Giáo án Hoá học 12 chân trời Bài 3: Glucose và fructose

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHƯƠNG 2: CARBOHYDRATE

BÀI 3. GLUCOSE VÀ FRUCTOSE

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm, cách phân loại carbohydrate; trạng thái tự nhiên của glucose, fructose.

• Viết được công thức cấu tạo dạng mạch hở, dạng mạch vòng và gọi được tên của  glucose và fructose.

• Trình bày được tính chất hoá học cơ bản của glucose và fructose (phản ứng với copper (II) hydroxide, nước bromine, thuốc thử Tollens, phản ứng lên men của glucose, phản ứng riêng của nhóm -OH hemiacetal khi glucose ở dạng mạch vòng).

• Thực hiện được (hoặc quan sát video) thí nghiệm về phản ứng của glucose (với copper (II) hydroxide, nước bromine, thuốc thử Tollens).

• Trình bày được ứng dụng của glucose và fructose.

2. Năng lực

Năng lực chung: 

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Chủ động giao tiếp trong nhóm, trình bày rõ ý tưởng cá nhân và hỗ trợ nhau hoàn thành nhiệm vụ chung, tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ thông tin có liên quan đến vấn đề; phân tích để xây dựng được các ý tưởng phù hợp. 

Năng lực đặc thù:

• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Nhận ra, giải thích được vấn đề thực tiễn dựa trên kiến thức hoá học.

• Năng lực tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ hoá học:

  • Sử dụng được ngôn ngữ, hình vẽ, sơ đồ, biểu bảng để biểu đạt quá trình tìm hiểu vấn đề và kết quả tìm kiếm.

  • Viết được báo cáo quá trình tìm hiểu.

• Năng lực nhận thức hoá học:

  • Nêu được khái niệm, cách phân loại carbohydrate; trạng thái tự nhiên của glucose, fructose.

  • Viết được công thức cấu tạo dạng mạch hở, dạng mạch vòng và gọi được tên của  glucose và fructose.

  • Trình bày được tính chất hoá học cơ bản của glucose và fructose (phản ứng với copper (II) hydroxide, nước bromine, thuốc thử Tollens, phản ứng lên men của glucose, phản ứng riêng của nhóm -OH hemiacetal khi glucose ở dạng mạch vòng).

  • Thực hiện được (hoặc quan sát video) thí nghiệm về phản ứng của glucose (với copper (II) hydroxide, nước bromine, thuốc thử Tollens).

  • Trình bày được ứng dụng của glucose và fructose.

3. Phẩm chất

• Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

• Cẩn trọng, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• Tài liệu: SGK, SGV Hóa học 12, các hình ảnh, video, phiếu bài tập liên quan đến bài học.

• Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

• Tài liệu: SGK Hóa học 12. 

• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học theo yêu cầu của GV. 

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới. 

b. Nội dung: Quan sát hình ảnh GV cung cấp và thực hiện yêu cầu theo hướng dẫn của GV. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về carbohdrate.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh: 

- GV nêu vấn đề: Carbohydrate bao gồm đường, tinh bột, chất xơ có trong trái cây, ngũ cốc, rau và các sản phẩm, chế phẩm từ sữa. Carbohydrate là một trong những thành phần dinh dưỡng không thể thiếu đối với chúng ta. Thiếu hụt loại chất này sẽ gây ra nhiều triệu chứng suy nhược sức khỏe như mệt mỏi, tụt huyết áp, lo âu, giảm hoạt động cơ bắp và não bộ.

- GV nêu câu hỏi: Carbohydrate là gì? Carbohydrate đơn giản như glucose có các tính chất hoá học cơ bản nào?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, quan sát hình và suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV. 

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi: Carbohydrate là những hợp chất hữu cơ, cung cấp các chất dinh dưỡng cho con người. Glucose có phản ứng lên men dùng để sản xuất ethyl alcohol.

- Các HS khác lắng nghe để nhận xét câu trả lời của bạn mình.

- GV khuyến khích HS có thể có nhiều ý kiến khác nhau.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV không nhận xét đúng sai mà dẫn dắt HS vào bài học: Để biết được câu trả lời của các bạn là đúng hay sai, chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay Bài 3 – Glucose và fructose. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm, cách phân loại carbohydrate

a. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm và phân loại carbohydrate.

b. Nội dung: HS đọc các thông tin trong SGK trang 15 và thực hiện yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về khái niệm và cách phân loại carbohydrate.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS xét công thức cấu tạo mạch hở của hai carbohydrate sau: a) CH2OH-CHOH-CHOH-CHOH-CHOH-CH=O; b) CH2OH-CHOH-CHOH-CHOH-CO-CH2OH. - GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức đã biết, trả lời câu hỏi: Hai carbohydrate trên chứa những loại nhóm chức nào? - GV cung cấp kiến thức cho HS: Công thức phân tử của một số carbohydrate là C6H12O6, C12H22O11 và (C6H10O5)n. - GV yêu cầu HS: Viết lại các công thức trên dưới dạng Cn(H2O)m. - GV yêu cầu HS từ những thông tin vừa được cung cấp về carbohydrate, hãy: Nêu khái niệm carbohydrate. - GV lưu ý: Một hợp chất công thức dạng Cn(H2O)m có thể không phải một carbohydrate và ngược lại có những carbohydrate không có công thức chung dạng này. - GV tổ chức cho HS quan sát hình một số loại carbohydrate. - GV yêu cầu HS dựa vào hình, trả lời câu hỏi Thảo luận: Dựa vào đặc điểm nào để phân loại carbohydrate? Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập -   HS lắng nghe, vận dụng kiến thức đã học kết hợp đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi.  * Trả lời câu hỏi của GV:  1. Cả hai chất có 5 nhóm -OH, chất a) có thêm nhóm -CH=O và chất b) có nhóm -C=O. 2. Viết lại công thức: C6(H2O)6, C12(H2O)11, C6n(H2O)5n. * Trả lời câu hỏi Thảo luận: Dựa vào khả năng thủy phân của carbohydrate và số phân tử thu được sau phản ứng thủy phân carbohydrate đó. - GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về khái niệm và cách phân loại carbohydrate. - GV chuyển sang nội dung mới.

I. Khái niệm, cách phân loại carbohydrate - Khái niệm: Carbohydrate là những hợp chất hữu cơ tạp chức, thường có công thức chung là Cn(H2O)m. - Carbohydrate được chia thành 3 nhóm chính: + Monosaccharide: carbohydrate không bị thủy phân. Ví dụ: glucose và fructose. + Disaccharide: carbohydrate khi thủy phân hoàn toàn, mỗi phân tử tạo thành hai phân tử monosaccharide. Ví dụ: saccharose và maltose. + Polysaccharide: carbohydrate khi thủy phân hoàn toàn, mỗi phân tử tạo thành nhiều phân tử monosaccharide. Ví dụ: tinh bột và cellulose.

Hoạt động 2. Tìm hiểu trạng thái tự nhiên của glucose và fructose 

a. Mục tiêu: HS trình bày trạng thái tự nhiên của glucose và fructose.

b. Nội dung: HS quan sát hình GV cung cấp, đọc thông tin trong SGK trang 16 và trả lời các câu hỏi của GV.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về trạng thái tự nhiên của glucose và fructose.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS quan sát các hình sau: - GV nêu câu hỏi: Em hãy cho biết một số tính chất vật lí (trạng thái, tính tan, vị,…) của glucose và fructose. - GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, dựa vào kiến thức đã biết để trả lời câu hỏi: Trong tự nhiên, glucose và fructose tập trung nhiều ở đâu? - GV tổ chức cho HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi Luyện tập: Tại sao mật ong ngọt hơn nhiều các loại trái cây chín? Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập -   HS quan sát hình ảnh, đọc thông tin trong bài, thảo luận nhóm để thực hiện yêu cầu của GV. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời: * Trả lời câu hỏi của GV (DKSP). * Trả lời mục Luyện tập:  Mật ong chứa trung bình 40% fructose và 30% glucose theo khối lượng, cao hơn nhiều so với các loại trái cây chín. Ngoài ra, fructose ngọt hơn so với glucose nên mật ong ngọt hơn nhiều các loại trái cây chín. - Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về trạng thái tự nhiên của glucose và fructose. - GV chuyển sang nội dung mới.

II. Glucose - Fructose 1. Trạng thái tự nhiên

Hoạt động 3. Tìm hiểu cấu tạo dạng mạch hở và dạng mạch vòng của glucose và fructose 

a. Mục tiêu: HS sẽ viết được công thức cấu tạo dạng mạch hở, dạng mạch vòng của glucose, fructose.

b. Nội dung: HS quan sát hình ảnh GV cung cấp, đọc thông tin trong SGK trang 16 – 17 và trả lời các câu hỏi của GV.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về công thức cấu tạo dạng mạch hở, dạng mạch vòng của glucose, fructose.

d. Tổ chức hoạt động:

----------------------

--------Còn tiếp--------