Giáo án Ngữ văn 9 Kết nối bài 8: Biến đổi khí hậu - mối đe dọa sự tồn vong của hành tinh chúng ta (trích Phát biểu của Tổng Thư kí Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, An-tô-ni-ô Gu-tê-rét)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

 - GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thực hiện yêu cầu dưới đây: 

+ GV đọc mẫu một đoạn ngắn, HS lắng nghe. 

+ GV hướng dẫn cách đọc và cho HS đọc trực tiếp văn bản, lưu ý cách ngắt nhịp, tốc độ, âm lượng đọc phù hợp.

+ GV hướng dẫn HS theo dõi chiến lược đọc được nêu ở các thẻ chiến lược đọc bên phải văn bản:

+ Trình bày những hiểu biết chung về tác giả An-tô-ni Gu-tê-rét và xuất xứ văn bản Biến đổi khí hậu – mối đe dọa sự tồn vong của hành tinh chúng ta.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 - 2 HS mỗi nhóm trình bày sản phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Tìm hiểu chung về văn bản

1. Đọc

- Cách đọc: Khi đọc, HS cần phân biệt giọng đọc ở các đoạn có màu sắc biểu cảm khác nhau (khi đưa thông tin khách quan, khi bình luận sắc bén, khi thì thể hiện thái độ bất bình rõ ràng…).

- Thẻ chiến lược đọc:

2. Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm

a. Tác giả

- An-tô-ni-ô Gu-tê-rét sinh năm 1949, là nhà chính trị và ngoại giao người Bồ Đào Nha, từng giữ chức Thủ tướng Bồ Đào Nha từ năm 1995 đến năm 2002. 

- Năm 2017, ông được bầu làm Tổng Thư kí Liên hợp quốc.

b. Xuất xứ văn bản

- Văn bản này là bài phát biểu của An-tô-ni-ô Gu-tê-rét cuộc họp Đại hội đồng Liên hợp quốc (ở Niu Oóc, Hoa Kỳ) năm 2018. 

- Bài phát biểu gióng lên hồi chuông báo động chính phủ các quốc gia vì họ đã làm ngơ quá lâu trước những lời kêu gọi khẩn thiết của các nhà khoa học về tình trạng khi thải nhà kính tăng vọt, đẩy hành tinh của chúng ta tới bờ vực thẳm.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về vấn đề biến đổi khí hậu được nêu trong văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc thảo luận nhóm đôi Think – Pair - Share, thực hiện yêu cầu:

+ Trong phần đầu của văn bản, tác giả cho rằng: “Chúng ta phải đối mặt với một mối đe doạ trực tiếp đến sự tồn vong”. Theo em, vấn đề được nêu như vậy là đúng hay sai? Vì sao?

+ Xác định vị thế xã hội của tác giả khi trình bày ý kiến về tác giả thể hiện thái độ gì khi đối thoại?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS mỗi nhóm trình bày kết quả.

- Các nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

-  GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

Nhiệm vụ 2: Xác định luận đề, luận điểm và các lí lẽ, bằng chứng được sử dụng trong văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ gồm 4 HS theo kĩ thuật Khăn trải bàn với vị trí ngồi như hình vẽ dưới đây:

- GV yêu cầu HS hoàn thành những nhiệm vụ sau: 

+ Hoàn thành Phiếu học tập số 1 với yêu cầu: Luận đề của văn bản là gì? Những luận điểm nào đã được triển khai nhằm làm nổi bật luận đề? Chỉ ra mối quan hệ giữa các luận điểm đó.

+ Phân tích một số ví dụ để thấy được cách tác giả sử dụng lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ luận điểm.

………….

IV. Khám phá văn bản

1. Về vấn đề biến đổi khí hậu được nêu trong văn bản

- Trong phần đầu của văn bản, tác giả cho rằng: “Chúng ta phải đối mặt với một mối đe doạ trực tiếp đến sự tồn vong”. Đây là một ý kiến đúng.

- Vì:

+ Có thể khẳng định như vậy là bởi tác giả có điều kiện tiếp xúc, lắng nghe ý kiến của các nhà khoa học, có đủ các cứ liệu được tổng hợp từ nhiều nguồn trên khắp thế giới. 

+ Những cứ liệu đó cho thấy, biến đổi khí hậu không phải là vấn đề riêng của quốc gia nào, mà là vấn đề toàn cầu. Mối đe doạ ấy là có thật, ngày càng rõ ràng.

- Vị thế xã hội của tác giả:

+ Tác giả bài nghị luận là ông An-tô-ni-ô Gu-tê-rét – Tổng Thư kí Liên hợp quốc. Ở cương vị này, tác giả có trách nhiệm rất lớn về những vấn đề toàn cầu, đồng thời điều đó cũng giúp ông thuận lợi hơn trong việc trình bày ý kiến về vấn đề được xem là nguy cơ đe doạ sự tồn vong của nhân loại.

+ Vị thế xã hội cho phép tác giả biểu hiện thái độ thẳng thắn và trách nhiệm khi đối thoại với nguyên thủ các quốc gia, những nhà lãnh đạo các tổ chức quốc tế, toàn thể nhân dân các nước trên thế giới.

2.  Luận đề, luận điểm và các lí lẽ, bằng chứng được sử dụng trong văn bản

a. Luận đề và các luận điểm:

- Luận đề của VB được thể hiện rõ ở nhan đề (do tác giả SGK đặt), nội dung cốt lõi của luận đề là sự nghiêm trọng của tình trạng biến đổi khí hậu đang trở thành mối đe doạ sự tồn vong của hành tỉnh chúng ta.

- Các luận điểm được triển khai để làm nổi bật luận để:

+ Luận điểm 1 (từ đầu đến các nguồn tài nguyên đang dần teo tóp lại): Một số biểu hiện cụ thể của hiện tượng biến đổi khí hậu trên thế giới và hậu quả của nó.

+ Luận điểm 2 (từ Ngọn núi phía trước chúng ta đến những tổn hại mà các khí phát thải đó gây ra): Cần có các giải pháp để đối phó với tình trạng biến đổi khí hậu.

+ Luận điểm 3 (từ Đã đến lúc các nhà lãnh đạo đến không có thời gian để lãng phí nữa): Trách nhiệm lớn lao của lãnh đạo các quốc gia về vấn đề biến đổi khí hậu.

+ Luận điểm 4 (từ Như những vụ cháy rừng đến hết): Tất cả phải hành động, không thể chậm trễ.

=> Các luận điểm nêu trên có quan hệ chặt chẽ với nhau. Luận điểm trước là lí do, là cơ sở để nêu luận điểm tiếp đó, tạo thành một hệ thống lô-gíc. Xét bất cứ 2 luận điểm nào kề nhau cũng thấy rõ điều đó.

b. Phân tích một luận điểm

………………