Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 Kết nối bài 7: Bước vào đời (Trích Nhớ nghĩ chiều hôm – Đào Duy Anh)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Nhắc lại kiến thức về tác giả, tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân và thực hiện yêu cầu sau: Trình bày hiểu biết của em về tác giả Đào Duy Anh và xuất xứ văn bản “Bước vào đời”.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động

- GV mời 1 – 2 HS trình bày kết quả.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức đọc hiểu văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ (4 – 6 HS) hoàn thành nhiệm vụ:

+ Hoàn thành Phiếu học tập: Nhắc lại điểm nhìn, sự kiện chính, nhân vật và tính phi hư cấu của văn bản.

+ Nhắc lại bối cảnh thời đại và đời sống chính trị được thể hiện trong văn bản.

+ Nêu biểu hiện và vai trò của những yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn bản.

+ Tổng kết lại nội dung và nghệ thuật của văn bản.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Tác giả và tác phẩm

a. Tác giả

- Giáo sư Đào Duy Anh (1904-1988), quê quán ở Thanh Hóa

- Là học giả có nhiều đóng góp quan trọng trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu.

- Ông được xem là những người đặt nền móng cho nhiều ngành khoa học xã hội ở Việt Nam. Ở lĩnh vực sử học, ông có đóng góp nổi bật với nhiều công trình có giá trị về lịch sử Việt Nam. 

b. Tác phẩm 

-  Hồi kí “ Nhớ nghĩ chiều hôm” được viết xong năm 1972 và hoàn thành năm 1974.

- Đoạn trích thuộc phần đầu của cuốn hồi kí, kể về sự kiện đánh dấu giai đoạn “bước vào đời” của tác giả.

2. Đọc hiểu văn bản

a. Điểm nhìn, sự kiến chính, nhân vật và tính phi hư cấu của văn bản

- Phiếu học tập.

b. Bối cảnh thời đại và đời sống chính trị

- Khái quát về bối cảnh được tái hiện: Một giai đoạn lịch sử; đời sống chính trị xã hội Việt Nam giữa thập niên hai mươi của thế kỉ XX.

- Sức ảnh hưởng của các nhân vật lịch sử đối với những thanh niên giàu tinh thần dân tộc: Đoạn trích đã nhắc đến Phan Châu Trinh và Phan Bội Châu, đặc biệt là sự xuất hiện của Phan Bội Châu tại trụ sở Hội Quảng tri. Những sự kiện gắn với hai nhân vật lịch sử này đã có tác động sâu sắc đến suy nghĩ, sự lựa chọn và hành động của đông đảo tầng lớp thanh niên giàu tinh thần dân tộc, trong đó có Đào Duy Anh.

c. Biểu hiện và vai trò của những yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn bản

- Yếu tố miêu tả: Nói về cảnh sinh hoạt tại trụ sở Hội Quảng tri ở phần đầu văn bản; thể hiện tập trung ở đoạn văn nói về sự kiện Phan Bội Châu đến dự cuộc tiếp đón tại địa điểm nêu trên.

- Yếu tố biểu cảm: Kết hợp với yếu tố miêu tả về Phan Bội Châu; đoạn văn cuối nói về cảm xúc của tác giả khi nghe những câu văn trong bài Văn tế cụ Phan Châu Trinh.

- Vai trò: Tạo ấn tượng về các sự việc, nhân vật; chất văn cho những hồi ức được kể lại; đem đến cảm xúc và sức hấp dẫn cho người đọc khi tiếp xúc với văn bản.

d. Tổng kết

- Nội dung: đoạn trích "Bước vào đời" đã khắc họa một cách sinh động bức tranh đời sống chính trị - xã hội Việt Nam và cách sống của tầng lớp tri thức lúc bấy giờ. Qua đó, tác giả thể hiện lòng yêu nước nồng nàn, ý chí kiên cường và niềm tin vào tương lai tươi sáng của dân tộc.

- Nghệ thuật:

+ Tính phi hư cấu của đoạn trích hồi kí (Nội dung chân thực, chính xác).

+ Kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm làm tăng tính hấp dẫn của văn bản.

+ Sử dụng các chi tiết tiêu biểu.

+ Sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu.

Sự kiện chính

Nhân vật

Điểm nhìn của người kể và ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn

Tính phi hư cấu của văn bản 

Biểu hiện

Tác dụng

Sự kiện chính

Kí ức về giai đoạn “bước vào đời” của tác giả.

Nhân vật

Nhân vật “tôi”, người trực tiếp kể lại hồi ức.

Điểm nhìn của người kể và ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn

– Câu chuyện được kể từ điểm nhìn: Tác giả không chỉ xuất phát từ điểm nhìn cá nhân mà còn từ điểm nhìn thời đại.

– Ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn: Ngoài việc nói về sự lựa chọn của cá nhân, đoạn trích còn đề cập sự lựa chọn của tầng lớp thanh niên trí thức lúc bấy giờ, với sức ảnh hưởng lớn từ những nhà yêu nước, cách mạng tiền bối.

Tính phi hư cấu của văn bản 

Biểu hiện

Những sự kiện, chi tiết tái hiện bối cảnh lịch sử, nhân vật mang dấu ấn lịch sử, câu chuyện được kể lại, các mốc thời gian,…

Tác dụng

+ Làm sống lại những kí ức chân thật về một đoạn đời của mình hoặc của lịch sử đất nước, dân tộc.

+ Bên cạnh đó, tác giả có thể sắp xếp, bố trí các sự kiện theo mạch truyện và điểm nhìn riêng để tăng tính hấp dẫn.

Trường THPT:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN: BƯỚC VÀO ĐỜI

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Trong văn bản, tác giả đã nhấn mạnh điều gì về việc bước vào đời?

A. Cần phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

B. Cần phải có sự hỗ trợ từ gia đình.

C. Bước vào đời là dễ dàng.

D. Không cần phải lo lắng về tương lai.

Câu 2:  Cách tiếp cận của tác giả đối với vấn đề bước vào đời có thể được coi là gì?

A. Lạc quan và tích cực.

B. Bi quan và nghi ngờ.

C. Thận trọng và thực tế.

D. Đơn giản và dễ dàng.

Câu 3:  Phong cách viết của Đào Duy Anh trong văn bản này được đặc trưng bởi:

A. Lối viết hài hước và châm biếm.

B. Sử dụng nhiều hình ảnh thơ mộng.

C. Văn phong trữ tình, sâu sắc và gần gũi.

D. Cách hành văn phức tạp và khó hiểu.

Câu 4:  Tác giả đã sử dụng hình ảnh nào để minh họa cho quá trình trưởng thành và tự lập?

A. Hành trình vượt biển.

B. Cánh chim bay xa.

C. Cây non vươn lên.

D. Đường phố đông đúc.

Câu 5:  Tác giả đưa ra những kinh nghiệm gì để giúp người trẻ bước vào đời thành công?

A. Kinh nghiệm từ gia đình.

B. Kinh nghiệm từ bạn bè.

C. Kinh nghiệm từ cuộc sống thực tế.

D. Kinh nghiệm từ sách vở.