Giáo án Ngữ văn 6 cánh diều Bài 8: Thực hành tiếng Việt

K – Điều đã biết

(Liệt kê điều em đã biết về từ Hán Việt và đoạn văn)

W – Điều muốn biết

(Những điều em muốn biết về cácch giải thích nghĩa từ Hán Việt và cách viết đoạn văn)

L – Điều học được

(Điều em học được khi viết đoạn văn nêu cảm nhận về một bài thơ trong chủ đề trước)

……………………………

……………………………

……………………………

…………………………..

…………………………….

…………………………….

…………………………….

…………………………….

…………………………….

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

Bài tập 1

- GV hướng dẫn HS đọc phần Kiến thức ngữ văn và nêu khái niệm từ Hán Việt. Hãy lấy 2-3 ví dụ về từ Hán Việt mà em biết.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thực hiện nhiệm vụ 

+ Dự kiến sản phẩm: 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng.

- GV lưu ý: Các yếu tố cấu tạo từ Hán Việt thường không có khả năng dùng như một từ đơn để tạo câu như các yếu tố thuần Việt cùng nghĩa.

Ví dụ, không thể tách tiếng hà khỏi từ sơn hà để nói "Việt Nam có rất nhiều hà" mà chỉ có thể nói "Việt Nam có rất nhiều sông". Đây là một trong những dấu hiệu phân biệt từ Hán Việt với từ thuần Việt và với những từ gốc Hán đã được mượn từ trước khi hình thành lớp từ Hán Việt và được Việt hóa ở mức độ cao, như: áo, quần, buồm, buồng.

I. Tri thức tiếng việt

Từ Hán Việt:   là những từ mà tiếng Việt mượn từ tiếng Hán (tiếng Trung Quốc) được đọc theo cách đọc Hán Việt. 

Ví dụ: sơn hà, quốc gia, vĩ đại, nhân ái,...

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm, làm bài tập 1,2

 Nhóm 1,3: Bài tập 1

- GV yêu cầu Hs tìm từ Hán Việt trong câu đã cho, giải thích nghĩa của từ “văn minh” và trả lời các câu hỏi: Đối xử với động vật như thế nào được coi là kém văn minh, lạc hậu?

Nhóm 2,4: Bài tập 2

GV yêu cầu HS đọc đoạn văn đã cho và thực hiện yêu cầu:

+ Sắp xếp các từ in nghiêng vào hai nhóm: từ thuần Việt và từ Hán Việt.

+ Sắp xếp các từ in nghiêng thành các cụm từ đồng nghĩa

+ Tìm và đặt câu có sử dụng một trong các từ: đại dương, lục địa.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thực hiện nhiệm vụ 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng.

- GV củng cố kiến thức: 

II. Thực hành

Bài tập 1: 

- Tìm từ Hán Việt trong câu đã cho; thái độ, đối xử, động vật, tiêu chí, văn minh, cả nhân, cộng đồng.

-  Giải thích nghĩa của từ văn minh: một trong các nghĩa của văn minh là có đặc trang của nền văn hoả phát triển cao. Ở câu được dẫn, văn minh được hiểu là trình độ phát triển văn hóa của cá nhân hay cộng đồng.

- Trả lời câu hỏi: “Cách đối xử với động vật như thế nào được coi là kém văn minh, lạc hậu?”. Việc tàn phá môi trường sống của động vật, ngược đãi, săn bắt, tàn sát động vật không nương tay là cách đối xử lạc hậu, kém văn minh đối với động vật.

Bài tập 2:

- Xếp các từ in nghiêng vào 2 nhóm:

+ Từ thuần Việt: đất liền, biển cả.

+ Từ Hán Việt: đại dương, lục địa.

- Xếp các từ thuần Việt, Hán Việt thành các cặp đồng nghĩa:

+ Cặp 1: đại dương – biển cả

+ Cặp 2: lục địa – đất liền

- Tìm hoặc đặt câu có sử dụng một trong các từ đại dương, lục địa; v

 + Ngư dân đã quen cuộc sống lênh đênh trên biển cả. Giữa đại dương mênh nông, chiếc thuyền với họ chính là nhà.

+ Hãy nhằm hướng phương Đông mà tiến

Hỡi những tàu trên các đại dương! (Tố Hữu)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS nêu ví dụ về một văn bản, đoạn văn đã học và yêu cầu HS dựa vào phần kiến thức ngữ văn, hãy nêu khái niệm văn bản và đoạn văn.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thực hiện nhiệm vụ 

+ Dự kiến sản phẩm: 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng.

Tri thức tiếng Việt

- Văn bản:

+ Là đơn vị ngôn ngữ trình bày trọn vẹn một vấn đề trong giao tiếp.

+ Có dạng là một bài nói, bài viết (lá đơn, bức thư, bài thơ, truyện kê, thông báo, bài văn nghị luận). + Gồm các bộ phận thống nhất với nhau về chủ đề, liên kết với nhau bằng những từ ngữ nhất định và được sắp xếp theo thứ tự hợp lí.

- Đoạn văn:

+ Là đơn vị ngôn ngữ thể hiện một chủ đề nhỏ.

+ Được bắt đầu bằng chữ viết hoa, lùi đầu dòng và kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng.

+ Ở dạng phổ biến, gồm một số câu trong đó thường có một hoặc một số câu nêu chủ đề trong đoạn (câu chủ đề), những câu còn lại phát triển chủ đề.