Giáo án Ngữ văn 11 cánh diều: Bài mở đầu

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Giới thiệu chung về sách Ngữ văn 11

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

• GV cho HS trả lời câu hỏi: Nhận xét về hình thức và bố cục của cuốn sách này?

+  Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

• Các nhóm thảo luận vấn đề

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 nhóm lên bảng trình bày, yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

1. Giới thiệu chung về sách Ngữ văn 11

• Bìa cuốn sách Ngữ văn 11 cánh diều tập 1 là bức tranh nổi tiếng của họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm có tên: Thúy Kiều và Kim Trọng. Đây chính là hình ảnh minnh họa cho hai nhân vật trong Truyện Kiều của Nguyễn Du – một trong những tác phẩm chính sẽ học ở Bài 2 Thơ văn Nguyễn Du.

• Bìa tập 2 là bức tranh Thuyền trên sông Hương của họa sĩ Tô Ngọc Vân đề tài ít nhiều liên quan đến nội dung bài học Ai Đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường – một văn bản trong tập hai của sách. Cùng với bức tranh Thiếu nữ bên hoa sen của Nguyễn Sáng trong bìa cuốn Chuyên đề ngữ văn 11.

=> Sách ngữ văn 11 chủ trương cung cấp cho HS những bức tranh nổi tiếng của các danh họa nhằm góp phần nâng cao năng lực thưởng thức nghệ thuật nói chung.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: HỌC ĐỌC

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

GV cho HS đọc bài thơ và trả lời các câu hỏi sau:

+ Sách ngữ văn 11 tập trung về các văn bản thuộc thể loại nào?Nêu yêu cầu cần đạt của mỗi thể loại?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Hs làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

-   GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức

NHIỆM VỤ 2: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

-   GV yêu cầu trả lời câu hỏi khi học phần thực hành tiếng việt cần chú ý điều gì?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Hs làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức

NHIỆM VỤ 3: VIẾT

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

-   GV yêu cầu trả lời câu hỏi khi học phần Viết bạn cần thực hiện theo các bước nào và yêu cầu gì?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Hs làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức

NHIỆM VỤ 4: HỌC NÓI VÀ NGHE

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

-   GV yêu cầu trả lời câu hỏi Nội dung dạy nói và nghe bao gồm phần gì?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Hs làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

-   GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức

1. HỌC ĐỌC

2. Đọc hiểu văn bản truyện 

Ở chương trình Ngữ văn 11 bao gồm có các văn bản tiêu biểu về truyện thơ dân gian và truyện cụ thể:

+ Truyện thơ dân gian: có các văn bản trích từ tác phẩm Xống cụ xon xao ( Tiễn dặn người yêu – truyện thơ dân tộc Thái). Truyện thơ Nôm có các đoạn trích từ Bích Câu kì ngộ (Vũ Quốc Trân) và Truyện Kiều ( Nguyễn Du).

+ Truyện: Chí Phèo ( Nam Cao), Chữ người tử từ ( Nguyễn Tuân), Tấm lòng người mẹ ( trích tiểu thuyết Những người khốn khổ) của Vích-to Huy-g; Kép Tư bền ( Nguyễn Công Hoan), Trái tim Đan-kô ( Trích bà lão I-déc-ghin) của Mác-xim Go-rơ-ki, Một người Hà Nội ( Nguyễn Khải), Tầng hai ( Phong Điệp), Nắng đẹp miền quê ngoại ( Trang Thế Hy)

• Khi đọc các tác phẩm truyện cần lưu ý: việc đọc hiểu nội dung và hình thức của tác phẩm gắn với đặc trưng thể loại. Muốn thế cần đọc trực tiếp văn bản, nhận biết đặc điểm, cách đọc phù hợp với thể loại.

1. Đọc hiểu văn bản thơ

• Tác phẩm thơ được học với hai yêu cầu: đọc hiểu các bài thơ nói chung và đọc hiểu thơ có yếu tố tượng trưng: các văn bản đọc hiểu gồm: Sóng ( Xuân Quỳnh), Tôi yêu em ( Pu-skin), Hôm qua tát nước đầu đình ( Ca dao), Đây mùa thu tới ( Xuân Diệu), Sông Đáy ( Nguyễn Quang Thiều), Đây thôn Vĩ Dạ ( Hàn Mặc Tử), Tình ca ban mai ( Chế Lan Viên), Tràng giang ( Huy Cận).

• Khi đọc vừa phải vận dụng yêu cầu về cách đọc hiểu thơ nói chung vừa cần chú ý những yêu cầu riêng của mỗi văn bản thơ, Chẳng hạn cần chú ý đặc điểm của thơ có yếu tố tượng trưng nhận biết và phân tích được tác dụng của các yếu tố này trong việc biểu đạt nội dung từ đó vận dụng vào các bài thơ cụ thể.

1. Đọc hiểu văn bản kí

• Tác phẩm kí bao gồm có tùy bút, tản văn và truyện kí: Thương nhớ mùa xuân (trích thương nhớ mười hai – Vũ Bằng), Vào chùa gặp lại ( Minh Chuyên), Ai đã đặt tên cho dòng sông ( Hoàng Phủ Ngọc Tường) và Bánh mì Sài Gòn ( Huỳnh Ngọc Tráng)

• Khi đọc chúng ta cần nắm được các đặc điểm chung và riêng của mỗi thể loại kí, Chẳng hạn tùy bút ghi chép lại một caschtuwj do những suy nghĩ cảm xúc mang đậm màu sắc cá nhân của tác giả vè con người và sự việc. Vì thế đọc tùy bút cần nhận biết được đặc điểm ngôn ngữ giàu chất thơ, sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình….

1. Đọc hiểu kịch bản văn học

• Kịch bản văn học tập trung vào thể loại bi kịch với các đoạn trích từ những tác phẩm nổi tiếng như Vũ Như Tô  của Nguyễn Huy Tưởng. Rô-mê-ô và Giu-li-ét của Uy-li-am Sếch-xpia, Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ, Trương Chi của Nguyễn Đình Thi.

• Đọc kích bản văn học ngoài việc hiểu nội dung cụ thể của mỗi văn bản cần chú ý chỉ ra sự khác biệt về ngôn ngữ và hình thức trình bày của loại văn bản này so với văn bản thơ, truyện… nhận biết và phân tích tác dụng của cách trình bày ấy xác định được cách thức đọc hiểu phù hợp.

1. Đọc hiểu thơ văn Nguyễn Du

• Những hiểu biết về cuộc đời và thơ văn Nguyễn Du được cung cấp thông qua văn bản Nguyễn Du – cuộc đời và sự nghiệp. Tiếp đó sẽ đọc hiểu các tác phẩm mổi bật của đại thi hào dân tộc gồm : Truyện Kiều ( với các đoạn trích Trao duyên, Anh hùng tiếngđã gọi rằng, Thề nguyền) và bài thơ chữ hán Đọc tiểu Thanh Kí.

• Khi đọc thơ văn Nguyễn Du ngoài việc chú ý các yêu cầu đọc hiểu truyện thơ Nôm, thơ chữ Hán cần biết vận dụng những hiểu biết về cuộc đời và sự nghiệp Nguyễn Du để hiểu sâu hơn tác phẩm của ông. 

1. Đọc hiểu văn bản nghị luận 

• Nghị luận xã hội gồm các văn bản: Tôi có một ước mơ của Mác-tin Lu-thơ Kinh, Thế hệ trẻ cần có quyết tâm lớn và phải biết hành động của nguyễn Thị Bình. Nghị luận văn học có văn bản trích từ bài Một thời đại trong thi ca ( Hoài Thanh) và văn bản Lại đọc chữ người tử từ của Nguyễn Tuân

• Kh đọc văn bản nghị luận cần chú ý đến đề tài, ý nghĩa của vấn đề được bài viết nêu lên và cách tác giả nêu luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng; vai trò của các yếu tố thuyết minh hoặc biểu cảm. tự sự….

1. Đọc hiểu văn bản thông tin

• Văn bản thông tin trong sách ngữ văn gồm : Phải coi pháp luật như khí trời để thở ( Lê Quang Dũng), Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái ( Hàm Châu), Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ ( Phạm Văn Tỉnh), Sông nước trong tiếng miền Nam ( Trần Thị Ngọc Lang). Nội dung của các văn bản này đó chính là tập trung vào pháp luật, tiếng Việt và người Việt trong đời sống.

• Khi đọc các văn bản thông tin cần chú ý nhận biết cách triển khai thông tin, tác dụng của các yếu tố hình thức, bố cục, mạch lac của văn bản, cách trình bày dữ liệu, thông tin: đề tài, cách đặt nhan đề, thái độ, quan điểm của người viết.

1. THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

• Nội dung tiếng Việt gồm: kiến thức lí thuyết và bài tập rèn luyện

• Kiến thức lí thuyết thường nêu khái niệ và ví dụ về đơn vị hoặc hiện tượng cần quan tâm trong Tiếng Việt, trường hợp cần thiết thì nêu thêm các loại đơn vị và hiện tượng cùng tác dụng của chúng. 

• Các bài tập rèn luyện tiếng Việt vừa củng cố kiến thức lý thuyết vừa tạo điều kiện để học sinh vận dụng vào đọc hiểu văn bản, trước hết là những văn bản đọc hiểu trong mỗi bài học. 

1. VIẾT

• Kỹ năng viết văn bản theo bốn bước. Các kĩ năng viết găn với mỗi bài như sau

( PHỤ LỤC 1 – dưới bảng)

• Khi thực hiện bài viết cần đảm bảo các yêu cầu sau ( PHỤ LỤC 2 – bảng dưới)

IV: HỌC NÓI VÀ NGHE

PHỤ LỤC 3