Giáo án Ngữ văn 6 cánh diều Bài 6: Ông lão đánh cá và con cá vàng

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi: Ai có thể kể tóm tắt lại chuyện cổ tích Cây khế? Tính cách người anh và người em được thể hiện như thế nào? Kết cục dành cho người em và người anh như thế nào? 

HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS nghe và trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận. Các nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm mình.

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV dẫn dắt: Trong cuộc sống, con người luôn mong muốn và hi vọng đạt được những điều tốt đẹp dành cho bản thân. Đó là mong ước hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, nhiều người vì lòng tham của mình đã bội bạc, thậm tệ đối với những người thân yêu của mình. Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về văn bản Ông lão đánh cá và con cá vàng.

- HS nêu suy nghĩ của mình

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Tìm hiểu văn bản

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS: Từ phần chuẩn bị ở nhà, hãy tình bày những hiểu biết về tác giả Puskin và tác phẩm ông lão đánh cá và con cá vàng.

I. Tìm hiểu chung

1 Tác giả

- Tên: A. X. Puskin

- Năm sinh- năm mất: 1799 – 1837

- Vị trí: được mệnh danh là “Mặt trời thi ca Nga”.

2. Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác: 1833, được kể lại bằng 205 câu thơ dựa trên truyện dân gian Nga, Đức nhưng có sự sáng tạo của Puskin.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Tìm hiểu văn bản

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV đọc mẫu thành tiếng một đoạn đầu, sau đó HS thay nhau đọc thành tiếng toàn văn bản. 

- GV lưu ý: giọng nói của ông lão và mụ vợ thể hiện được tính cách của các nhâ vật.

- GV yêu cầu HS dựa theo tranh để kể lại tóm tắt văn bản:

- GV đặt tiếp câu hỏi: 

+ Truyện có những nhân vật nào?

+ Truyện được kể theo ngôi kể nào? 

+ Phương thức biểu đạt của truyện?

+ Bố cục của văn bản?

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận theo nhóm và trả lời:

Liệt kê các chi tiết thể hiện sự đòi hòi, thái độ, hành động của vợ ông lão đánh cá; phản ứng của ông lão và trạng thái của biển qua các phần (2)-(6) theo bảng sau: 

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi

Dự kiến sản phẩm: Sắp xếp trình tự các sự kiện trong truyện.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng

GV bổ sung: Truyện có các nhân vật: ông lão, mụ vợ, cá vàng, biển… Mỗi nhân vật có một tầm quan trọng khác nhau, có mối quan hệ chặt chẽ với những đặc điểm riêng. Tuy nhiên, những chi tiết trong truyện đều nhằm tô đậm tính cách nhân vật mụ vợ, từ đó đưa ra bài học trong cuộc sống…

3. Đọc- kể tóm tắt

- Nhân vật chính:  mụ vợ

- Ngôi kể: ngôi thứ ba

- PTBĐ: tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm

3.Bố cục: 

+ Phần 1 (Từ đầu đến "vợ ở nhà kéo sợi"): Giới thiệu gia cảnh của ông lão.

+ Phần 2 (Tiếp đến "làm theo ý muốn của mụ"): Sự đền ơn của cá vàng và sự đòi hỏi, vô ơn của người vợ.

+ Phần 3 (Còn lại): Kết cục của sự tham lam.

Phần

Vợ ông lão đánh cá

Ông lão đánh cá

Biển

2

Mắng chồng là đồ ngốc. Đòi máng lợn mới.

Đi ra biển gọi cá vàng lên hỏi.

Gợn sóng êm ả.

3

Quát to hơn - đồ ngu. Đòi ngôi nhà rộng.

Ông lão lại đi ra biển hỏi.

Đã nổi sóng.

4

Mắng và bắt chồng quét chuồng ngựa. Đòi làm nhất phẩm phu nhân.

Ông lão lại lóc cóc ra biển hỏi.

Nổi sóng dữ dội.

5

Nổi trận lôi đình, đuổi chồng. Đòi làm nữ hoàng.

Ông lão hoảng sợ kêu xin nhưng cuối cùng cũng đành lủi thủi ra biển hỏi.

Nổi sóng mù mịt.

6

Nổi cơn thịnh nộ, sai người đi bắt chồng. Đòi làm Long Vương bắt cá vàng hầu hạ.

Ông lão không dám trái lời mụ nên lại đi ra biển hỏi.

Nổi sóng ầm ầm.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS dựa vào văn bản và bagr thống kê trên, hãy cho biết:

+ Gia cảnh của vợ chồng ông lão được miêu tả như thế nào? Em nhận xét gì về gia cảnh ấy?

+ Tìm các chi tiết diễn tả hành động ra biển của ông lão? Lời nói của lão với cá vàng những lần đó như thế nào? Qua những lời nói của ông lão, em  thấy ông lão đã hiểu về vợ mình như thế nào?

+ Nhận xét về hành động của ông lão trước những đòi hỏi của mụ vợ

+ Nhận xét về tính cách của ông lão?Em có đồng tình với tính cách của ông lão không?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi

Dự kiến sản phẩm:

Những lời nói với cá vàng của ông lão:

- Nó mắng tôi, càu nhàu mãi, tôi không ở yên được.

- Nó mắng tôi nhiều hơn và không để tôi yên chút nào.

- Mụ vợ tôi phát khùng lên, nó chẳng để tôi yên chút nào.

- Mụ vợ nhà tôi lại nổi cơn điên rồi.

- Cá ơi! Giúp tôi với, tôi sống làm sao được với mụ vợ quái ác này.

à Ông hiểu rõ tâm địa, bản chất và lòng tham quá đáng của vợ. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng

GV bổ sung: Trong những lời nói với cá vàng đã thể hiện hàm ý phản đối và thái độ bất bình với vợ của ông lão. Nhưng vì sự nhu nhược của ông lão đã đồng lõa, tiếp tay cho sự tham lam, lăng loàn của mụ vợ, đây là điều đáng phê phán ở ông lão. Qua đó, tác giả phê phán tính thỏa hiệp, nhu nhược với những kẻ quyền thế của một bộ phận nhân dân Nga, thức tỉnh họ, tiếp thêm dũng khí cho họ trog cuộc đấu tranh chống lại cường quyền, giành công lí.

Chúng ta không nên đồng tình với tính cách của ông lão vì ông đã bô tình tiếp tay cho cái xấu, làm khổ chính mình và gây khó khăn cho cá vàng. Bài học rút ra là chúng ta cần có chính kiến, cần phân biệt đúng – sai khi quyết định một việc gì.

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Nhân vật ông lão

- Gia cảnh khó khăn: ở trong một túp lều nát trên bơ biển, ngày ngày chồng đi thả lưới, vợ ở nhà kéo sợi. 

- Tính cách: chăm chỉ, hiền lành, tốt bụng à hình ảnh người lao động Nga.

- Thái độ và hành động của ông lão:

+ Phục tùng mụ vợ vô điều kiện

+ Trước những lời mắng mỏ, đòi hỏi của vợ: răm rắp làm theo, không dám trái ý cũng không phản kháng.

à nhu nhược