Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 12 Cánh diều bài 7: Ánh sáng cứu rỗi (Trích Nỗi buồn chiến tranh – Bảo Ninh)

THÂN MẾN CHÀO

CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI

KHỞI ĐỘNG

Thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share, theo dõi video Hậu quả chiến tranh và nêu cảm xúc, suy nghĩ của bản thân khi xem xong video.

Bài 7: Tiểu thuyết hiện đại

[Ôn tập văn bản 2]

Ánh sáng cứu rỗi

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Nhắc lại kiến thức

II

Luyện tập

III

Vận dụng

I

NHẮC LẠI KIẾN THỨC

1. Nhắc lại kiến thức về tác giả - tác phẩm

Trình bày hiểu biết của em về tác giả Bảo Ninh và xuất xứ văn bản Ánh sáng cứu rỗi.

a. Tác giả

Bảo Ninh

Sinh ngày 18/10/1952

Quê gốc: xã Bảo Ninh, huyện Quảng Ninh (nay thuộc Đồng Hới, Quảng Bình.)

Vào bộ đội khi mới 17 tuổi; chiến đấu ở chiến trường Tây Nguyên.

23 tuổi, trước khi xuất ngũ được giữ lại làm công tác chính sách, đi tìm và thu nhặt hài cốt cả các liệt sĩ.

Sau đại học, làm việc ở Viện Khoa học Việt Nam; báo Văn nghệ Trẻ; là hội viên hội nhà văn Việt Nam.

b. Tác phẩm

In lần đầu năm 1987 với nhan đề Thân phận của tình yêu.

Năm 1994, được dịch sang tiếng Anh bởi Frank Palmos và Phan Thanh Hảo với nhan đề The Sorrow of War.

Ánh sáng cứu rỗi trích từ chương VI của

tiểu thuyết.

2. Đọc hiểu văn bản

• Nêu tâm trạng và hành động của nhân vật Kiên (khi lạc đường, khi tìm được đường giao liên và khi đối mặt với toán lính Mỹ).
• Nêu ngắn gọn suy nghĩ, cảm nhận của Kiên về chiến tranh và sự hi sinh của đồng đội.
• Văn bản gửi đến người đọc những thông điệp ý nghĩa nào?
• Tổng kết lại nội dung và nghệ thuật của văn bản.

THẢO LUẬN NHÓM

(4 – 6 HS)

a. Tâm trạng và hành động của nhân vật Kiên

Khi lạc đường

Kiên mất bình tĩnh, tỏ thái độ thất vọng, nóng giận, hung dữ với cô giao liên Hoà.

Khi lạc đường

Kiên mất bình tĩnh, tỏ thái độ thất vọng, nóng giận, hung dữ với cô giao liên Hoà.

Khi đối mặt với toán lính Mỹ

Ban đầu Kiên bị sốc, sợ hãi khi phát hiện toán lính Mỹ.

Sau đó, căng thẳng, sẵn sàng tự vệ và cam lòng nín lặng để tránh bị phát hiện.

Choáng váng, uất hận, đau đớn trước sự hi sinh của đồng đội.

Vẫn phải nín lặng vì ý thức được nhiệm vụ phải đưa đoàn tải thương đến nơi an toàn.

Nóng nảy, bộc trực, thẳng thắn; có ý thức trách nhiệm với đồng đội.

b. Suy nghĩ, cảm nhận của Kiên về chiến tranh và sự hi sinh của đồng đội

Chiến tranh là những kí ức kinh hoàng, thương tâm, đau buồn, mãi mãi ám ảnh tâm trí người lính đã từng kinh qua trận mạc.

Sự hi sinh

Như một lẽ sống giản dị của đồng đội

Làm sáng danh đất nước, làm nên vẻ đẹp tinh thần cho cuộc kháng chiến.

Giúp Kiên và những người được sống sót có khả năng đối diện và vượt qua nỗi đau chiến tranh.

“Bây giờ đây chỉ có nỗi buồn, mênh mang nỗi buồn – nỗi buồn được sống sót, nỗi buồn chiến tranh.”

Thể hiện sự tinh tế và sâu sắc trong tâm hồn nhân vật Kiên.

Nỗi đau khổ và tổn thương mà người lính phải chịu đựng bao gồm cả những chấn thương về tâm hồn.

Không phải là niềm vui, cũng không chỉ đơn thuần là sự tồn tại về sinh mạng mà là sự sống sót mang theo chấn thương tinh thần.

c. Thông điệp

Cuộc sống hòa bình hôm nay phải đánh đổi bằng biết bao xương máu của những thế hệ đi trước.

Phải biết sống sao cho xứng đáng với những mất mát, hi sinh của các thế hệ đi trước.

Chiến tranh đã qua đi nhưng có những vết thương tâm hồn vẫn tồn tại dai dẳng.

d. Tổng kết

NỘI DUNG

NGHỆ THUẬT

• Đoạn trích là hồi ức buồn đau về thân phận con người trong và sau chiến tranh.
• Bộc lộ sức mạnh tinh thần của người lính và niềm khát khao yêu chuộng hoà bình.
• Tây dựng tình huống kịch tính, căng thẳng, hồi hộp.
• Thể hiện tâm trạng, suy ngẫm trầm buồn, sâu sắc về chiến tranh và thân phận con người bằng ngôn từ và văn phong chính xác, tinh tế.

II.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh kể về Câu 1chuyện của nhân vật chính nào?

B. Kiên.

A. Hòa.

C. Phương.

D. Toàn.

B. Kiên.

TRẮC NGHIỆM

Câu 2: Văn bản Ánh sáng cứu rỗi được kể theo trình tự nào?

B. Hồi tưởng, không theo

trình tự thời gian.

A. Tự sự tuyến tính,

theo trình tự thời gian.

C. Đối thoại giữa các nhân vật.

D. Lời kể từ ngôi thứ ba

toàn tri.

B. Hồi tưởng, không theo

trình tự thời gian.

Câu 3: Hình tượng nào trong tiểu thuyết tượng trưng cho vẻ đẹp, tình yêu, nhưng cũng đầy bi kịch trong cuộc đời Kiên?

B. Phương.

A. Hòa.

C. Xuân.

D. Toàn.

B. Phương.

Câu 4: Chủ đề chính của tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh là gì?

B. Nỗi đau tinh thần, sự ám ảnh và mất mát của con người trong và sau chiến tranh.

A. Phê phán chiến tranh và những tổn thất về vật chất.

C. Ca ngợi tinh thần anh dũng của bộ đội Việt Nam.

D. Ca ngợi tinh thần anh dũng của bộ đội Việt Nam.

B. Nỗi đau tinh thần, sự ám ảnh và mất mát của con người trong và sau chiến tranh.

Câu 5: Tác phẩm Nỗi buồn chiến tranh được viết bằng bút pháp nghệ thuật nào nổi bật?

B. Lãng mạn trữ tình.

A. Hiện thực phê phán.

C. Hồi tưởng và dòng ý thức.

D. Tự sự khách quan.

C. Hồi tưởng và dòng ý thức.

TỰ LUẬN

Câu 6: Nêu đặc trưng của tiểu thuyết hiện đại qua đoạn trích trên, nêu cách đọc tiểu thuyết hiện đại.

Câu 7: Em có đồng tình với cách xử lí của Kiên khi chứng kiến Hòa một mình đối phó với toán lính Mĩ không? Nếu ở trong tình huống đó, em sẽ xử lí như thế nào?

Câu 8:

• Đặc trưng của tiểu thuyết hiện đại qua đoạn trích:

Phản ánh cuộc sống ở phương diện rộng, phức tạp

Không giới hạn, thay đổi liên tục

Linh hoạt, lời trần thuật mang tính đối thoại

Đa thanh, khi trực tiếp, khi là nửa trực tiếp

Đan xen vào dòng trần thuật là các chi tiết miêu tả

Dịch chuyển linh hoạt

Nhân vật

Đa dạng, phong phú

Là con người nếm trải

Nhân vật chính có quá trình phát triển tính cách

Trải qua nhiều biến cố, từ đó có những suy ngẫm, chiêm nghiệm sâu sắc.

Nhân vật Kiên được miêu tả nhiều mặt, tinh tế, chi tiết; có tính cách, cá tính, tính chỉnh thể và có quá trình phát triển.

Nhiều tuyến nhân vật chính - phụ

Cách đọc tiểu thuyết hiện đại

Đọc kĩ văn bản

Xác định đề tài, chủ đề, thông điệp

Xác định nhân vật chính, các tuyến nhân vật phụ

Xác định nhân vật chính, các tuyến nhân vật phụ

Xác định ngôi kể, điểm nhìn, ngôn ngữ

Nhận xét cách kể chuyện, phong cách nhà văn

Câu 9:

Em không hoàn toàn đồng tình với cách xử lý của Kiên.

• Trong tình huống đó, Hòa là một cô gái yếu đuối nhưng dũng cảm, cần được bảo vệ.
• Là một người lính, Kiên có trách nhiệm can thiệp để cứu Hòa hoặc ít nhất là làm giảm nguy cơ mà cô phải đối mặt.
• Việc không hành động khiến anh rơi vào mặc cảm và nỗi ám ảnh kéo dài suốt cuộc đời – điều mà chính anh phải đối mặt sau chiến tranh.

Tuy nhiên, không thể phán xét hoàn toàn

• Chiến tranh không chỉ là sự đối đầu về mặt quân sự, mà còn là cuộc chiến bên trong tâm hồn mỗi con người.
• Hoàn cảnh và tâm lý của Kiên lúc đó vô cùng phức tạp, không thể áp đặt suy nghĩ bình thường trong thời bình để đánh giá hành động của anh.

Em sẽ cố gắng tìm cách hỗ trợ Hòa, ngay cả khi việc đó đặt bản thân vào nguy hiểm. Vì sự sống còn và nhân phẩm của con người luôn cần được đặt lên hàng đầu. Dù trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt, việc giữ vững nhân tính và lòng dũng cảm là điều cần thiết để không đánh mất bản thân. Nếu không hành động, em sẽ mang theo cảm giác tội lỗi suốt đời, như chính Kiên đã trải qua.

III

VẬN DỤNG

Ngữ liệu 1

Nguyễn Ngọc Tư

Cánh đồng bất tận (trích)

Câu 10: Câu 10chuyện trong đoạn trích được kể qua điểm nhìn của người kể chuyện ở ngôi thứ mấy?

Câu 11: Trong đoạn trích truyện, tác giả đã mở ra là không gian như thế nào? Tìm 02 hình ảnh/ chi tiết miêu tả không gian đó.

Câu 12: Anh/ Chị hãy chỉ rõ sự thay đổi nhìn của người kể chuyện ở đoạn (2) với đoạn (3), (4).

Câu 13: Anh/chị có suy nghĩ gì về số phận con người trong trang văn của Nguyễn Ngọc Tư qua đoạn trích trên.

Đoạn trích trên được kể theo ngôi kể thứ nhất.

• Trong đoạn trích truyện, tác giả đã mở ra là không gian cánh đồng vào mùa nắng hạn.
• Hai chi tiết miêu tả không gian ấy là:

Sự thay đổi điểm nhìn của người kể chuyện ở đoạn (2) với đoạn (3), (4): Từ điểm hiện của hiện tại, người kể chuyện hồi tưởng về quá khứ.

Câu 14: văn trên sử dụng đặc điểm ngôn ngữ từ địa phương: tui, vô, chi.

Số phận của con người thông qua những dòng miêu tả của tác giả Nguyễn Ngọc Tư thật nghèo khó, khốn cùng, cơ cực. Chính vì cái nghèo đã khiến cho họ mất đi niềm yêu thương và sự hy vọng vào cuộc sống này. Nhưng thông qua đó cũng thể hiện được sự cảm thông của tác giả đối với những số phận bất hạnh ấy.