HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

 - GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, thực hiện những yêu cầu sau đây:

Nêu một số nét cơ bản về tác giả và xuất xứ văn bản “Sống hay không sống – Đó là vấn đề”.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I.  Tác giả, tác phẩm và nội dung chính

- Tác giả: William Shakespeare chắc hẳn là cái tên không còn xa lạ với những ai yêu thích văn học nước ngoài, ông là một nhà văn nổi tiếng và là nhà viết kịch người Anh, được coi là nhà văn vĩ đại nhất của nước Anh, những tác phẩm của ông để lại mang tầm ảnh hưởng lớn, những suy nghĩ và tư tưởng lớn về đất nước, về con người, chủ yếu là thể loại kịch, chiếm số lượng lớn.

+ Gồm khoảng 40 vở kịch lớn nhỏ với độ dài ngắn khác nhau, được dịch ra nhiều ngôn ngữ khác nhau. 

+ Ông đã để lại một sự nghiệp văn học tương đối đồ sộ và hay với các tác phẩm về kịch, hài kịch, bi kịch, lịch sử khác nhau cho văn học thế giới đóng góp vào sự nghiệp phát triển văn học của thế giới.

- Tác phẩm:

+ Bi kịch Hamlet là vở kịch nổi tiếng được Shakespeare sáng tác vào những năm 1601, và đoạn trích Sống hay không sống? Đó là vấn đề là một đoạn trích nổi tiếng lấy trong vở kịch đó.

+ Đoạn trích Sống hay không sống? - Đó là vấn đề thuộc Hồi thứ III trong vở kịch Hamlet.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Nhận biết và phân tích một số yếu tố của bi kịch (Xung đột kịch)

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi bằng phần chuẩn bị ở nhà:

+ Xác định xung đột trong văn bản và cho biết những giằng xé nội tâm của Hăm-let (liên quan đến việc lựa chọn giữa sống và chết, giữa những thái độ sống và nhân cách đối lập,...) có tác dụng như thế nào trong việc khơi sâu và phát triển xung đột kịch.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 HS đại diện trình bày kết quả chuẩn bị.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

Nhiệm vụ 2:Nhận biết và phân tích một số yếu tố của bi kịch (Ngôn ngữ kịch)

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi bằng phần chuẩn bị ở nhà:

+ Nhân xét về nghệ thuật xây dựng ngôn ngữ đối thoại, độc thoại trong VB

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 HS đại diện trình bày kết quả chuẩn bị.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

Nhiệm vụ 3: Nhận biết và phân tích một số yếu tố của bi kịch (Hành động kịch)

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi bằng phần chuẩn bị ở nhà: Kẻ bảng sau vào vở, liệt kê một số biểu hiện " hành động bên trong", " hành động bên ngoài" của nhân vật vua Clo-di-út và Hăm-lét (SGK trang 125). Từ bảng trên, hãy lí giải sự khác biệt giữa con người qua " hành động bên trong" và con người qua " hành động bên ngoài" của mỗi nhân vật. Nhận xét vè cách xây dựng nhân vật và hành động kịch của tác giả trong văn bản.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 HS đại diện trình bày kết quả chuẩn bị.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

Nhiệm vụ 4: Chủ đề, thông điệp

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi bằng phần chuẩn bị ở nhà:

+ Xác định chủ đề và cho biết qua văn bản trên, tác giả muốn gửi đến người đọc / người xem thông điệp gì?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

II. Xung đột kịch

·   Xung đột kịch trong tác phẩm và trong VB

Xung đột kịch hiểu theo nghĩa là “sự va chạm, đấu tranh, loại trừ các thế lực đối lập" – trong VB cùng vẫn là xung dội cơ bản, xuyên suốt từ Hội I đến Hồi IV: xung đột giữa một bên là hoàng tử 1 làm hết . người đang giả diễn để âm thầm điều tra về cái chết bí ăn của vua cha, đòi lại sự công bằng cho ông cũng như sự công bằng trong xã hội với bên kia là vua Clô-đi-út - kẻ đang dùng quyền uy và mọi cách để dò xét, đối phó, trừ khử với 1 Ham-lét nhằm che giấu tội ác, bảo vệ ngai vàng, quyền uy do chiếm đoạt mà có của mình. Đây là xung đột giữa cái cao cả và cái thấp kém. Nhân vật Hăm-lét và hành động, lẽ sống cao quý của chúng là hiện thân cho cái cao cả; Clô-đi-át và cái triều dinh của ông ta là hiện thân cho cái thấp kém, cũng là cái thấp kém của xã hội Đan Mạch đương thời (xã hội Đan Mạch trong các nhìn của Hăm-lét: mục ruỗng kỉ cương, bang hoại nhân phẩm, ca Đan Mạch như một "nhà tù" "bát nháo “bẩn thỉu" "phải hàng vạn người mới nhật ra được một kẻ lương thiệnn", vua Clo di út và hữu biệt các nhân vật trong cái triều đình mà ông ta dựng lên chính là hiện thân cho thực trạng đen tối của xã hội ấy).

- "Trong VB trích (Canh I, Hỏi III), xung đột cơ bản biểu hiện quat – Xung đột giữa việc gia điện của Hăm-lét nhằm che giấu các ý đồ, toàn tỉnh thực sự của chàng với những hành động dẻo làm, dò xét, nghe lén.... của vua Clô-đi ít và bọn tay sai để ngăn chặn, thủ tiêu 1 làm lét.

- Xung đột trong nội tâm nhân vật làm lét (sống hay không sống – to be or not to be) việc giải quyết xung đột này là tìm được chỗ dựa tinh thần quan trọng cho nhân vật, trong hoàn cảnh Hăm-lét hoàn toàn đơn độc chống lại Clo di út và cả một triều đình và mặt trái của xã hội Đan Mạch.

·   Tác dụng của việc thể hiện những giằng xé nội tâm của Hăm-lét

Những giằng xé nội tâm của Hăm-lét (liên quan đến việc lựa chọn giữa sống và chết, giữa những thái độ sống và nhân cách đối lập…), như đã nói, là xung đột trong nội làm Hăm-lét. Đó là một phần không thể thiếu của xung đột kịch trong tác phẩm (Hăm-lét) cũng như trong VB (Sống hay không sống – đó là vấn đề)

- Những giằng xé nội tâm ấy một mặt cho thấy Hăm-lét đang khủng hoảng về tinh thần hay đang băn khoăn, do dự; mặt khác, cùng cho thấy một nhân vật đang gắng gỏi vượt qua chính mình và rốt cuộc, Hăm lét đã không chấp nhận lối sống “cam chịu" “ốm yếu", "hèn mạt... trái lại đang hướng đến tinh thần can đảm “cảm vũ khí vùng lên mà chống lại với sóng gió của biển khổ, chống lại để mà diệt chúng để" biến những “dự kiến lớn lao, cao quý” thành “hành động”.

II. Ngôn ngữ kịch

* Nghệ thuật xây dựng ngôn ngữ đối thoại, độc thoại trong VB.

VB cho thấy sự kết hợp khéo léo giữa ngôn ngữ đối thoại với ngôn ngữ độc thoại của các nhân vật, đặc biệt là ngôn ngữ của hai nhân vật đối nghịch: Hăm-lét và Clô-đi-út.

– Đoạn độc thoại của Hăm lét như đã nói, thực chất là một màn độc thoại nội tâm sâu sắc, đậm chất triết học và tính trí tuệ. Tác giả đã làm cho tiếng nói trong tâm tư Hăm-lét vang lên để mở ra trước khán giả thế giới nội tâm sâu kín, phức tạp của chàng.

- Câu độc thoại ngắn của Clô-đi-út có tác dụng lật tẩy, chiếc “mặt nạ” được kéo xuống để phơi bày tội ác, tâm địa và cả nỗi hoang mang, sợ hãi của y.

- Cái hay của ngôn ngữ đối thoại trong VB trước hết là giúp thể hiện được một cách sinh động tính cách của từng nhân vật (Clô-đi- út nham hiểm; Pô-lô-ni-út xun xoe, vụ lợi; Rô-den-cran và Ghin-đơn-xtơn hèn hạ, cam tâm làm gián điệp cho nhà vua; Ô-phê-li-a trong trắng, ngây thơ nhưng ngờ nghệch, lệ thuộc, dễ bị lợi dụng....). Không những thế, các lời thoại thể hiện được tính hành động mạnh mẽ. Chẳng hạn, các lời thoại của Hãm lét nói với Ô-phê-li-a, mang tính nước đôi trong hành động: đó phải vừa là lời ngây dại của người điên (khiến những kẻ nghe lén tin là Hăm-lét bị điên), vừa phải là tiếng nói tỉnh táo, sắc bén của lương tri trong lúc “giả điển” để tấn công không khoan nhượng vào bộ mặt đạo đức giả của nhiều nhân vật trong triều đình của Clô-đi-út và trong xã hội đương thời. Vì thế, trong lời thoại của chàng, thỉnh thoảng có những câu rất tỉnh táo, giàu tính triết lí và giá trị phê phán.

Ví dụ: Vì nhan sắc có mãnh lực biến đức hạnh thành phóng đãng, nhưng đức hạnh không thể nào khép nhan sắc vào khuôn khổ nết na. Ngày xưa, đó là điều nghịch lí, nhưng ngày nay thì đã được chứng thực rồi.

III. Hành động kịch

- Bảng PHỤ LỤC 23.

- Lí giải sự khác biệt giữa con người qua hành động bên trong và con người qua hành động bên ngoài của mỗi nhân vật: Sự khác biệt giữa con người qua “hành động bên trong” và con người qua hành động bên ngoài” của Clô-đi-út và Hăm-lét thực chất là sự khác biệt giữa động cơ, ý đồ và bản chất bên trong với những biểu hiện bề ngoài của nhân vật. Nó cho thấy: Trong cuộc chiến sinh tử, các nhân vật thuộc về hai phe đối lập đều phải dùng “mặt nạ” để che giấu động cơ, ý đồ cũng như con người thực của mình. Đó là lí do Clô-đi-út phải dùng đến mặt nạ một người chú, người cha, một ông vua tốt, còn Hăm-lét phải dùng đến mặt nạ một người điên.

- Nhận xét về cách xây dựng nhân vật và hành động kịch của tác giả trong văn bản: về cách xây dựng nhân vật và hành động kịch của tác giả trong VB, để khắc hoạ tính cách của nhân vật kịch, tác giả đã là những kẻ, với âm mưu và tội lỗi của chúng đang gây nên bao sóng gió của biển khổ. Trong triều đình cũng như trong xã hội Đan Mạch thời ấy, tất cả những ai cúi đầu vâng lệnh hôn quân Clô-đi-út, cam chịu tất cả những viên đá, những mũi tên của số mệnh phũ phàng để được yên thân, chấp nhận một cuộc sống mà như đã chết,... đều trái với lẽ sống, nhân cách lí tưởng nhân văn của Hăm-lét.

IV.Chủ đề, thông điệp

-  Chủ đề: Niềm băn khoăn về vấn đề “sống hay là không sống” của Hăm-lét và việc giả điên của chàng.

– Thông điệp: Mỗi người cần phải vượt lên trên thách thức của hoàn cảnh, chọn cho mình

một thái độ sống cao quý, một cách hiện hữu xứng đáng trong cuộc đời.