Giáo án Ngữ văn 6 cánh diều Bài 7: Thực hành tiếng Việt

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

GV tổ chức trò chơi: Ai nhanh – Ai thắng?

GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, hãy tìm các từ láy trong bài thơ Lượm. Đội nào tìm nhanh và đúng nhất sẽ giành chiến thắng.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS nghe và trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

Gv dẫn dắt: Từ láy  cũng như biện pháp tu từ hoán dụ có giá trị biểu cảm, làm tăng thêm sức gọi hình và gợi cảm cho sự diễn đạt. Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về cách viết hoa, từ láy, biện pháp tu từ hoán dụ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

Bài tập 1

- GV yêu cầu HS xếp các từ được viết hoa trong hai bài thơ Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ) và Lượm (Tố Hữu) vào hai nhóm: viết hoa tên riêng và viết hoa tu từ.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thực hiện nhiệm vụ 

+ Dự kiến sản phẩm: 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng.

- GV củng cố kiến thức: Từ tiếng việt có thể do một tiếng hoặc nhiều tiếng tạo thành. 

Bài tập 1:

a) Viết hoa tên riêng

+ Đêm nay Bác không ngủ: Hồ Chí Minh.

+ Lượm: Hàng Bè, Mang Cá, Hà Nội, Lượm.

b) Viết hoa tu từ (Viết hoa để thể hiện sự kính trọng đặc biệt): Bác, Người Cha.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

NV1: Bài 2

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân: tìm các từ láy trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ)

- GV hướng dẫn HS phân tích tác dụng miêu tả, biểu cảm của một từ láy.

- GV hướng dẫn HS cách phân biệt từ ghép và từ láy trong một số trường hợp:

NV2: Bài 3

- GV hướng dẫn HS hình dung ra chú bé Lượm qua các từ láy khổ 2 của bài thơ Lượm.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thực hiện nhiệm vụ 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng.

Bài tập 2:

- Các từ láy: trầm ngâm, lâm thâm, xơ xác, nhẹ nhàng, mơ màng, lồng lộng, thổn thức, bồn chồn, bề bộn, đinh ninh, phăng phắc, nằng nặc, mênh mông

- Phân tích tác dụng của một số từ:

+  Bề bộn: Thể hiện sự ngổn ngang, lo lắng không yên cho sức khỏe của Bác.

+ Bồn chồn:diễn tả chân thực tâm trạng không yên lòng, thấp thỏm, lo lắng của anh đội viên về sức khỏe của Bác. Tâm trạng đó cho thấy tình yêu thương sâu sắc của anh đội viên đối với vị lãnh tụ kính yêu của mình.

Bài tập 3:

Các từ láy giúp em hình dung dáng hình của Lượm: nhỏ nhắn, tinh nghịch, hồn nhiên, nhanh nhẹn.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS quan sát hai câu thơ sau:

Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay

- GV yêu cầu HS xác định hóa dụ trong hai dòng thơ trên: “Áo chàm” là loại trang phục mà đồng bào dân tộc ở vùng Việt Bắc thường mặc. Vì vậy, hình ảnh áo chàm gợi sự liên tưởng tới những người dân bịn rịn, lưu luyến khi tiễn cán bộ về xuôi.

- GV hướng dẫn HS: từ ví dụ phân tích trên, hãy rút ra định nghĩa về phép tu từ hoán dụ . Tác dụng của BPTT hoán dụ trong văn bản.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thực hiện nhiệm vụ 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng.

Hoán dụ

- Khái niệm:Là gọi sự vật, hiện tượng A bằng tên sự vật, hiện tượng. Dựa trên mối quan hệ gần gũi giữa A và B.

- Tác dụng: tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.