Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 Cánh diều bài 6: Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ: Nhắc lại kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ (4 – 6 HS) thực hiện các nhiệm vụ:

+ Bản tuyên ngôn ra đời trong hoàn cảnh của thế giới và Việt Nam như thế nào?

+ Nhắc lại đối tượng và mục đích sáng tác của bản “Tuyên ngôn độc lập”.

+ Cơ sở pháp lí của bản “Tuyên ngôn độc lập” này là gì?

+ Theo em, việc Bác trích dẫn lời của hai bản tuyên ngôn này thể hiện sự khôn khéo như thế nào? Việc trích dẫn này cũng thể hiện được sự kiên quyết như thế nào?

+ Từ ý nghĩa trên, em hiểu được là Bác trích dẫn hai bản tuyên ngôn này nhằm mục đích gì? Theo em, việc Bác trích dẫn như vậy để từ đó suy rộng ra điều gì?

+ Người tuyên bố với toàn thể nhân dân trên thế giới điều gì? Người còn nêu lên quyết tâm gì của dân tộc?

+ Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Tuyên ngôn độc lập”.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

• HS làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

• GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

- GV bổ sung kiến thức:

1. Hoàn cảnh ra đời, đối tượng và mục đích sáng tác

a. Hoàn cảnh sáng tác

- Thế giới: 

+ Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc: Hồng quân Liên Xô tấn công vào sào huyệt của phát xít Đức,

+ Nhật đầu hàng Đồng minh 

- Trong nước: 

+ CMTT thành công, cả nước giành chính quyền thắng lợi.

+ Ngày 26 tháng 8 năm 1945: Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc về tới Hà Nội

+ Ngày 28 tháng 8 năm 1945: Bác soạn thảo bản Tuyên ngôn độc lập tại tầng 2, căn nhà số 48, phố Hàng Ngang, Hà Nội.

+ Ngày 2 tháng 9 năm 1945: Bác đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội, khai sinh nước VNDCCH.

b. Đối tượng và mục đích sáng tác

* Đối tượng:

- Tất cả đồng bào Việt Nam

-  Nhân dân thế giới

 -  Các lực lượng ngoại bang nhân danh đồng minh diệt phát xít Nhật (Pháp, Mĩ , Anh, Trung Quốc….)

* Mục đích: 

- Công bố nền độc lập của dân tộc, khai sinh nước Việt Nam mới trước quốc dân và thế giới

- Cương quyết bác bỏ luận điệu và âm mưu xâm lược trở lại của các thế lực thực dân đế quốc.

- Bày tỏ quyết tâm bảo vệ nền độc lập dân tộc.

2. Cơ sở pháp lí

- Mở đầu bằng cách trích dẫn hai bản tuyên ngôn của Pháp và Mĩ làm cơ sở pháp lí:

+ Tuyên ngôn độc lập của Mỹ:

“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.”

+ Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791:

“Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi.”

3. Ý nghĩa của việc trích dẫn 2 bản tuyên ngôn 

a. Sự khôn khéo, kiên quyết

+ Vừa khôn khéo: Tỏ ra tôn trọng những tuyên ngôn bất hủ của cha ông kẻ xâm lược vì những điều được nêu là chân lí của nhân loại

+ Vừa kiên quyết: Dùng lập luận Gậy ông đập lưng ông , lấy chính lí lẽ thiêng liêng của tổ tiên chúng để phê phán và ngăn chặn âm mưu tái xâm lược của chúng.

b. Mục đích

Ngầm gửi gắm lòng tự hào tự tôn dân tộc: đặt ba cuộc cách mạng, ba bản tuyên ngôn, ba dân tộc ngang hàng nhau; đóng góp quan trọng nhất trong tư tưởng giải phóng dân tộc của Bác, là phát súng lệnh cho bão táp cách mạng ở các nước thuộc địa.

c. Suy rộng ra

Bác suy rộng ra, nâng lên thành quyền bình đẳng, tự do của các dân tộc trên thế giới. Đó là suy luận hợp lí, sáng tạo, là đóng góp quan trọng nhất trong tư tưởng giải phóng dân tộc của Bác, là phát súng lệnh cho bão táp cách mạng ở các nước thuộc địa.

4. Lời tuyên bố

- Tuyên bố với thế giới về nền độc lập của dân tộc Việt Nam.

- Bày tỏ ý chí bảo vệ nền độc lập của cả dân tộc.

- Kêu gọi thế giới công nhận quyền độc lập của Việt Nam.

à Lời văn đanh thép như một lời thề, thể hiện ý chí, quyết tâm của cả dân tộc. 

5. Tổng kết

a. Nội dung

- Tuyên ngôn độc lập là một văn kiện lịch sử vô giá tuyên bố trước quốc dân đồng bào và thế giới về quyền tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam và khẳng định quyết tâm bảo vệ nền độc lập, tự do ấy.

- Kết tinh lí tưởng đấu giải phóng dân tộc và tinh thần yêu chuộng độc lập, tự do 

b. Nghệ thuật

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục, lý lẽ sắc bén.

- Ngôn ngữ ngắn gọn, súc tích, giọng văn mạnh mẽ, hùng hồn.

- Bố cục mạch lạc, nhịp điệu văn bản thay đổi linh hoạt, tăng tính hấp dẫn và thuyết phục cho tác phẩm.

Trường THPT:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Tuyên ngôn độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tại đâu?

A. Quảng trường Ba Đình, Hà Nội.
B. Nhà hát Lớn, Hà Nội.
C. Quảng trường Cách mạng Tháng Tám.
D. Phủ Chủ tịch.

Câu 2: Văn bản Tuyên ngôn độc lập mở đầu bằng việc trích dẫn các tuyên ngôn của quốc gia nào?

A. Mỹ và Anh.
B. Mỹ và Pháp.
C. Mỹ và Trung Quốc.
D. Anh và Pháp.

Câu 3: Mục đích chính của Tuyên ngôn độc lập là gì?

A. Khẳng định sự tan rã của thực dân Pháp ở Đông Dương.
B. Kêu gọi nhân dân Việt Nam đứng lên bảo vệ đất nước.
C. Tuyên bố nền độc lập của Việt Nam và bác bỏ mọi âm mưu xâm lược.
D. Thể hiện sự đồng minh với các nước lớn.

Câu 4:  Câu nào sau đây KHÔNG thuộc nội dung văn bản Tuyên ngôn độc lập?

A. Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng.
B. Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập.
C. Không có gì quý hơn độc lập, tự do.
D. Sự thật là nước ta đã trở thành một nước độc lập.

Câu 5:  Văn bản Tuyên ngôn độc lập kết thúc bằng lời tuyên bố nào?

A. Khẳng định Việt Nam là một nước độc lập, tự do.
B. Kêu gọi quốc tế công nhận nền độc lập của Việt Nam.
C. Tuyên bố rằng nhân dân Việt Nam quyết tâm bảo vệ nền độc lập.
D. Tuyên bố sự chấm dứt mọi chế độ thuộc địa tại Việt Nam.