Giáo án Ngữ văn 9 Kết nối bài 5: Rô-mê-ô và Giu-li-ét (trích, Uy-li-am Sếch-xpia)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS:

+ Đọc phần Giới thiệu bài học, khái quát chủ đề Đối diện với nỗi đau.

+ Nêu tên và thể loại các VB đọc chính được học trong bài 5.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe câu hỏi, đọc phần Giới thiệu bài học và tìm tên các VB trong bài 5.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe và nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

 I. Giới thiệu bài học

- Chủ đề Đối diện với nỗi đau gồm cách văn bản thuộc thể loại bi kịch và truyện ngắn. Văn học, bằng cách thể hiện những tình thế gay gắt, những sự việc bi thảm,... đã khơi dậy nỗi xúc động thống thiết, đem đến những trải nghiệm căng thẳng và lo âu sâu sắc cho người đọc, qua đó, hướng người đọc đến những tình cảm nhân văn cao cả, thôi thúc hành động tích cực...

- Tên và thể loại của các VB đọc chính:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share đọc các thông tin trong phần Tri thức ngữ văn và thực hiện những yêu cầu sau: 

+ Theo em, “cái bi” là gì? Trình bày khái niệm của thể bi kịch.

+ Hoàn thành PHT số 1 về một số đặc điểm của thể bi kịch.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc các thông tin trong phần Tri thức ngữ văn, hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe và nhận xét. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

II. Tri thức ngữ văn

1. Cái bi

- Cái bi là phạm trù mĩ học, thường diễn ra trong cuộc đấu tranh không ngang sức giữa cái thiện với cái ác, cái mới với cái cũ, cái tiến bộ với cái phản tiến bộ,... trong điều kiện cái ác, cái cũ, cái phản tiến bộ còn mạnh hơn cái thiện, cái mới, cái tiến bộ và cản trở, thậm chí làm cho cái thiện, cái mới, cái tiến bộ bị tổn thất.

- Cái bi được thể hiện ở nhiều loại hình nghệ thuật cũng như nhiều thể loại văn học.

2. Bi kịch

a. Khái niệm

- Bi kịch là một thể loại của kịch (bi kịch, hài kịch, chính kịch), được coi là đối lập với hài kịch được thể hiện chủ yếu ở xung đột kịch (sự không điều hòa giữa khát vọng của con người và khả năng thực hiện khát vọng ấy).

b. Đặc điểm

- Xung đột kịch:

+ Nảy sinh do mâu thuẫn giữa cái thiện và cái ác, cái cao cả và cái thấp hèn, cái mới và cái cũ, cái tiến bộ và phản tiến bộ… 

+ Được tạo nên bởi hành động có ý thức của nhân vật.

=> Không thể hóa giải được, thường dẫn đến kết cục thảm bại hay cái chết của nhân vật chính.

+ Bản chất của bi kịch là xung đột giữa tự do và tất yếu của hiện thực khách quan.

- Nhân vật bi kịch:

+ Mang khát vọng đẹp đẽ, có khả năng chủ động lựa chọn hành động xuất phát từ chủ kiến hay niềm tin của mình.

+ Có bản chất tốt nhưng khi có những nhược điểm hay sai lầm thì dẫn đến việc phải trả giá đắt.

+ Sự giằng xé nội tâm, những đau đớn, sự đấu tranh bên trong… là điểm nổi bật ở nhân vật bi kịch.

+ Hành động khác thường, vượt quá khả năng của con người, gây ấn tượng mạnh.

+ Lời thoại: thể hiện sự căng thẳng, có tính hùng biện triết lí hoặc mĩ lệ, trau chuốt.

- Đề tài: bắt nguồn từ tiểu thuyết, huyền thoại, lịch sử, tôn giáo… đề cập đến những vấn đề lớn có tính bao quát, vĩnh cửu.

- Cốt truyện:

+ Biểu thị chuỗi hành động tuân theo quy tắc nhân quả, dẫn tới kết cục bi thảm của nhân vật chính.

+ Kết thúc bi thảm có ý nghĩa thức tỉnh, dự báo một cái gì đó tốt đẹp…

+ Mô hình: giới thiệu/thắt nút -  phát triển – cao trào – đột biến – mở nút.

- Hiệu ứng thanh lọc:

+ Bi kịch, qua sự khiếp sợ, lòng thương, sự ngưỡng mộ,... mang đến cho người ta những bài học về lòng cao thượng. 

+ Theo dõi hành động kịch căng thẳng, gay gắt, kết cục bi thảm, người xem có thể sợ hãi, thương cảm, xót xa như chính mình trải nghiệm, từ đó căm ghét cái giả dối, ngưỡng mộ và khâm phục cái cao cả.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

 - GV hướng dẫn HS đọc bài:

+ GV yêu cầu HS đọc phân vai gồm: người dẫn chuyện, nhân vật Rô-mê-ô và nhân vật Giu-li-ét.

+ GV hướng dẫn cách đọc và cho HS đọc trực tiếp văn bản, lưu ý cách ngắt nhịp, tốc độ, âm lượng đọc phù hợp.

-  GV hướng dẫn HS theo dõi chiến lược đọc được nêu ở các thẻ chỉ dẫn.

+ Trình bày những hiểu biết chung về tác giả Uy-li-am Sếch-xpia và tác phẩm Rô-mê-ô và Giu-i-ét.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

III. Tìm hiểu chung về văn bản

1. Đọc

- Cách đọc: Khi đọc, HS cần chú ý ngữ điệu phù hợp với cảm xúc của nhân vật (tha thiết, giằng xé, khổ đau…).

­- Chiến lược đọc: