Giáo án Ngữ văn 9 Kết nối bài 6: Thực hành tiếng Việt (1)

Ngữ liệu

Số lượng cụm chủ - vị

Châu Chấu, Cào Cào, Bọ Ngựa, Bọ Muỗm thì đi tìm khe dứa dại. 

Những chú én nhỏ bé bay liệng trên trời cao, chúng báo hiệu một mùa xuân nữa lại về rồi.

Một hôm Thuyên, Đồng rủ nhau đi chơi thật xa, nhưng đến giữa trưa thì lạc mất đường về nên hai người phải ghé vào cái quán gần đấy để hỏi đường, luôn tiện để ăn cho đỡ đói.

Mặt ao sóng sánh, một mảnh trăng bồng bềnh trên mặt nước.

Mùa thu năm 1929, Lý Tự Trọng về nước, được giao nhiệm vụ làm liên lạc, chuyển và nhận thư từ, tài liệu trao đổi với các đảng bạn qua đường tàu biển.

Mấy con chim chào mào từ hốc cây nào đó bay ra hót râm ran.

Ngữ liệu

Số lượng cụm chủ - vị

Châu Chấu, Cào Cào, Bọ Ngựa, Bọ Muỗm thì đi tìm khe dứa dại. 

1

Những chú én nhỏ bé bay liệng trên trời cao, chúng báo hiệu một mùa xuân nữa lại về rồi.

2

Một hôm Thuyên, Đồng rủ nhau đi chơi thật xa, nhưng đến giữa trưa thì lạc mất đường về nên hai người phải ghé vào cái quán gần đấy để hỏi đường, luôn tiện để ăn cho đỡ đói.

2

Mặt ao sóng sánh, một mảnh trăng bồng bềnh trên mặt nước.

2

Mùa thu năm 1929, Lý Tự Trọng về nước, được giao nhiệm vụ làm liên lạc, chuyển và nhận thư từ, tài liệu trao đổi với các đảng bạn qua đường tàu biển.

1

Mấy con chim chào mào từ hốc cây nào đó bay ra hót râm ran.

1

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ: Tìm hiểu tri thức Ngữ văn

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share, dựa vào phần Tri thức tiếng Việt trong SGK để: 

+ Câu đơn là gì? Câu ghép là gì?

+ Có những kiểu câu ghép nào? Nêu cách nhận biết.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả.

- Các HS khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

I. Tìm hiểu tri thức Ngữ văn

1. Khái niệm

- Câu đơn là câu được cấu tạo bằng một cụm chủ ngữ – vị ngữ nòng cốt (cụm chủ ngữ – vị ngữ không bị bao chứa trong cụm từ chính phụ hoặc cụm chủ ngữ – vị ngữ khác). 

- Câu ghép là câu có từ hai cụm chủ ngữ – vị ngữ nòng cốt trở lên, mỗi cụm chủ ngữ – vị ngữ được gọi là một vế câu.

2. Các kiểu câu ghép 

* Căn cứ vào sự có mặt hay vắng mặt của từ ngữ làm phương tiện nối các vế câu, có thể chia câu ghép thành hai loại: 

- Câu ghép có từ ngữ nối các vế câu.

- Câu ghép không có từ ngữ nối các vế câu.

* Căn cứ vào quan hệ giữa các vế câu, có thể chia câu ghép thành hai loại: 

- Câu ghép đẳng lập: là câu ghép mà các vế có quan hệ bình đẳng, ngang hàng với nhau. 

+ Những quan hệ ý nghĩa thường gặp giữa các vế của câu ghép đẳng lập là: quan hệ thời gian, quan hệ tương phản, quan hệ lựa chọn, quan hệ tăng cấp, quan hệ bổ sung...

+ Phương tiện ngôn ngữ chủ yếu được dùng để nối các vế của câu ghép đẳng lập là kết từ (và, nhưng, hoặc,...) hoặc cặp từ hô ứng (... càng vừa càng.... vừa bao nhiêu ... bấy nhiêu,...).

- Câu ghép chính phụ: là câu ghép mà các vế có quan hệ phụ thuộc, nghĩa là có vế chính và vế phụ.

+ Những quan hệ ý nghĩa thường gặp giữa các về của câu ghép chính phụ là: quan hệ nguyên nhân - kết quả; quan hệ điều kiện, giả thiết – hệ quả; quan hệ nhượng bộ - tăng tiến; quan hệ sự kiện – mục đích;...

+ Phương tiện ngôn ngữ chủ yếu được dùng để nối các vế của câu ghép chính phụ là cặp kết từ (tuy ... nhưng ..., vì ... nên..., nếu ... thì..) hoặc một kết từ ở về phụ hay vế chính (tuy, nên,...).

Trường THPT:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: CÁC KIỂU CÂU GHÉP VÀ PHƯƠNG TIỆN NỐI CÁC VẾ CÂU

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Câu nào sau đây là câu ghép chính phụ?

A. Trời mưa nhưng tôi vẫn đi làm.

B. Anh ấy vừa thông minh vừa chăm chỉ.

C. Bạn nên học hành chăm chỉ để có tương lai tốt đẹp.

D. Hoặc bạn đi hoặc tôi đi.

Câu 2: Trong câu ghép đẳng lập, quan hệ giữa các vế câu là:

………………