Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 12 Cánh diều bài 6: Ôn tập thực hành tiếng Việt

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share, trả lời câu hỏi: Theo em, trong cuộc sống để mỉa mai một ai đó hay một việc gì chúng ta thường làm gì?

Gợi ý

Nói một cách bóng gió, ẩn ý, đôi khi trái ngược với ý nghĩa thật sự. Ví dụ, khen một cách thái quá để châm biếm sự kém cỏi hoặc thiếu sót.

Dùng từ ngữ sắc bén, mang tính chất giễu cợt hoặc chế giễu.

Sử dụng một câu chuyện hoặc tình huống không liên quan trực tiếp nhưng hàm ý chỉ trích hoặc giễu cợt đối tượng được nhắc đến…

[ÔN TẬP THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT]

BIỆN PHÁP TU TỪ NÓI MỈA

BÀI 6: THƠ VĂN NGUYỄN ÁI QUỐC – HỒ CHÍ MINH

NỘI DUNG BÀI HỌC

Nhắc lại kiến thức

I

Luyện tập

II

Vận dụng

III

I

NHẮC LẠI KIẾN THỨC

Dựa vào kiến thức đã học về Biện pháp tu từ nói mỉa, thực hiện những yêu cầu sau:

Yêu cầu 1

Nêu đặc điểm và tác dụng của biện pháp tu từ nói mỉa.

Yêu cầu 2

Lấy ví dụ về biện pháp tu từ nói mỉa.

Khái niệm

Tác dụng: Châm biếm hoặc đả kích đối tượng được nói đến.

Nói mỉa là biện pháp tu từ theo đó người nói (người viết) dùng những từ ngữ có nghĩa tích cực với ngụ ý đánh giá ngược lại.

Ví dụ

Anh chị khiến tôi đẹp mặt quá!

Ngụ ý đánh giá của đẹp là mất mặt

II

LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 1.

Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1. Biện pháp tu từ nói mỉa là:

A. Cách nói giảm nhẹ một vấn đề nghiêm trọng.

B. Cách nói trái ngược với ý định thật nhằm châm biếm hoặc chỉ trích.

C. Cách nói phóng đại để nhấn mạnh ý nghĩa.

D. Cách so sánh sự vật này với sự vật khác.

B. Cách nói trái ngược với ý định thật nhằm châm biếm hoặc chỉ trích.

Câu 2. Trong Câu 2nói sau, biện pháp tu từ nói mỉa thể hiện ở đâu?

“Làm việc chăm chỉ như thế này thì chắc chắn sẽ được

thăng chức... trong mơ!”

C. Mỉa mai vì sự lười biếng của người nghe.

B. Chỉ ra sự thiếu thực tế trong nỗ lực.

A. Sự khẳng định, sự phủ định.

D. Khuyến khích người nghe làm tốt hơn.

C. Mỉa mai vì sự lười biếng của người nghe.

Câu 3. Câu 3nào dưới đây là một ví dụ của biện pháp nói mỉa?

A. Bạn làm bài tốt lắm, không sai một chữ nào! (bài sai nhiều lỗi).

B. Cô ấy đẹp như một bức tranh.

C. Thời tiết hôm nay mát mẻ quá! (khi trời rất nóng).

D. Chúng ta không nên vội vàng kết luận.

A. Bạn làm bài tốt lắm, không sai một chữ nào! (bài sai nhiều lỗi).

Câu 4. Mục đích chính của biện pháp nói mỉa trong giao tiếp là gì?

A. Tôn vinh một sự việc hoặc người nào đó.

B. Tạo cảm xúc lãng mạn,

bay bổng.

C. Châm biếm, chỉ trích một cách tinh tế.

D. Trình bày thông tin một cách trung lập.

C. Châm biếm, chỉ trích một cách tinh tế.

Câu 5 . Mục đích chính của biện pháp nói mỉa trong giao tiếp là gì?

• Sử dụng với giọng điệu
• nghiêm túc.

B. Áp dụng cho những vấn đề mang tính khoa học.

C. Người nghe hiểu được ý nghĩa ngược lại của câu nói.

D. Được sử dụng lặp đi lặp lại nhiều lần.

C. Người nghe hiểu được ý nghĩa ngược lại của câu nói.

Nhiệm vụ 2.

Luyện tập vận dụng

Xác định biện pháp tu từ nói mỉa và phân tích hiệu quả của nó ở từng trường hợp sau đây:

a. Công chúng luôn luôn vỗ tay hoan hô Xuân, còn trên khán đài, đức vua Xiêm đã lộ ra mặt rồng tất cả sự thịnh nộ của vị thiên tử thế thiên hành đạo ở cái nước có hàng triệu con voi.

(Vũ Trọng Phụng, “Số đỏ”)

b. Trên mép ông, ông đã bao công trình mới cấy được từng ấy râu. [...] Thì sau hết, những lông tơ nó cũng dài ra, và trông rõ hơn. Và đến bây giờ, đứng ở hai bên miệng ông, nó thành hình hai cái dấu chua nghĩa (...).

(Nguyễn Công Hoan, “Đồng hào có ma”)

Xác định biện pháp tu từ nói mỉa và phân tích hiệu quả của nó ở từng trường hợp sau đây:

c. Mỗi khi xuống nhà ăn cơm, cô lại khoác tay Giô đi, như là một điều dĩ nhiên; cô đã ngồi cạnh Giô trên chiếc xe riêng mui trần của anh ta (Giô thật là một con hươu đầu đàn lẫm liệt, vì anh ta ngồi rất bình thản trên xe tự điều khiển lấy đôi ngựa xám của mình).

(Uy-li-am Thác-cơ-rây, “Hội chợ phù hoa”)

d. Tri phủ Xuân Trường được mấy niên,

Nhờ trời hạt ấy cũng bình yên.

Chữ “thôi” chữ “cứu” không phê đến,

Ông chỉ quen phê một chữ “tiền”!

(Trần Tế Xương, “Bôn tri phủ Xuân Trường”)

a. Công chúng luôn luôn vỗ tay hoan hô Xuân, còn trên khán đài, đức vua Xiêm đã lộ ra mặt rồng tất cả sự thịnh nộ của vị thiên tử thế thiên hành đạo ở cái nước có hàng triệu con voi.

Phần trước có vẻ được tường thuật nghiêm túc, khách quan, nhưng với cụm từ này, độc giả cảm nhận được rõ sự chế giễu ngầm ẩn, do trọng tâm thông tin đã chuyển từ sự ghi chú thoáng qua (đáng lẽ thế) về một quốc gia, xứ sở thành sự đo đếm một đối tượng khác không mấy liên quan đến nhân vật chính (Triệu Voi như một danh xưng quốc gia bị biến thành cụm từ thể hiện nội dung “tính đếm” nôm na).

Triệu Voi (hay Vạn Tượng) vốn là một biệt danh của nước Lào từng được người Việt quen sử dụng; ở đây, tác giả đã mượn nó, đúng hơn là mượn nội dung bao hàm của nó để nói về nước Xiêm. Sự “thiếu chính xác” ở đây có thể đã được ý thức, thuộc về sự lựa chọn nhằm thể hiện ý đồ nghệ thuật riêng của người viết.

b. Trên mép ông, ông đã bao công trình mới cấy được từng ấy râu. [...] Thì sau hết, những lông tơ nó cũng dài ra, và trông rõ hơn. Và đến bây giờ, đứng ở hai bên miệng ông, nó thành hình hai cái dấu chua nghĩa (...).

• Cách miêu tả trịnh trọng một hành động bình thường, tầm thường.
• Cách so sánh mang tính chất hạ thấp hay hạ bệ đối tượng.

c. Mỗi khi xuống nhà ăn cơm, cô lại khoác tay Giô đi, như là một điều dĩ nhiên; cô đã ngồi cạnh Giô trên chiếc xe riêng mui trần của anh ta (Giô thật là một con hươu đầu đàn lẫm liệt, vì anh ta ngồi rất bình thản trên xe tự điều khiển lấy đôi ngựa xám của mình).

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------