Giáo án Ngữ văn 11 cánh diều Bài 9 Viết: Viết bài nghị luận về một hiện tượng đời sống

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung về kiểu bài viết nghị luận về một vấn đề trong đời sống

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập cho HS

- GV yêu cầu HS dựa vào nội dung SHS cùng kiến thức đã chuẩn bị trước đó trả lời câu hỏi:

+ Xem lại văn bản “Tôi có một giấc mơ (Kinh)” và cho biết:

a. Hiện tượng đời sống mà bài viết nêu ra là gì?

b. Vì sao tác giả lại viết về hiện tượng đó?

c. Mục đích của người viết là gì?

+ Văn bản nghị luận về một vấn đề trong đời sống là gì?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe câu hỏi, thảo luận nhóm và hoàn thành yêu cầu.

- GV hỗ trợ HS (nếu cần).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe và nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu những lưu ý khi viết bài nghị luận về một vấn đề trong đời sống

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập cho HS

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, theo dõi SGK và trả lời câu hỏi:

Để viết bài nghị luận về một hiện tượng đời sống, các em cần chú ý điều gì?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe câu hỏi, thảo luận nhóm và hoàn thành yêu cầu.

- GV hỗ trợ HS (nếu cần).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe và nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về thao tác phân tích dẫn chứng và lập luận bác bỏ

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập cho HS

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, theo dõi SGK và thực hiện yêu cầu:

Trình bày khái niệm về thao tác phân tích dẫn chứng và lập luận bác bỏ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe câu hỏi, thảo luận nhóm và hoàn thành yêu cầu.

- GV hỗ trợ HS (nếu cần).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe và nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

I. Tìm hiểu chung về kiểu bài viết nghị luận về một vấn đề trong đời sống

1. Văn bản “Tôi có một giấc mơ (Kinh)”

a. Hiện tượng đời sống mà bài viết nêu ra là phân biệt chủng tộc.

b. Tác giả viết về hiện tượng đó vì: Người da đen vẫn chưa tự do và vẫn bị kì thị. Tác giả nêu ra nguyên nhân chính đáng của cuộc đấu tranh, thực trạng đáng xấu hổ và cần chấm dứt.

c. Mục đích của người viết là: thôi thúc mỗi người da đen hãy đứng lên giành lấy những quyền lợi chính đáng.

2. Khái niệm

- Viết bài nghị luận về một hiện tượng đời sống là viết bài văn trình bày ý kiến, phân tích, trao đổi, bàn luận về một hiện tượng của đời sống nhân sinh (chính trị, kinh tế, văn hoá, nghệ thuật, đạo đức, khoa học công nghệ, giáo dục, môi trường,...) mà người viết quan tâm.

II. Những lưu ý khi viết bài văn nghị luận về một vấn đề trong đời sống

- Xác định đối tượng chính mà bài viết muốn hướng tới (Viết cho ai?).

- Xác định mục đích của bài viết (Viết để làm gi?)

- Xác định nội dung cụ thể cần viết (Viết cái gì?).

- Xác định cách thức viết, bao gồm: phương thức và các thao tác nghị luận, các phương thức hỗ trợ khác (miêu tả, tự sự, biểu cảm, thuyết minh), cấu trúc bài viết tranh, ảnh, bảng biểu, số liệu đi kèm... (Viết như thế nào).

- Thu thập các tư liệu liên quan đến hiện tượng đời sống được bản luận trong bài viết.

III. Thao tác phân tích dẫn chứng và lập luận bác bỏ

1. Phân tích dẫn chứng

- Phân tích dẫn chứng là thao tác chia nhỏ, diễn giải, nhận xét về dẫn chứng đã nêu để người đọc hiểu rõ về nội dung của dẫn chứng và ý nghĩa của chúng trong việc soi sáng cho lí lẽ, luận điểm mà người viết đang muốn thuyết phục.

2. Lập luận bác bỏ

- Bác bỏ là dùng lí lẽ và dẫn chứng để thuyết phục người khác từ bỏ những ý kiến, quan điểm sai lệch, từ đó, có nhận thức và hành động đúng.

- Nội dung bác bỏ là những luận điểm hoặc lí lẽ, dẫn chứng hay cách thức lập luận của đối tượng.

- Cách thức bác bỏ là dùng thực tế hoặc phép suy luận,... để chỉ ra, phân tích cái sai hoặc điểm tồn tại, hạn chế của luận điểm, luận cứ hoặc lập luận. - Khi bác bỏ, cần có thái độ khách quan, đúng mực, lịch sự, cần cân nhắc từng khía cạnh, tránh vội vàng bác bỏ, phủ nhận tất cả. Không nên đưa ra ý kiến bác bỏ một cách chung chung, tránh nói quá hoặc nói chưa tới.