Giáo án Ngữ văn 6 cánh diều Bài 6: Bài học đường đời đầu tiên

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

GV tổ chức cuộc thi: Ai nhanh hơn

Gv chia lớp thành các nhóm nhỏ, trong 2 phút

Hãy liệt kê nhiều nhất có thể những nhân vật trong các tác phẩm văn học là các con vật đã được nhà văn nhân hóa. Nhóm nào liệt kê được nhiều nhất sẽ giành chiến thắng?

HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS nghe và trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận. Các nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm mình.

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV dẫn dắt: Với thế giới trẻ thơ, những nhân vật là động vật trở nên thân quen, gần gũi, sinh động và hấp dẫn được các em. Nhà văn Tô Hoài đã xây dựng thành công nhân vật chú Dế Mèn và ẩn ý trong đó là những bài học làm người, thiết thực và bổ ích với mỗi bạn nhỏ. Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về văn bản Bài học được đời đầu tiên.

- HS nêu suy nghĩ về người anh hùng.

- HS kể tên người anh hùng theo hiểu biết của các em.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Tìm hiểu văn bản

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc phần Kiến thức ngữ văn và trả lời các câu hỏi:

+ Nêu khái niệm truyện đồng thoại.

+ Nêu khái niệm về đề tài và chủ đề. Lấy ví dụ dẫn chứng qua các văn bản đã học?

+ Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Tô Hoài và tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí của ông?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi

Dự kiến sản phẩm: 

Sắp xếp trình tự các sự kiện trong truyện.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng

I. Tìm hiểu chung

1. Thể loại: 

- Truyện đồng thoại là loại truyện thường lấy loài vật làm nhân vật, các con vật được miêu tả, khắc họa như con người.

- Đề tài: phạm vi cuộc sống được miêu tả trong văn bản

- Chủ đề: vấn đề chính được thể hiện trong văn bản.

2. Tác giả và tác phẩm

a. Tác giả

 - Tên thật: Nguyễn Sen (1920 – 2014)

- Quê quán: Hà Nội

- Ông là nhà văn có vốn sống rất phong phú, năng lực quan sát và miêu tả tinh tế, lối văn giàu hình ảnh, nhịp điệu, ngôn ngữ chân thực, gần gũi với đời sống.

b. Tác phẩm

- Dế Mèn phiêu lưu kí là truyện đồng thoại, viết cho trẻ em.

- Năm sáng tác: 1941

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Tìm hiểu văn bản

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV đọc mẫu thành tiếng một đoạn đầu, sau đó HS thay nhau đọc thành tiếng toàn văn bản. 

- GV lưu ý: chú ý các chi tiết miêu tả hình dáng, cử chỉ, hành động của nhân vật Dế Mèn.

- GV yêu cầu HS giải nghĩa những từ khó: mẫm, hủn hoẳn, dún dẩy, tợn, cà khịa, xốc nổi.

- GV cho HS tham gia trò chơi: Tôi nhanh nhất

Hãy sắp xếp các sự kiện sau để hoàn thành phần tóm tắt VB Bài học đường đời đầu tiên:

1. Dế Mèn chê Dế Choắt xấu xí, ăn xổi ở thì…

2. Chị Cốc không tìm được Dế Mèn, lại thấy Dế Choắt loay hoay ở cửa hang nên tưởng Dế Choắt trêu.

3. Tuy nhiên, tính cách của Dế Mèn lại rất kiêu ngạo, hống hách.

4. Khi chị Cốc đi, Dế Mèn mới dám qua nhà Dế Choắt  thì lúc ấy Dế Choắt đã thoi thóp.

5. Dế Mèn hay trêu ghẹo tất cả mọi người: quát mấy chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó..

6. Dế Mèn trưởng thành với thân hình cường tráng, khỏe khoắn.

7. Dế Mèn rủ Dế Choắt đi trêu chị Cốc nhưng Dế Choắt từ chối vì sợ.

8. Chị Cốc vừa quát vừa mổ Dế Choắt đến thoi thóp.

9. Dế Choắt khuyên nhủ Dế mèn rồi tắt thở.

10. Dế Mèn ân hận vì lỗi lầm của mình và rút ra bài học.

- GV đặt tiếp câu hỏi: Từ đó, em hãy rút ra ngôi kể, nhân vật chính, phương thức biểu đạt, bố cục của văn bản Bài học đường đời đầu tiên?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi

Dự kiến sản phẩm: 6 – 3 – 5 – 1 – 7 -  2 -  8 – 4 – 9 – 10 

Sắp xếp trình tự các sự kiện trong truyện.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng

NV2: Tìm hiểu ngoại hình và tính cách của Dế Mèn

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận thep cặp đôi,  theo dõi phần đầu và trả lời câu hỏi:

+ Xác định các chi tiết miêu tả về hình dáng, hành động Dế Mèn?

+ Dế Mèn có thái độ, mối quan hệ như thế nào với hàng xóm xung quanh?

+ Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, các biện pháp nghệ thuật, trình tự miêu tả của tác giả về nhân vật Dế Mèn? 

- GV đặt câu hỏi: Qua những chi tiết trên, em có nhận xét gì về Dế Mèn? Em thích hoặc không thích điều gì ở Dế Mèn?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi

Dự kiến sản phẩm:

 Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng

GV chuẩn kiến thức:

3. Đọc- kể tóm tắt

- Nhân vật chính:  Dế Mèn.

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất

- PTBĐ: tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm

3.Bố cục: 

+ Phần 1: Từ đầu -> thiên hạ: Miêu tả hình dáng, tính cách Dế Mèn.

+ Phần 2: Còn lại: Bài học đầu tiên của Dế Mèn.

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Ngoại hình và tính cách của Dế Mèn

- Ngoại hình: 

+ đôi càng mẫm bóng.

+ những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

+ đôi cánh thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi.

+ đầu to ra và nổi từng tảng, rất bướng.

+ hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.

+ sợi râu dài và uống cong một vẻ rất đỗi hùng dũng.

- Hành động:

+ Co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ khiến nõ gãy rạp.

+ vũ cánh lên phành phạch giòn giã.

+ đi đứng oai vệ, cho ra kiểu cách con nhà võ.

+ Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả bà con trong xóm.

+ quát mấy chị Cào Cào, đá một cái ghẹo anh Gọng Vó.

- Suy nghĩ: 

+ Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba.

+ Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi.

à Nhận xét: Dế Mèn có cơ thể cường tráng, khỏe mạnh nhưng tính cách xốc nổi, kiêu căng, hung hăng, hống hách.

Nghệ thuật: sử dụng các tình từ, động từ mạnh; từ láy; nhân hóa.