Giáo án Ngữ văn 12 chân trời Bài 2: Lão Hạc (Nam Cao)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả Nam Cao

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS phân vai thực hiện chuyên mục “Chân dung cuộc sống”.

Tìm hiểu về cuộc đời cũng như sự nghiệp của nhà văn Nam Cao:

+ Thân thế, sự nghiệp.

+ Sự nghiệp văn chương.

+ Tác phẩm chính.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

a. Tiểu sử

- Nam Cao: (1915 - 1951), tên khai sinh là Trần Hữu Tri.

- Quê quán: làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lí Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lí Nhân) tỉnh Hà Nam.

b. Sự nghiệp và tác phẩm chính

- Ông là một trong những nhà văn hiện đại xuất sắc của văn học Việt Nam.

- Với 15 năm cầm bút, ông có hai tiểu thuyết và 50 truyện ngắn, bút kí. 

- Ông đặc biệt thành công ở lĩnh vực truyện ngắn với những tác phẩm tiêu biểu như: Chí Phèo, Lão Hạc, Một bữa no, Trẻ con không được ăn thịt chó, Trăng sáng, Đời thừa…

- Với ngòi bút sắc sảo, tác phẩm của ông đã dựng nên bức tranh chân thực về xã hội Việt Nam đương thời với cảnh sống khốn khổ của người nông dân bần cùng và bi kịch tinh thần đau đớn của người trí thức nghèo.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tác phẩm “Lão Hạc”

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS cách đọc văn bản.

- GV yêu cầu HS thảo luận để hoàn thành phiếu bài tập sau đây:

PHT 01: Tìm hiểu chung về VB Lão Hạc

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS suy nghĩ cá nhân và tiến hành thảo luận trong bàn trong vòng 3 phút.

- Nhóm nào hoàn thành sớm sẽ được trình bày và lấy điểm.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức

2. Văn bản “Lão Hạc”

2.1. Thể loại: Truyện ngắn

2.2. Một số yếu tố của văn bản

a. Chủ đề: Số phận nhỏ bé bất hạnh của những con người lao động trong xã hội Việt Nam trước CMT8.

 b. Xuất xứ

+ Truyện ngắn Lão Hạc sáng tác năm 1943. Là một trong những truyện ngắn xuất sắc về đề tài nông dân trong văn học Việt Nam hiện đại

c.Nội dung 

Có thể tiến hành theo 2 cách: Sơ đồ hoặc theo hành trình nhận thức của ông giáo hay là mạch kể truyện.

Cách 1: SƠ ĐỒ HÓA 

Cách 2: Hành trình nhận thức

+ Lão Hạc sang nhà ông giáo tâm sự về chuyện bán chó => Ông giáo thờ ơ nghĩ về năm quyển sách của mình và hồi tưởng về đứa con trai của lão Hạc đã đi phu ở Nam Kỳ => ông giáo hiểu ra con chó là kỉ vật của đứa con, nên rất quý giá với lão Hạc.

+ Lão Hạc sang nhà ông giáo tâm sự về việc đã bán chó => Ông giáo xót xa, đồng cảm với lão Hạc và không còn tiếc sách của mình => Lão Hạc ngỏ ý gửi vườn và một số tiền cho ông giáo để lo hậu sự cho mình => Từ đó, lão Hạc chỉ ăn khoai ráy và từ chối mọi sự giúp đỡ của ông giáo.

+ Ông giáo nghe Binh Từ nói về lão Hạc xin bả chó và thất cọng về con người của lão => Ông giáo và người trong làng chứng kiến lão tự tử bằng bả chó => ông giáo tự hứa sẽ giữ gìn mảnh vườn cẩn thận và giao lại cho con trai lão.

                                       SƠ ĐỒ TÓM TẮT CỐT TRUYỆN LÃO HẠC

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Điểm nhìn, ngôi kể và mối quan hệ trong chỉnh thể tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm thảo luận trong vòng 3 phút các câu hỏi sau đây.

+ Xác định ngôi kể, điểm nhìn và chỉ ra tác dụng của cách sử dụng ngôi kể, điểm nhìn đó trong văn bản?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản

1. Điểm nhìn, ngôi kể và mối quan hệ trong chỉnh thể tác phẩm

• Ngôi kể: Thứ nhất

• Điểm nhìn: Từ nhân vật ông giáo

• Tác dụng:

+ Toàn bộ cuộc đời của lão Hạc hiện lên qua cái nhìn, cảm xúc và suy nghĩ của ông giáo, kể cả những hiểu lầm hoặc đánh giá lầm của chính bản thân ông về lão Hạc.

+ Thể hiện rõ tính cách nhân từ tốt bụng và những nỗ lực muốn thấu hiểu con người của ông giáo.

• Khi nhà văn lựa chọn điểm nhìn này thì kết cấu toàn bộ truyện ngắn được tổ chức xoay quanh hành trình nhận thức của ông giáo về lão Hạc: 

+ Lần thứ nhất, Lão Hạc sang nhà ông giáo kể về ý định bán chó, ông giáo nhớ lại những gì đã biết về con trai của lão và thấu hiểu sự yêu quý của lão dành cho con chó và ý định không muốn bán chó.

+ Lần thứ hai, lão Hạc sang nhà ông giáo nói về việc đã bán chó và ý định gửi văn tự vườn cho ông giáo, sau đó ông thấy lão ăn uống khám khổ và từ chối mọi sự giúp đỡ của ông.

+ Cuối cùng nghe Binh Tư kể lão xin bả chó, ông hiểu lầm và thất vọng về lão Hạc. Khi chạy sang nhà lão Hạc chứng kiến cái chết đau đớn của lão, ông giáo mới hiểu và nhận ra cuộc đời không hẳn như ông nghĩa. 

• Cuộc đời của lão Hạc hiện lên qua lăng kính của ông giáo. Ông giáo là người hàng xóm của lão, là người có học thức, hiểu biết cùng sự chân thành, tốt bụng. Nhưng ông vẫn hiểu lầm về lão.

• Vòng lặp của sự hiểu sai rồi nhận ra sau đó lại hiểu sai rồi nhận ra cho thấy việc hiểu về một con người là chuyện không hề dễ dàng.

Kết luận: Việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất và điểm nhìn là ông giáo cho thấy đây không phải đơn thuần là câu chuyện về một số phận con người bất hạnh nghèo khổ nhưng lương thiện mà còn là câu chuyện về hành trình gian nan để hiểu đúng về một con người.