Giáo án Ngữ văn 6 cánh diều Bài 9: Bức tranh của em gái tôi

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

GV tổ chức cuộc thi: Trong gia đinh, em có anh/chị/em ruột thịt không? Giữa hai người có bao giờ xảy ra tranh cãi không?

Gv chia lớp thành các nhóm nhỏ, trong 2 phút

HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS nghe và trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận. Các nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm mình.

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV dẫn dắt: Tình cảm gia đình là thứ tình cảm thiêng liêng nhất trong cuộc đời mỗi con người. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể tránh khỏi những mâu thuẫn, xích mích, sự đố kị. Chính vì thế, từ xa xưa ông bà ta đã phản ánh điều này rất nhiều trong các câu chuyện dân gian. Sau này, nhà văn Tạ Duy Anh cũng khai thác chủ đề tế nhị này trong tác phẩm " Bức tranh của em gái tôi".

- HS nêu suy nghĩ của 

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

NV1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

- GV yêu cầu HS:

+  Nêu thông tin giới thiệu về tác giả và văn bản.

NV2: Đọc, tìm hiểu chú thích và bố cục văn bản

GV hướng dẫn HS đọc truyện: Đọc giọng điệu của nhân vật kể chuyện, giọng thay đổi theo tâm trạng nhân vật và diễn biến câu chuyện.

- Giáo viên đọc mẫu, gọi 2 học sinh đọc tiếp

- GV yêu cầu HS tóm tắt văn bản Bức tranh của em gái tôi

- GV đặt câu hỏi: 

+ Truyện có những nhân vật nào?

+ Truyện được kể theo ngôi kể nào? Vai trò và tác dụng của cách kể đó? Việc tg lựa chọn lời kể của chính người đó có ý nghĩa ntn?

+ Văn bản có thể chia thành bố cục mấy phần? Nêu nội dung từng phần?- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi

Dự kiến sản phẩm:

- HS tóm tắt ngắn gọn văn bản:

+ Kiều Phương mê vẽ => người anh dò xét, cảm thấy khó chịu khi KP lục lọi khắp nhà.

+ Kiều Phương được phát hiện có tài năng => người anh từ ngạc nhiên đến ghen tức với em, đối xử lạnh nhạt với em

- Kiều Phương được mời tham gia trại thi vẽ Quốc tế và được giải nhất với bức chân dung người anh trai mình.

- Người anh trai hãnh diện, tự hào và cũng xấu hổ, hối hận khi xem tranh.

- Bố cục: 3 phần

- 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng

GV bổ sung:

+ Ngôi kể: Thứ nhất: Thuận lợi trong việc miêu tả diến biến tâm lí của nhân vật.

+ Người anh trực tiếp soi xét tính cảm, ý nghĩ của chính mình để kể lại: chân thực, mang tính chủ quan.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả 

- Tên khai sinh: Tạ Việt Đãng.

- Bút danh khác: Lão Tạ, Chu Quý, Bình Tâm.

- Quê quán: Chương Mĩ, Hà Nội.

- Vị trí: Là cây bút trẻ thời kì đổi mới.

2. Tác phẩm

- - Là truyện ngắn được giải nhì trong cuộc thi viết Tương lai vẫy gọi của báo TNTP.

- Xuất xứ: In trong "Con dế ma" (1999).

3. Đọc - tóm tắt

- Nhân vật: bé Kiều Phương và anh trai

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất à bộc lộ được rõ nét tâm trạng, suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật

- Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp miêu tả tâm lí nhân vật và biểu cảm

4. Bố cục: 

- Bố cục: 3 phần.

+ Phần 1 (Từ đầu đến vui lắm): Tâm trạng người anh trước khi phát hiện tài năng của em gái.

+ Phần 2 (Tiếp đến đi nhận giải): Tâm trạng người anh khi tài năng của em được phát hiện.

+ Phần 3 (Còn lại): Tâm trạng người anh khi đứng trước bức tranh đạt giải.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc văn bản và thảo luận thep cặp đôi tìm hiểu về nhân vật người em bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

+ Qua lời kể của người anh, ngoại hình, sở thích, tính cách người em hiện lên qua những chi tiết nào? 

+ Tác giả đã chú ý tới điều gì khi khắc hoạ hình ảnh cô bé?

+ Tài năng vẽ của KP tiếp tục được khẳng định như thế nào? Tại sao KP lại vẽ anh trai mình hoàn thiện đến thế?

+ Qua cách miêu tả của người anh, cô em gái hiện lên với nét tính cách và phẩm chất gì?

+ Tại sao tác giả lại để cho người em vẽ người anh hoàn hảo đến thế?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng

GV bổ sung:

- Trong cuộc sống hàng ngày, KP rất đam mê hội họa, em vẽ nhiều tranh và chính chú Tiến Lê đã phát hiện ra tài năng ấy, giúp em đi đúng hướng theo con đường sáng tạo nghệ thuật. Bằng việc tham gia trại thi vẽ quốc tế, KP đạt giải nhất bằng bức tranh: Anh trai tôi. Trong mắt em, người anh lúc nào cũng hoàn hảo, tốt đẹp. Người anh ghen tị, gắt mắng, song KP vẫn vẽ anh trai mình rất đẹp, rất hoàn hảo.

- KP có tài năng hội hoạ. Tài năng đó được đánh giá rất cao, được mọi người quan tâm nhưng em không hề mất đi sự hồn nhiên, trong sáng của tuổi thơ, nhất là vẫn dành cho anh trai mình những tình cảm thật tốt đẹp, thể hiện ở bức tranh Anh trai tôi.. Soi vào bức tranh ấy, nhân vật người anh tự nhìn rõ hơn về mình, vượt lên những hạn chế của lòng tự ái, tự ty, ghen tỵ.

- Tác giả để cho người em hoàn hảo đến vậy vì Cái gốc của nghệ thuật là ở tấm lòng tốt đẹp của con người dành cho con người. Sứ mệnh của nghệ thuật là hoàn thiện vẻ đẹp của con người. Đây là ý tưởng sâu sắc mà tác giả muốn gửi gắm vào tác phẩm này . Chính nhờ nghệ thuật đã cảm hóa tâm hồn của người anh.

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Nhân vật người em

- Ngoại hình:

+ Tên là Kiều Phương.

+ Anh trai đặt biệt hiệu là Mèo.

+ Dùng tên Mèo để xưng hô với bạn bè thật vui vẻ.

+ Hay lục lọi các đồ vật.

→ Hồn nhiên, vô tư, trong sáng, hiếu động đáng yêu.

- Sở thích: vẽ.

+ Em tự chế thuốc vẽ bằng những vật dụng có sẵn trong nhà, bí mật vẽ tranh.

+ Mọi thứ trong nhà đều được đưa vào tranh, vẽ rất có hồn.

à Cô bé say mê nghệ thuật, có tài năng hội họa, đáng khâm phục.

- Tính cách:

+ Vui vẻ chấp nhận biệt danh anh tặng.

+ Hòa đồng, thân thiện: dễ thân với bé Quỳnh, chú Tiến Lê họa sĩ.

+ Lễ phép, hiền lành: Bị anh mắng vô cớ nhưng không khóc hay cãi lại.

+ Tình yêu thương anh: vẽ tranh về anh trong cuộc thi vẽ; được giải hồ hởi ôm cổ anh.

à  Mèo là mọt cô bé vui vẻ, hiền lành, thân thiện, bao dung và có lòng yêu thương vô bờ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi: Chúng ta có thể tìm hiểu diễn biến tâm trạng của người anh qua mấy nấc thang? Đó là những nấc thang nào?

- GV hướng dẫn HS:có thể phân tích diễn biến tâm trạng người anh qua các nấc thang

+ Trong cuộc sống hàng ngày với em gái mình.

+ Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện.

+ Khi đứng trước bức tranh đoạt giải nhất của em gái.

- GV dẫn dắt: Trước hết , chúng ta tìm hiểu về diễn biến tâm trạng của người anh trong cuộc sống hàng ngày với em gái.

- GV tổ chức phương pháo dạy học theo kĩ thuật mảng ghép. GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo nhóm:

VÒNG 1: Nhóm chuyên gia

Nhóm 1: NV người anh trong cuộc sống hàng ngày với em gái

+ Em hãy tìm những chi tiết thể hiện thái độ, cách cư xử của người anh với Kiều Phương trong cuộc sống hàng ngày? 

+ Qua các chi tiết trên, em nhận xét gì về thái độ của người anh?

Nhóm 2: NV người anh khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện

+ Em hãy tìm các chi tiết thể hiện tâm trạng, thái độ của mọi người khi đứng trước toàn bộ bức tranh của Kiều Phương?

+ Tìm những chi tiết nào nói lên tâm trạng của người anh lúc đó? 

………………

2. Nhân vật người ah

* Trong cuộc sống hàng ngày với em gái:

- Gọi em là Mèo (vì mặt em luôn bị chính nó bôi bẩn).

- Luôn để ý từng tí một (Thấy em hay lục lọi đồ   với một sự thích thú).

- Bí mật theo dõi việc chế thuốc vẽ của em.

à Tò mò, xét nét, coi thường, khó chịu về em.

* Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện:

- Lúc ngồi trên bàn học, chỉ muốn gục khóc.

-  Không tìm thấy  ở mình một tài năng gì. 

- Không thân với Mèo như trước nữa

à Không vui, mặc cảm, tự ti, ghen tị với tài năng của em

* Khi  đứng trước bức tranh được giải nhất của em:

• Ngỡ ngàng: ngạc nhiên cao độ, bức tranh vẽ về mình chứ không phải là ai khác trong gia đình. Không ngờ mình được em gái rất yêu quý và tôn trọng. Bức tranh đẹp ngoài sức tưởng tượng của cậu bé..