thức về tác giả, tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân và thực hiện yêu cầu sau: Trình bày hiểu biết của em về tác giả Ngô Tất Tố và xuất xứ văn bản “Nghệ thuật băm thịt gà”.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động

- GV mời 1 – 2 HS trình bày kết quả.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức đọc hiểu văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ (4 – 6 HS) hoàn thành nhiệm vụ:

+ Liệt kê lại các sự kiện chính được kể và nhận xét.

+ Hoàn thành bảng dưới đây về những hiện thực được phản ánh trong văn bản.

+ Nhận xét về ngôi kể và giọng điệu của văn bản.

+ Nhắc lại chủ đề, tư tưởng và thông điệp của văn bản.

+ Tổng kết lại nội dung và nghệ thuật của văn bản.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Tác giả và tác phẩm

a. Tác giả

- Ngô Tất Tố (1893 – 1954) là nhà Nho, dịch giả, nhà nghiên cứu triết học, văn học cổ.

- Là nhà báo, nhà văn có lối viết, sức viết dồi dào.

- Phong cách nghệ thuật: là nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn và người nông dân.

b. Tác phẩm 

- Phóng sự “Việc làng” ra đời vào khoảng đầu thế kỉ XX, gồm 17 chương.

- Nội dung chính: phơi bày những hủ tục nhiều khê, quái gở ở nông thôn và hậu quả nghiêm trọng của nó.

- Văn bản Nghệ thuật băm thịt gà thuộc chương VI của phóng sự “Việc làng”.

2. Đọc hiểu văn bản

a. Các sự kiện chính được kể

- Câu chuyện của tác giả và người bạn Lăng Vân lúc đêm khuya và gần sáng. à Cảnh mọi người kéo đến nhà Lăng Vân dự lệ làng khi trời đã sáng rõ. à Cảnh anh mõ làng chia cỗ và băm thịt gà sau khi hàng xóm đến đông đủ. 

- Nhận xét:

+ Thuật lại theo trình tự thời gian.

+ Quan sát, ghi chép tại chỗ một cách chi tiết, chân thực toàn bộ câu chuyện.

+ Tác dụng: Tạo sự hấp dẫn, kịch tính; đảm bảo tính chân thực, khách quan, độ tin cậy.

b. Hiện thực được phản ánh

- Phụ lục.

c. Ngôi kể và giọng điệu

- Ngôi kể: 

+ Người kể ngôi thứ nhất, tận mắt chứng kiến.

+ Đáp ứng yêu cầu cốt lõi của thể loại phóng sự, đó là tính chân thực.

+ Người kể trực tiếp thể hiện giọng điệu, đưa ra những lời nhận xét và miêu tả chi tiết tỉ mỉ, từ đó thể hiện thái độ phê phán của mình đối với một việc làng đầy phiền toái.

- Giọng điệu: 

+ Giọng điệu hài hước, châm biếm, phê phán sâu cay: 

+ Miêu tả tỉ mỉ cảnh mọi người ùn ùn kéo đến dự lệ làng.

+ Lời trữ tình ngoại đề: Con gà làm được hai chục mâm cỗ, thật là một kì công; Tôi chịu lắm, và tôi muốn dâng cho ông Mới ấy cái chức nghệ sĩ…

+ Miêu tả chi tiết, cận cảnh cảnh anh mõ chia phao câu, sỏ gà...

=> Yếu tố tạo nên giọng điệu: 

+ Lối quan sát, ghi chép tỉ mỉ, chân thực đã khái quát, châm biếm một hiện tượng điển hình của xã hội nông thôn Việt Nam xưa.

+ Cách miêu tả và xây dựng nhân vật anh mõ làng thuần thục, điêu luyện trong việc băm thịt gà bằng cái nhìn khách quan nhưng có ý nghĩa phê phán sâu sắc. 

+ Cách sử dụng ngôn ngữ miêu tả cùng với những lời trữ tình ngoại đề đầy thán phục nhưng không phải là lời ngợi ca tài năng và nghệ thuật mà là lời châm biếm về hủ tục chia phần khủng khiếp ở làng quê Việt Nam xưa.

d. Chủ đề, tư tưởng, thông điệp

- Chủ đề: Hủ tục chia chác cỗ trong việc làng trước kia ở làng quê Việt Nam.

- Cảm hứng chủ đạo: Cảm hứng phê phán, châm biếm đối với những hủ tục ở làng quê. 

- Thông điệp: 

+ Không nên để những hủ tục ảnh hưởng đến đời sống của con người.

+ Cần có những thái độ và hành vi đúng đắn để mộ mặt nông thôn mới ngày càng phát triển, không còn những “nghệ thuật” và “nghệ sĩ” phi lý, phản cảm.

e. Tổng kết

- Nội dung: Tác giả tái hiện một hiện tượng  diễn ra trong đời sống nông thôn Việt Nam lúc bấy giờ, qua đó tác động đến nhận thức của con người  trong xã hội đương thời.

- Nghệ thuật:

+ Ghi chép chân thực, chi tiết, tỉ mĩ.

+ Thể hiện dấu ấn phong cách cá nhân của tác giả trong bút pháp mêu tả, sử dụng ngôn ngữ, lời trữ tình ngoại đề giàu hình ảnh, cảm xúc.

Bối cảnh diễn ra 

câu chuyện

Cảnh anh mõ làng băm thịt gà

Nhận xét

- Sáng sớm.

 - Mấy ông cụ già khăn áo chỉnh tề.

 - Người đến mỗi lúc một đông: già có, trẻ có, đứng bóng có; gường phản chật hết; hàng xóm vẫn lục tục kéo đến…

 - Nguyên liệu làm 23 mâm cỗ cho 83 người: một mâm xôi + 1 con gà + hai chai rượu.

- Lòng gà: bày vào 10 đĩa, không đĩa nào thiếu một thứ nào.

 - Sỏ gà pha năm, miếng nào cũng dính 1 tí mỏ.

 - Phao gà pha bốn, miếng nào cũng có đầu bầu, đầu nhọn.

 - Hai chiếc cánh gà chặt làm 10 miếng

 - Mình gà: băm làm 92 miếng; không giập nát, không bong da, giống như tập con cánh bướm…

 → Miêu tả một cánh tỉ mỉ, chi tiết từng động tác của anh mõ khi băm thịt gà (tr.43). Băm thịt gà như một nghệ thuật đã thực hiện từ lâu đời.

→ Hiện thực được phản ánh: tập tục chia phần khủng khiếp ở nông thôn Việt Nam xưa “một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp”.

Trường THPT:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN: NGHỆ THUẬT BĂM THỊT GÀ

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Đâu là nhận xét đúng về đặc điểm của thể loại phóng sự?

A. Là một thể loại nhỏ trong loại hình kí.

B. Là một phần thống nhất với loại hình báo chí.

C. Là một thể loại được hình thành và phát triển từ rất sớm.

D. Là một thể loại văn học, không có đặc điểm của báo chí.

Câu 2: Đâu là quan niệm của Ngô Tất Tố về mục đích của việc làm phóng sự?

A. Mang tính nghệ thuật, chất lãng mạn, trữ tình.

B. Tái hiện lại lịch sử hào hùng đã qua.

C. Phóng sự đích thực phải đi vào phanh phui những căn bệnh “trầm kha” của xã hội.

D. Đối tượng chính là nông thôn và người nông dân.

Câu 3: Nỗi khổ nào của người nông dân được phản ánh trong phóng sự Nghệ thuật băm thịt gà?

A. Sự mê tín, dị đoan.

B. Sự hào nhoáng nơi thôn quê.

C. Sự bất công xã hội.

D. Sự đói khổ, bần cùng của người nông dân.

Câu 4: Chất “truyện” trong phóng sự của Ngô Tất Tố được thể hiện như thế nào?

A. Các thiên phóng sự đều mang dáng dấp của một truyện ngắn.

B. Kết cấu theo trình tự thời gian.

C. Các phóng sự có nhân vật với lời nói, suy nghĩ, hành động…do tác giả kể lại bằng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất “tôi”.

D.  Các thiên phóng sự đều mang dáng dấp của một truyện ngắn,  có nhân vật với lời nói, suy nghĩ, hành động…do tác giả kể lại bằng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất “tôi”; nhân vật có diện mạo và đôi khi có diễn biến tâm lý khá tinh tế.

Câu 5: Đâu là nhận xét đúng về giọng điệu của phóng sự Nghệ thuật băm thịt gà?

A. Tiết tấu nhanh, mạnh.

B. Đầy tính mỉa mai, châm chọc, cười cợt.

C. Nhẹ nhàng, tự nhiên, cuốn hút.

D. Gay cấn, nghẹt thở.