Giáo án Lịch sử 12 chân trời Bài 12: Hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945)

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHỦ ĐỀ 5: LỊCH SỬ ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM 

THỜI CẬN ĐẠI – HIỆN ĐẠI

BÀI 12: HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM

TRONG ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC 

(ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945) 

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• Nêu được những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945).

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Tự chủ và tự học: Khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập; tự lực làm những nhiệm vụ học tập được giao trên lớp và ở nhà. 

• Giao tiếp và hợp tác: Hợp tác và giao tiếp với các bạn trong các nhiệm vụ học tập.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phát hiện được vấn đề từ các nhiệm vụ học tập và tìm cách giải quyết chúng. 

Năng lực riêng: 

• Tìm hiểu lịch sử: Biết cách sưu tầm và khai thác tư liệu để tìm hiểu về những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945). 

• Nhận thức và tư duy lịch sử: Nêu được những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945).

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để xây dựng đoạn video clip tập hợp những hình ảnh và tư liệu về hoạt động đối ngoại của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh từ năm 1920 đến Cách mạng tháng Tám năm 1945 để giới thiệu với các bạn trong lớp của em. 

3. Phẩm chất

• Yêu nước: Trân trọng, tự hào về những đóng góp cho phong trào giải phóng dân tộc của các bậc tiền bối. 

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 

1. Đối với giáo viên

• Giáo án, SGK, SGV, SBT Lịch sử 12 – Chân trời sáng tạo. 

• Bản đồ thế giới.

• Tư liệu lịch sử (hình ảnh, văn bản) về hoạt động đối ngoại của các cá nhân, các tổ chức cách mạng từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945. 

• Phiếu học tập (giấy A0), nam châm dán Phiếu học tập, bút màu.

• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Lịch sử 12 – Chân trời sáng tạo. 

• Đọc trước nội dung bài học và sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về bài học Hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám năm 1945). 

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo sự lôi cuốn, kích thích HS muốn khám phá về hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám năm 1945). 

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Đố vui ô chữ”, HS tìm ô chữ chìa khóa về nội dung bài học Hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám năm 1945). 

c. Sản phẩm: Các từ khóa trong trò chơi về nội dung bài học Hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám năm 1945). 

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Đố vui ô chữ”.

- GV phổ biến luật chơi:

+ Tìm từ khóa nói về nội dung bài học Hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám năm 1945). 

+ Giải ô chữ hàng ngang theo gợi ý để tìm ra ô chữ hàng dọc. 

- GV lần lượt đọc các ô chữ:

Ô chữ số 1 (12 chữ cái): Người đã đi từ chủ nghĩa yêu nước đến với chủ nghĩa Mác Lê-nin, trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên.

Ô chữ số 2 (3 chữ cái): Nhóm đặc biệt tình báo của Mỹ làm nhiệm vụ phối hợp tổ chức huấn luyện quân sự, cung cấp hậu cần, y tế cho Việt Minh, thu thập thông tin tình báo và chống quân phiệt Nhật. 

Ô số 3 (11 chữ cái): Người đã chủ trương đưa học sinh sang Nhật Bản du học, tìm sự giúp đỡ của Nhật Bản cho phong trào Đông Du.

Ô số 4 (7 chữ cái): Tờ báo của Đảng Cộng sản Pháp được Nguyễn Ái Quốc tham gia viết bài và qua tờ báo này Nguyễn Ái Quốc đã tìm đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lê-nin. 

Ô chữ số 5 (8 chữ cái): Điền từ còn thiếu vào chỗ trống sau.

“Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã cương quyết đứng về phe……………………….chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được độc lập”. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, tìm câu trả lời các thông tin về ô chữ chủ. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

GV mời đại diện lần lượt HS trả lời. Ai xung phong nhanh nhất sẽ được GV mời trả lời và giành điểm thưởng. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

- Ô CHỮ CHỦ ĐỀ (5 chữ cái): NGOẠI GIAO

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Ngày 14/1/1926, khi được mời phát biểu tại một số sự kiện lớn ở Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc (lúc này có bí danh là Vương Đạt Nhân) đã kêu gọi: “Tất cả các dân tộc bị áp bức nào, hễ cùng bị chủ nghĩa đế quốc áp bức, thì phải cùng nhau liên hiệp lại… Không phân biệt nước nào, dân tộc nào, tất cả hãy đứng lên chống kẻ thù chung của chúng ta!”. Đoàn kết với nhân dân thế giới, “thêm bạn, bớt thù” là quan điểm xuyên suốt của các thế hệ người Việt Nam để có đồng minh trong cuộc đấu tranh giành độc lập. Vậy, hoạt động đối ngoại của Việt Nam theo tinh thần trên đã diễn ra như thế nào trong giai đoạn đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 12: Hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám năm 1945).

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Hoạt động đối ngoại của các nhà yêu nước Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh trong những năm đầu thế kỉ XX.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, khai thác Hình 12.1 – 12.2, mục Em có biết, thông tin mục 1 SGK tr.77 - 78 và hoàn thành Phiếu học tập số 1: Nêu tóm tắt những hoạt động đối ngoại của các nhà yêu nước Việt Nam đầu thế kỉ XX.

c. Sản phẩm: Phiếu học tập số 1 về những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh trong những năm đầu thế kỉ XX.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS	DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ai hiểu biết hơn”. - GV phổ biến luật chơi cho HS: + HS cả lớp chia làm 2 đội.  + GV trình chiếu Hình 12.1 – 12.2 SGK tr.78. + Lần lượt các thành viên trong 2 đội chơi nêu thông tin, hiểu biết về hai nhà hoạt động đối ngoại Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh (Thông tin của HS trước không được trùng lặp với HS sau). + GV lần lượt nhận xét, đánh giá thông tin 2 đội đưa ra. Trong vòng 5 – 7 phút, đội nào đưa ra được nhiều thông tin chính xác hơn, đó là đội thắng cuộc.  Gợi ý:  + Phan Bội Châu (1867 - 1940):  Tên khai sinh là Phan Văn San, vì chữ San trùng với tên húy của vua Duy Tân - Vĩnh San nên phải đổi thành Phan Bội Châu); hiệu Hải Thụ, sau lấy hiệu là Sào Nam (và một số bút danh khác).  Ông sinh ngày 26/12/1867, quê ở làng Đan Nhiễm (nay là xã Xuân Hoà), huyện Nam Đàn, Nghệ An.  Trong quá trình hoạt động, những năm 1905 - 1908, Phan Bội Châu lãnh đạo phong trào Đông du, tổ chức cho gần 200 thanh niên yêu nước sang Nhật Bản học tập, đồng thời, cũng liên lạc với các hội yêu nước của học sinh và chính khách các nước có mặt ở Nhật Bản nhằm trao đổi kinh nghiệm vận động cứu nước. + Phan Châu Trinh (1872 - 1926):  Hiệu là Tây Hồ, sinh ngày 9/9/1872 tại làng Tây Lộc, huyện Hà Đông (nay thuộc thôn Tây Lộc, xã Tam Lộc, huyện Phú Ninh), tỉnh Quảng Nam.  Năm 1900, Phan Châu Trinh thi đỗ Cử nhân, một năm sau đỗ Phó bảng nhưng phải trở về quê lo đám tang anh ruột và ở lại quê nhà dạy học. Năm 1903, Phan Châu Trinh được bổ nhiệm Thừa biện Bộ lễ, đến năm 1904, ông đã từ quan trở về quê.  Phan Châu Trinh là một nhân vật nổi bật trong phong trào Duy tân đầu thế kỉ XX, là một nhà nho yêu nước có nhiều quan điểm tiến bộ. Có thể xem ông là một trong những người có tư tưởng dân chủ sớm nhất trong số các nhà nho yêu nước đầu thế kỉ XX. - GV cho HS xem thêm video về nhà hoạt động đối ngoại. + Video: Phan Bội Châu - Ông già bến Ngự. https://www.youtube.com/watch?v=bjAorhrD2ec&t=12s + Video: Phan Chu Trinh một nhân sỹ yêu nước thế kỉ XX. https://www.youtube.com/watch?v=fL2SkUqR9Vs - GV chia HS cả lớp thành các nhóm (4 – 6 HS/nhóm). - GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm: Khai thác mục Em có biết, thông tin mục 1 SGK tr.77, 78 và hoàn thành Phiếu học tập số 1. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI  CỦA CÁC NHÀ YÊU NƯỚC VIỆT NAM  NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỈ XX 1. Bối cảnh lịch sử, yêu cầu mới và sự cần thiết phải tìm ra các hoạt động đối ngoại để mở ra đường hướng mới cho cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. - Bối cảnh lịch sử:……………………………………… ………………………………………………………….. - Yêu cầu khách quan:…………………………………. ………………………………………………………….. - Nhiệm vụ:……………………………………………... ………………………………………………………….. 2. Những hoạt động của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh nhằm tìm kiếm sự giúp đỡ của các nhà yêu nước và nhân dân các nước. Nhà yêu nước Hoạt động chính Mục đích Phan Bội Châu     Phan Châu Trinh       - GV lưu ý HS: không nghiêng về trình bày hoạt động cách mạng của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, mà tập trung nhấn mạnh vào hoạt động tìm kiếm sự giúp đỡ, ủng hộ cho công cuộc đấu tranh giành độc lập). - GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1). - GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS cả lớp cùng suy nghĩ và cho biết: + Nêu nhận xét của em về hoạt động đối ngoại của Phan Bội Châu trong những năm đầu thế kỉ XX? + Hoạt động đối ngoại của Phan Châu Trinh trong những năm đầu thế kỉ XX có vai trò như thế nào? - GV cho HS liên hệ và trả lời câu hỏi: Kể tên các nhà yêu nước Việt Nam tiêu biểu trong hoạt động đối ngoại những năm đầu thế kỉ XX.  Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1. - GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 HS nêu những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh trong những năm đầu thế kỉ XX theo Phiếu học tập số 1. - GV mời đại diện 3 HS lần lượt trả lời câu hỏi mở rộng, liên hệ: + Nhận xét về những hoạt động đối ngoại của Phan Bội Châu trong những năm đầu thế kỉ XX:  Ông đã chọn cho mình con đường đi riêng nhằm mục tiêu giải phóng dân tộc: tìm kiếm sự giúp đỡ từ bên ngoài để chống thực dân Pháp. Những hoạt động đối ngoại của Phan Bội Châu diễn ra một cách liên tục ở Nhật Bản, đóng vai trò quan trọng trong phong trào đấu tranh giành độc lập của đất nước đầu thế kỉ XX, thể hiện lòng yêu nước sâu sắc và chí khí của Phan Bội Châu. + Vai trò của hoạt động đối ngoại của Phan Châu Trinh trong những năm đầu thế kỉ XX: thúc đẩy phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX phát triển, góp phần khuếch trương thanh thế phong trào yêu nước Việt Nam ra ngoài biên giới quốc gia.  + Một số nhà yêu nước Việt Nam có những hoạt động đối ngoại bước đầu ở nước ngoài đầu thế kỉ XX: Nguyễn An Ninh, Phan Văn Trường, Đặng Tử Kính, Tăng Bạt Hổ, Lương Ngọc Quyến,… Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1. - GV kết luận:  + Hoạt động đối ngoại của Phan Bội Châu chủ yếu diễn ra ở Nhật Bản, Trung Quốc với mục đích tìm kiếm sự giúp đỡ  từ bên ngoài để chống thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc. + Hoạt động đối ngoại của Phan Châu Trinh chủ yếu diễn ra ở Pháp với mục đích vận động cải cách cho Việt Nam. - GV chuyển sang nội dung mới.	1. Hoạt động đối ngoại của các nhà yêu nước Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX Kết quả Phiếu học tập số 1 về những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh trong những năm đầu thế kỉ XX đính kèm phía dưới Hoạt động 1.
Tư liệu 1. Hoạt động đối ngoại của các nhà yêu nước Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX 1.1. Năm 1908, phong trào Đông du tan rã. Trong hoàn cảnh khó khăn, Phan Bội Châu thay mặt những thành viên còn lại trên đất Nhật gửi thư đến bác sĩ A-sa-ba Sa-ki-ta-rô, người từng cứu giúp một lưu học sinh người Việt, để nhờ giúp đỡ. Ngay khi nhận được thư, bác sĩ Sa-ki-ta-rô đã gửi tặng 1 700 yên Nhật - một số tiến lớn lúc đó. Năm 1918, Phan Bội Châu trở lại Nhật, tìm thăm Sa-ki-ta-rô, nhưng ông đã qua đời trước đó. Để tưởng nhớ ân nhân, Phan Bội Châu với sự quyên góp, giúp đỡ của người dân làng A-sa-ba đã lập bia đá tạ ơn trước mộ bác sĩ Sa-ki-ta-rô trong khuôn viên chùa Thường Lâm. Phan Bội Châu (hàng đầu, thứ ba từ bên trái) cùng người dân làng A-sa-ba bên tấm bia đá tạ ơn bác sĩ Sa-ki-ta-rô (1918)      1.2. “Tàn sát người dân chịu sưu dịch, trần áp nho sĩ, phá các trường học và các hội buôn được thành lập đúng theo lời chỉ dẫn của Chính phủ, đó là những biện pháp mà Nhà nước Đông Dương đã thực hiện sau các cuộc biểu tình khẩn nài của dân Nam chống lại sưu cao dịch nặng đã đẩy họ vào cảnh nghèo khổ và chết đói,... Cần thực hiện một cuộc ân xá toàn diện và hoàn toàn đối với những người sống sót sau vụ việc năm 1908”. (Phan Châu Trinh, Điều trần gửi Hội nhân quyên (Pa-ri, 1912): Những cuộc biểu tình năm 1908 của dân Trung Kì, trích trong: Phan Châu Trinh, Toàn tập,  Tập 2, NXB Đà Nẵng, Đà Nẵng, 2005, tr. 16l) KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI CỦA CÁC NHÀ YÊU NƯỚC VIỆT NAM  NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỈ XX 1. Bối cảnh lịch sử, yêu cầu mới và sự cần thiết phải tìm ra các hoạt động đối ngoại để mở ra đường hướng mới cho cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. - Bối cảnh lịch sử: các cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp làm biến đổi kinh tế, xã hội, ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào giải phóng dân tộc ở Việt Nam. - Yêu cầu khách quan: con đường giải phóng dân tộc theo ngọn cờ phong kiến bế tắc, cần tìm kiếm con đường cứu nước mới.  - Nhiệm vụ: triển khai các hoạt động đối ngoại tìm kiếm sự ủng hộ, giúp đỡ của các lực lượng tiến bộ cho cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. 2. Những hoạt động của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh nhằm tìm kiếm sự giúp đỡ của các nhà yêu nước và nhân dân các nước. Nhà yêu nước Hoạt động chính Mục đích Phan Bội Châu - Tổ chức phong trào Đông Du (1905 - 1908). - Đến Quảng Đông (Trung Quốc), Lào và Xiêm để tiếp tục tìm sự giúp đỡ cho các hoạt động cách mạng. - Cùng các chí sĩ Trung Hoa lập “Chấn Hoa Hưng Á” và cử người liên lạc với một số tổ chức, đại diện nước ngoài (Công sứ Đức, Đại sứ quán Nga,...). Tìm kiếm sự giúp đỡ của những nhà yêu nước và nhân dân các nước (Nhật Bản, Trung Quốc, Đông Nam Á) đối với công cuộc giành độc lập của Việt Nam. Phan Châu Trinh Năm 1911, Phan Châu Trinh sang Pháp, thành lập Nhóm những người Việt Nam yêu nước tại Pháp, liên hệ với một số thành viên trong Liên minh Nhân quyền và Đảng Xã hội Pháp. Tranh thủ sự ủng hộ của lực lượng cấp tiến tại Pháp cho cách mạng Việt Nam.

Hoạt động 2. Hoạt động đối ngoại của Nguyễn Ái Quốc và Đảng Cộng sản Đông Dương từ năm 1920 đến năm 1945

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Nêu được những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 đến năm 1930.

- Nêu được những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh từ năm 1930 đến năm 1945. 

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, khai thác Tư liệu 1 – 2, Hình 12.3 – 12.4, thông tin mục 2a, 2b SGK tr.79 – 80, trả lời câu hỏi và hoàn thành Phiếu học tập số 2: 

- Nêu những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 đến năm 1930.

- Nêu những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh từ năm 1930 đến năm 1945. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời, Phiếu học tập số 2 của HS về hoạt động đối ngoại của Nguyễn Ái Quốc và Đảng Cộng sản Đông Dương từ năm 1920 đến năm 1945

----------------------------------

----------------- Còn tiếp ---------------------