Giáo án Ngữ văn 12 Kết nối bài 8: Pa-ra-na (Parana) (Trích Nhiệt đới buồn - Cờ-lốt Lê-vi-Xtơ-rốt - Claude Lévi-Strauss)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tri thức ngữ văn 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

• GV đặt câu hỏi cho HS:

+ Hãy trình bày vai trò của dữ liệu trong văn bản thông tin?

+ Anh chị hãy trình bày hiểu biết của mình về dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ cấp?

+ Để đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu trong văn bản thông tin cần thực hiện điều gì?

+ Trình bày khái niệm về thư từ?

+ Tầm quan trọng của việc tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời một vài HS lên bảng trình bày, yêu cầu các HS khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

1. Tìm hiểu chung

• Vai trò của dữ liệu trong văn bản thông tin 

+ Dữ liệu là các thông tin dưới dạng chữ viết, kí hiệu, số liệu, hình ảnh, âm thanh,... nhằm mô tả hoặc đo lường sự vật.

+ Có thể nói, dữ liệu là yêu tố quan trọng bậc nhất trong văn bản thông tin. Văn bản thông tin chỉ thực sự có giá trị khi cung cấp được cho người đọc những thông tin mới, đáng tin cậy, dựa trên những dữ liệu phong phú, chính xác, khách quan. Lập trường, thái độ, quan điểm của tác giả cũng được bộc lộ một cách gián tiếp qua cách chọn lọc, sắp xếp, trình bày, phân tích, đánh giá dữ liệu.

• -  Dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ cấp

+  Dữ liệu sơ cấp là dữ liệu được người viết thu thập một cách trực tiếp qua hoạt động quan sát, phỏng vấn, điều tra, thí nghiệm... Dữ liệu sơ cấp có thể tồn tại dưới dạng các bản ghi chép, nhật kí, số liệu điều tra, kết quả khảo sát, thực nghiệm, bản vẽ, ảnh chụp tại hiện trường... Dữ liệu sơ cấp có giá trị thực tiễn, giúp người đọc hình dung ra hiện trạng của vấn đề, sự việc, tuy nhiên có thể hàm chứa thiên kiến của người thu thập.

+ Dữ liệu thứ cấp là dữ liệu được khai thác bằng con đường gián tiếp, sử dụng lại những nguồn thông tin đã có từ trước. Dữ liệu thứ cấp mang lại cái nhìn đa dạng, nhiều chiều hơn về vấn đề, song độ tin cậy của dữ liệu thứ cấp lại phụ thuộc vào nguồn thông tin gốc.

• -  Đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu

-Để đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu trong văn bản thông tin, người đọc có thể thực hiện một số thao tác sau:

+ Thẩm định nguồn dữ liệu: Ai là người cung cấp dữ liệu? Người cung cấp dữ liệu có đủ thẩm quyền và uy tín hay không? Dữ liệu được công bố ở đâu, khi nào, qua kênh nào?

+ Đánh giá tính logic trong cách trình bày: Dữ liệu được đưa ra theo trình tự nào? Mức độ tương hợp giữa các dữ liệu được thể hiện ra sao?

+ Phân biệt sự thật và ý kiến: Sự thật là những số liệu, ví dụ, trích dẫn, câu chuyện thực tế mang tính khách quan, có thể đo lường, kiểm chứng, ý kiến là đánh giá nhận định dựa trên quan điểm chủ quan của một cá nhân, khó xác minh.

+ Suy luận để nhận ra thiên kiến của tác giả: Tìm các từ ngữ cho thấy sự thái quá của cảm xúc, những chi tiết thể hiện sự giản lược hóa hoặc cường điệu trong việc huy động dữ liệu...

+ So sánh các dữ liệu trong văn bản đọc với dữ liệu tương tự ở một số văn bản khác: tìm điểm tương đồng, khác biệt trong cách nêu, phân tích dữ liệu giữa các văn bản và lí giải nguyên nhân dẫn đến điều đó.

- Thư từ

+ Thư từ nói chung là hình thức văn bản đặc biệt, có đối tượng tiếp nhận cụ thể theo các mức độ khác nhau, được dùng với nhiều mục đích giao tiếp khác nhau: bày tỏ tình cảm, chia sẻ một trải nghiệm, cung cấp thông tin, thuyết phục hay thể hiện sự đồng tình với người đọc về một vấn đề... Tùy vào mục đích chủ yếu được nhắm đến mà một bức thư có thể là văn bản biểu cảm, văn bản tự sự, văn bản thông tin hay văn bản nghị luận. Sự pha trộn các yếu tố của nhiều kiểu văn bản khác nhau là hiện tượng thường thấy trong một bức thư.

 - Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

+ Tôn trọng kết quả lao động sáng tạo của người khác và biết cách tiếp thu, kế thừa kết quả đó trong sản phẩm trí tuệ của mình theo đúng quy định và thông lệ quốc tế là yêu cầu bắt buộc trong học tập và nghiên cứu. Điều đó không chỉ góp phần tạo nên những sản phẩm sáng tạo mà còn bồi dưỡng cho người học, người nghiên cứu tính trung thực, niềm say mê tìm tòi, khám phá cá mới.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về tác giả tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV  cho HS theo dõi thông tin trong SGK trang 68 để trả lời câu hỏi sau đây:

+ Hãy trình bày đôi nét tác giả Cờ-lốt Lê-vi-Xtơ-rốt và tác phẩm Nhiệt đới buồn? 

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu văn bản

1. Tác giả

- Tên: Cờ-lốt Lê-vi-Xtơ-rốt  

- Năm sinh: 1908 - 2009.

- Là nhà nhân học, dân tộc học, triết học nổi tiếng người Pháp.

- Các nghiên cứu của ông bao trùm nhiều lĩnh vực có ảnh hưởng sâu rộng trên thế giới, luôn thể hiện một tầm nhìn toàn cầu về nhân loại, chống lại việc độc tôn văn minh phương Tây, bảo vệ sự đa dạng văn hóa và cảnh báo nguy cơ thiên nhiên bị hủy diệt.

- Các công trình tiêu biểu của ông bao gồm có: Những cấu trúc sơ đẳng về thân tộc (1949), Chủng tộc và lịch sử (1952), Nhiệt đới buồn (1955), Nhân loại học cấu trúc (1958), Tư tưởng hoang dã (1962)...

2. Tác phẩm Nhiệt đới buồn

- Nhiệt đới buồn là tác phẩm tự truyện, du kí, đồng thời cũng là một ghi chép dân tộc học, du khảo triết học độc đáo.

- Tác phẩm được tác giả viết sau hai mươi năm khảo sát thực địa ở Bra-xin, nơi ông có cơ hội được tiếp xúc với nền văn hóa Anh điêng đang đứng trước nguy cơ bị hủy hoại. Bằng những quan sát và ghi chép tỉ mỉ, khách quan của một nhà nhân học, sự sâu sắc của một nhà triết học, ông đã đặt ra nhiều vấn đề đáng suy ngẫm về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên và chính bản chất, lịch sử của nhân loại.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Nhan đề, đề tài, thông tin cơ bản của văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV  cho HS đọc văn bản và chia thành 2 nhóm để trả lời câu hỏi sau:

+ Nhóm 1: Nhan đề của văn bản gợi cho em những liên tưởng gì? Nhan đề có liên quan thế nào đến nội dung của văn bản?

+ Nhóm 2: Hoàn thiện sơ đồ bằng những thông tin về số phận người bản địa trong lịch sử?

+ Nhóm 3: Em có nhận xét gì về số phận những người Anh điêng qua những thông tin này?

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Nhan đề, đề tài, thông tin cơ bản của văn bản

1. Nhan đề 

- Ý nghĩa nhan đề của văn bản: Pa-ra-ma là tên một bang nằm ở phía nam của Bra-xin được bao phủ bởi rừng bác tán, một trong những rừng cận nhiệt đới quan trọng nhất trên thế giới.

- Tên bài viết có liên quan chặt chẽ đến nội dung của văn bản: phản ánh lịch sử và văn hóa của người Anh điêng ở nơi đây.

2. Hoàn thiện sơ đồ

PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1

3. Nhận xét

Người Anh điêng sau đó bị bỏ mặc, có số phận ngặt nghèo. Đây không chỉ là số phận của người Anh điêng ở Châu Mỹ nói riêng mà còn là số phận của một cộng đồng dân tộc thiểu số trên toàn thế giới nói chung trong cuộc bành chướng, xâm lược, dồn đuổi của thực dân phương Tây. Sau khi bị người Châu Âu xâm lược, người Giê bản địa ở khu vực phía Nam Bra-xin đã phải sống khổ cực, bị cưỡng bức định cư. Họ đã bị ép đồng hóa, bị bỏ mặc và lãng quên.

PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1

Nhiệm vụ 2: Chi tiết, dữ liệu trong văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV  cho HS đọc văn bản và tiến hành hoàn thiện các trạm yêu cầu sau đây:

+ Trạm 1: Đọc đoạn 3 của văn bản và hoàn thiện bảng sau về hành động của chính quyền thực dân và người dân Anh điêng bản xứ được đề cập đến?

+ Trạm 2: Hoàn thiện bảng sau về dữ liệu thứ cấp và sơ cấp trong văn bản.

…………………..

II. Chi tiết, dữ liệu trong văn bản

Trạm 1: PHIẾU BÀI TẬP SỐ 2

Trạm 2: PHIẾU BÀI TẬP SỐ 3

Trạm 3:

………………….