Giáo án Công nghệ 12 Lâm nghiệp thủy sản cánh diều bài 25: Khai thác hợp lí nguồn lợi thủy sản

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm, khai thác thông tin mục 1 trong SGK và tìm hiểu về ý nghĩa và nhiệm vụ của khai thác nguồn lợi thủy sản.

- GV yêu cầu các nhóm tiếp tục thảo luận, dựa vào thông tin mục 1 và trả lời câu hỏi:

Hãy nêu ý nghĩa và nhiệm vụ của khai thác nguồn lợi thủy sản.

- GV tổ chức cho HS đọc thông tin mục Em có biết để có thêm kiến thức về ý nghĩa và nhiệm vụ của việc khai thác nguồn lợi thủy sản.

Bước 2: HS tiếp nhận nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghiên cứu mục 1, thảo luận theo nhóm để trả lời câu hỏi của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời:

* Trả lời câu hỏi của GV: DKSP.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung đáp án (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận về ý nghĩa và nhiệm vụ của khai thác nguồn lợi thủy sản.

- GV chuyển sang hoạt động mới. 

1. Tìm hiểu ý nghĩa, nhiệm vụ của việc khai thác nguồn lợi thủy sản

1.1. Ý nghĩa

- Vùng biển Việt Nam có trữ lượng thuỷ sản lớn, gồm nhiều loài có giá trị kinh tế cao như cá thu, cá ngừ, cá cơm, tôm, mực,...

- Nghề khai thác thuỷ sản ở nước ta mang tính truyền thống và có từ lâu đời tạo sinh kế, việc làm cho hàng triệu ngư dân ven biển. Hiện nay, sản lượng khai thác chiếm khoảng 40% tổng sản lượng thuỷ sản của cả nước. 

- Khai thác thuỷ sản cung cấp thực phẩm cho con người, nguyên liệu cho chế biến và xuất khẩu, cung cấp nguyên liệu cho sản xuất thức ăn chăn nuôi. 

- Hoạt động khai thác trên biển góp phần đảm bảo quốc phòng, an ninh và giúp khẳng định chủ quyền biển đảo.

1.2. Nhiệm vụ

- Thực hiện các quy định ghi trong giấy phép khai thác thuỷ sản;

- Tuân thủ các quy định quản lí vùng, nghề, kích cỡ loại, ngư cụ khai thác thuỷ sản;

- Thực hiện quy định về bảo đảm an toàn cho người, tàu cá và an toàn thực phẩm đối với sản phẩm khai thác; chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống thiên tai; phải cứu nạn khi gặp người, tàu bị nạn;

- Treo cờ Tổ quốc trên tàu cá khi hoạt động khai thác;

- Mang theo giấy tờ cần thiết của tàu cá và thuyền viên;

- Ghi, nộp báo cáo, nhật kí khai thác thuỷ sản theo quy định;

- Bảo vệ chủ quyền, an ninh, trật tự trên vùng biển khai thác.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 5 nhóm. 

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận, đọc thông tin mục 2 SGK tr.137-140 để thực hiện nhiệm vụ:

+ Nhóm 1:Tìm hiểu về phương pháp khai thác bằng lưới kéo.

+ Nhóm 2:Tìm hiểu về phương pháp khai thác bằng lưới vây.

+ Nhóm 3:Tìm hiểu về phương pháp khai thác bằng lưới rê.

+ Nhóm 4:Tìm hiểu về phương pháp khai thác bằng câu.

+ Nhóm 5:Tìm hiểu về phương pháp khai thác bằng mành vó.

 ……………….

2. Tìm hiểu một số phương pháp khai thác thủy sản phổ biến

2.1. Lưới kéo

- Khái niệm: Lưới kéo là loại ngư cụ có cấu tạo dạng hình túi được sử dụng để khai thác các loại thuỷ sản (tôm, mực, cá,...) ở các thuỷ vực nước mặn, nước lợ và nước ngọt. 

- Phân loại: lưới kéo đáy, lưới kéo tầng giữa, lưới kéo tầng nổi.

- Nguyên lí hoạt động: Khi sử dụng, lưới kéo được mở theo chiều ngang và mở đứng nhờ lực nổi của phao và lực chìm của chì. Lưới kéo hoạt động theo nguyên lí lọc nước lấy cá.

- Cách sử dụng: Người khai thác phải xác định vị trí khai thác phù hợp; di chuyển tàu đến đúng vị trí, giảm tốc độ tàu (có thể cắt li hợp chân vịt), tiến hành thả lưới. Khi lưới được thả đạt yêu cầu kĩ thuật, di chuyển tàu với tốc độ chậm, tăng khoảng cách giữa hai tàu để lưới căng đều và bám sát đáy; giữ ổn định tốc độ và khoảng cách giữa hai tàu trong suốt quá trình dắt lưới; thời gian dắt lưới từ 2 đến 4  tiếng; trình tự thu lưới ngược với trình tự thả lưới; tiến hành thắt đụt lưới; dùng cầu đưa đụt lưới lên mặt boong tàu, mở đụt lưới để cá tràn lên các khung chứa cá trên boong tàu.

- Ưu điểm: phương pháp này được sử dụng phổ biến ở hầu hết các quốc gia ven biển trên thế giới, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

- Nhược điểm: tác động tiêu cực đến nguồn lợi và môi trường biển như: khai thác cả cá chưa trưởng thành, động vật quý hiếm; tàn phá đáy biển và các hệ sinh thái biển (rong, cỏ biển, san hô,...).

2.2. Lưới vây

- Cấu tạo: 

+ Cấu tạo từ vàng lưới hình chữ nhật gồm cánh lưới, thân lưới và tùng lưới. 

+ Giềng lưới phía trên còn gọi là giềng nổi được gắn các phao nổi. Dây giềng đáy được gắn chỉ tạo độ căng của lưới. 

+ Chiều dài vàng lưới từ 250 m đến 500 m đối với lưới vây dẫn dụ, từ 500 m đến 1200 m đối với lưới vây tự do.

- Đối tượng khai thác: thường được sử dụng để khai thác các loài cá nổi như cá cơm, cá trích, cá bạc má, cá nục,...

- Cách sử dụng: Khi phát hiện đàn cá, tàu sẽ đỗ ở vị trí thích hợp để thả lưới. Lưới được thả phía ngoài vị trí đàn cá tập trung, thả dần theo vòng tròn và khép kín lưới sao cho lưới vây quanh được đàn cá. Rút giềng đáy để lưới khép kín phía dưới đàn cá.

- Ưu điểm: mang lại hiệu quả kinh tế cao. Sản lượng khai thác nghề lưới vây chiếm khoảng 20% sản lượng khai thác nguồn lợi thuỷ sản trên biển. 

- Nhược điểm: nhiều loại lưới vây có mắt lưới nhỏ dẫn đến khai thác cả loại cá chưa trưởng thành gây suy giảm nguồn lợi thuỷ sản.

2.3. Lưới rê

- Cấu tạo: tấm lưới hình chữ nhật có chiều dài lớn, giềng phao ở mép lưới trên và giềng chì ở mép lưới dưới tạo cho lưới có sức căng theo phương thẳng đứng dưới nước. 

………………