Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 chân trời Bài 2: Lão Hạc (Nam Cao)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác giả - tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về văn bản Nam Cao, trả lời câu hỏi:

- Trình bày một số hiểu biết của em về tác giả?

- Trình bày hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung:

+ Hiểu biết về tác giả Nam Cao.

+ Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu các nhóm đọc văn bản Lão Hạc và trả lời câu hỏi:

+ Tóm tắt cốt truyện Lão Hạc?

+ Xác định ngôi kể, điểm nhìn và tác dụng của việc sử dụng ngôi kể, điểm nhìn đó trong văn bản?

+ Nêu một số nét tính cách nổi bật của nhân vật Lão Hạc?

+ Phân tích diễn biến tâm trạng của lão Hạc sau khi bán chó?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ. 

- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 4 nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Tổng kết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân: Trình bày đặc sắc nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, rút ra kết luận theo thể loại về văn bản

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại 1 – 2 HS trình bày về nội dung, hình thức văn bản.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Hiểu biết chung về tác giả - tác phẩm

a. Tác giả

- Tên khai sinh: Trần Hữu Tri.

- Sinh năm: 1915 – 1951.

- Quê quán: Làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, Phủ Lí Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lí Nhân, tỉnh Hà Nam).

- Là một trong những nhà văn hiện đại xuất sắc của văn học Việt Nam.

- Tác phẩm tiêu biểu: Chí Phèo, Lão Hạc, Một bữa no, Trẻ con không được ăn thịt chó, Trăng sáng, Đời thừa...

b. Xuất xứ tác phẩm

- Là truyện ngắn xuất sắc, tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Nam Cao.

- Năm 1982, truyện ngắn Lão Hạc, cùng với truyện ngắn Chí Phèo và tiểu thuyết Sống mòn của nhà văn Nam Cao được chuyển thể thành phim truyện Làng Vũ Đại ngày ấy. Được xếp vào hàng “Những tác phẩm kinh điển của điện ảnh Việt Nam thế kỉ XX”.

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Tóm tắt cốt truyện

Lão Hạc là một người nông dân nghèo khổ. Lão có một người vợ nhưng mất sớm, lão gà trống nuôi con, nhưng vì nghèo không đủ tiền cưới vợ con trai lão đã quẫn trí bỏ nhà lên đồn điền cao su, trước khi đi con trai lão đã gửi gắm cho lão một con chó, lão yêu quý nó đặt tên cho nó là cậu Vàng. Một mình lão phải tự lo liệu mưu sinh. Sau trận ốm thập tử nhất sinh, nhà lão không còn gì nữa, lão đành phải bán cậu Vàng – con chó mà lão hết mực thương yêu như con trai mình. Lão mang hết số tiền bán chó và dành dụm được từ việc bán mảnh vườn gửi nhờ ông Giáo. Sau đó lão kiếm được gì thì ăn nấy. Rồi lão âm thầm xin Binh Tư một ít bả chó để tự kết liễu cuộc đời mình bằng số bả chó ấy. Cái chết của lão thật đau đớn và khủng khiếp. Không một ai biết được nguyên nhân cái chết đau đớn của lão ngoại trừ ông giáo và Binh Tư.

1. Ngôi kể và điểm nhìn trong truyện ngắn Lão Hạc.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

1. Phân tích nhân vật Lão Hạc

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 

1. Diễn biến tâm trạng sau khi bán chó

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

3. Tổng kết

a. Nội dung

+ Tác phẩm phản ánh hiện thực số phận người nông dân trước CMT8 qua tình cảnh của lão Hạc: nghèo túng, không có lối thoát, phải chọn cái chết để bảo toàn tài sản cho con và không phiền hà hàng xóm. Qua đó thể hiện tấm lòng yêu thương, trân trọng đối với người nông dân trong xã hội của nhà văn Nam Cao.

+ Cảm thông, trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tiềm ẩn của người nông dân trong cảnh khốn cùng vẫn giàu lòng tự trọng.

b. Nghệ thuật

+ Tình huống truyện: Bất ngờ, ngoài sự dự đoán của độc giả. Tình huống đó làm sáng ngời nhân cách của lão Hạc trong lòng người đọc (không ai nghĩ rằng lão Hạc lại tự hủy diệt cuộc đời mình bằng bả chó).

+ Nghệ thuật phân tích tâm lí xuất sắc, chân thực sinh động, từ ngoại hình đến nội tâm, đặc biệt là miêu tả khuôn mặt của lão Hạc khi khóc.

+ Chuyện được kể theo ngôi thứ nhất, làm cho câu chuyện trở nên gần gũi chân thực, làm cho người đọc có cảm tưởng câu chuyện như đang diễn ra trước mắt.

NGÔI KỂ VÀ ĐIỂM NHÌN TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN LÃO HẠC

Ngôi kể

Truyện ngắn được kể theo ngôi kể thứ nhất. Người kể chuyện chính là ông giáo xưng “tôi”. Với việc sử dụng ngôi kể này, người kể chuyện đóng vai trò quan sát tất cả diễn biến tâm lí cũng như cái chết đau đớn của Lão Hạc. Không chỉ khiến cho câu chuyện trở nên chân thực, gần gũi và còn khiến người đọc cảm thương trân trọng hơn với số phận của người nông dân trong xã hội bấy giờ mà điển hình là Lão Hạc.

Điểm nhìn

Cũng chính là điểm nhìn của nhân vật “tôi” mà cụ thể là ông giáo. Có khi là điểm nhìn giới hạn ông giáo – lão Hạc, nhưng có khi lại mở rộng ra là điểm nhìn ông giáo – vợ mình. Người đọc có cảm giác như mình đang được nghe ông giáo ngồi ngay bên cạnh kể lại câu chuyện cũng như hiểu rõ được tất cả cảm giác của ông giáo. câu chuyện dẫn dắt tự nhiên, linh hoạt, ko cần tuân theo trật tự thời gian, ko gian, có thể kết hợp tự sự và trữ tình, phản ánh và bộc lộ cảm xúc...

PHÂN TÍCH NHÂN VẬT LÃO HẠC

Hoàn cảnh

• Lão Hạc hiện lên trong trang viết của Nam Cao Là người đàn ông có sô phận bất hạnh:

+ Vợ chết sớm, lão một mình nuôi con.

+ Tài sản trông vào 3 sào vườn, túp lều và con chó Vàng.

+ Lão ốm ròng 2 tháng trời.

+ Bão phá tan cây cối hoa màu.

+ Làng mất mùa sợi.

+ Lão không có việc làm

+ Lão phải bán đi con chó Vàng 

+ Ăn hết khoai đến củ chuối.

Là người cha thương con hết lòng

+ Lão rất yêu con.

+ Đồng thời cũng rất trân trọng con chó Vàng.

Con người giàu lòng tự trọng

+ Ông giáo mời ăn khoai, lão khước từ.

+ Từ chối những gì ông giáo ngầm giúp đỡ.

+ Thà chết chứ không muốn bán đi một sào đất nào.

+ Gửi lại tiền và giấy tờ cho ông giáo cầm giúp cho con trai.

+ Gửi lại ông giáo mấy đồng bạc lo ma chay.

+ Xin bả chó để tự giải thoát mình.

DIỄN BIẾN HÀNH ĐỘNG, TÂM TRẠNG CỦA LÃO HẠC SAU KHI BÁN CON CHÓ VÀNG

Hành động

- Chạy sang nhà ông giáo kể về việc bán cậu Vàng với đôi mắt “ầng ậc nước”, mếu máo, đôi mắt ầng ậc nước, mặt co rúm lại, đầu nghẹo sang một bên, lão khóc hu hu... không thể tha thứ cho bản thân mình.

- Tự an ủi bản thân vì đã “hóa kiếp cho nó”.

Tâm trạng

• Dằn vặt, đau đớn, day dứt đến tận cùng vì đã “trót lừa một con chó”.

Nguyên nhân

• Tình cảnh nghèo khó, khốn cùng, không còn sự lựa chọn nào khác.