Vận dụng được những hiểu biết về tác gia Hồ Chí Minh để đọc hiểu tác phẩm Vọng Nguyệt của Người; phân tích được quan điểm của tác giả về lịch sử, văn hóa được thể hiện trong văn bản.
Nhận biết được một số yếu tố thi luật của thơ tứ tuyệt Đường luật: bố cục, niêm, luật, vần, nhịp, đối để đọc hiểu văn bản của Bác
Hiểu được vể đẹp tâm hồn, tư tưởng, tài năng, phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh
Liên hệ được nội dung văn bản với những vấn đề của xã hội đương đại.

2. Năng lực

Năng lực chung

Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

Vận dụng được những hiểu biết về tác gia Hồ Chí Minh để đọc hiểu tác phẩm Vọng Nguyệt của Người; phân tích được quan điểm của tác giả về lịch sử, văn hóa được thể hiện trong văn bản.
Nhận biết được một số yếu tố thi luật của thơ tứ tuyệt Đường luật: bố cục, niêm, luật, vần, nhịp, đối để đọc hiểu văn bản của Bác
Hiểu được vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng, tài năng, phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh
Liên hệ được nội dung văn bản với những vấn đề của xã hội đương đại.

3. Phẩm chất

Có ý thức phê phán cái xấu, cái tiêu cực trong xã hội hiện đại, hướng tới những điều tốt đẹp trong nhận thức và hành động.
Trân trọng, tự hào về tài năng, nhân cách, công lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh; có ý thức học tập theo tư tưởng, đạo đức, phong cách, cách nói, cách viết của Người.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

Giáo án;
SGK, SGV Ngữ văn 12;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;
Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;

2. Đối với HS

SGK, SBT Ngữ văn 12;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;
Sách tham khảo, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học…

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS hồi tưởng lại kiến thức nội dung bài học.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share trả lời câu hỏi: Bác Hồ bị chính quyền Tưởng Giới Thạch cầm tù vào thời gian nào? Ở bao nhiêu nhà tù?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, dựa vào hiểu biết của bản thân cùng trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, bổ sung (nếu có)

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, gợi mở: Bác Hồ bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quảng Tây, Trung Quốc, từ ngày 29/8/1942 đến ngày 10/9/1943. Bác bị giải đi 30 nhà tù

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Nhật ký trong tù (Ngục trung nhật ký) là tập thơ chữ Hán gồm 133(không tính “Đầu từ”) bài theo thể Đường luật do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng tác trong thời gian bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quảng Tây, Trung Quốc, từ ngày 29/8/1942 đến ngày 10/9/1943. Tập thơ thể hiện tâm hồn phong phú cao đẹp của người tử tù vĩ đại. Dù bị đầy đọa trong lao tù Người vẫn ung dung tự tại, tràn trề tinh thần lạc quan, hướng đến tương lai. Trong bài học hôm nay, chúng ta cùng ôn tập tác phẩm thuộc tập thơ này là “Vọng nguyệt”.

B. ÔN TẬP KIẾN THỨC

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố lại kiến thức văn bản Vọng nguyệt.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS ôn tập văn bản Vọng nguyệt.

c. Sản phẩm học tập: HS nhắc lại kiến thức chung về văn bản Vọng nguyệt và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Nhắc lại kiến thức đọc hiểu văn bản Vọng nguyệt

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS chia lớp thành 4 nhóm thực hiện các nhiệm vụ:

+ Nhóm 1: Nhắc lại hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ, thể thơ, bố cục bài thơ Ngắm trăng? Hoàn cảnh ngắm trăng của Bác có gì đặc biệt (không gian, thời gian, điều kiện)? Hoàn cảnh ấy thể hiện điều gì?

+ Nhóm 2: Câu thơ thứ 2 sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Thể hiện tâm trạng gì của Bác trước cảnh trăng đẹp?

+ Nhóm 3: Tìm và nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật trong 2 câu thơ cuối?

+ Nhóm 4: Hai câu thơ cuối cho ta thấy HCM là người như thế nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS làm việc nhóm, đọc lại văn bản, suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại phần tổng kết văn bản Vọng nguyệt

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thực hiện nhiệm vụ: Nêu khái quát về nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Vọng nguyệt”.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS làm việc nhóm, đọc lại văn bản, suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

I. Ôn tập kiến thức đọc hiểu văn bản Vọng nguyệt

1. Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ, bố cục

- Xuất xứ: Đây là bài thứ 20 nằm trong tổng số 133 bài ở tập thơ “Nhật kí trong tù”.

- Hoàn cảnh sáng tác: sáng tác trong thời gian Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quảng Tây, Trung Quốc, từ ngày 29/8/1942 đến ngày 10/9/1943.

- Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.

- Nhịp thơ 4/3.

- Bố cục: chia theo nội dung( 2 cầu đầu, 2 câu sau) hoặc thể loại (Khai – thừa - chuyển – hợp).

+ Phần 1 (2 câu đầu): Hoàn cảnh và trạng thái tinh thần của Hồ Chí Minh ngắm trăng khi đang bị giam cầm.

+ Phần 2 (2 câu cuối): Sự kết nối đặc biệt giữa tù nhân thi sĩ và vẻ đẹp của trăng.

2. Hai câu thơ đầu

a. Hoàn cảnh ngắm trăng của Bác

- Ngắm trăng được coi là thú vui tao nhã của nhiều thi nhân thường có rượu, hoa, trăng và thơ.

- Hoàn cảnh ngắm trăng của Bác

+ Thời gian: nửa đêm

+ Không gian: trong tù chỉ có 4 bức tường tối tăm xiềng xích

+ Điều kiện: trăng đẹp nhưng không rượu cũng không hoa. ( điệp từ “vô”)

=> Hoàn cảnh đặc biệt thiếu thốn, gian khổ ở nơi ngục tù, người ta chỉ có nghĩ đến cái chết, sự hành hạ khổ sai nhưng Bác đã quên đi hiện thực tàn khốc, thoải mái ngắm trăng, làm thơ.

b. Tâm trạng của Bác

+ Câu hỏi tu từ thể hiện tâm trạng bối rối, băn khoăn, phân vân, khó xử xao xuyến, xốn xang trước cảnh đẹp

+ Trước cảnh trăng đẹp như vậy mà Bác không có rượu, không có hoa để đáp lại sự tình tứ của ánh trăng.

=> Tình yêu thiên nhiên tha thiết đặc biệt đối với trăng, tâm hồn không vướng bận trước hoàn cảnh ngục tù, phong thái tự do ung dung của người nghệ sĩ luôn hướng tới cái đẹp cái trong sáng của thiên nhiên, vũ trụ.

3. Hai câu thơ cuối.

- Nghệ thuật đối đặc sắc:

+ Nhân hứng – nguyệt tòng

+ Khán minh nguyệt – khán tri gia

=> Là cuộc ngắm trăng độc đáo, thể hiện mối giao hòa gắn bó tha thiết giữa Bác và trăng.

- Nghệ thuật câu thơ thứ 4: trăng được nhân hóa, người tù hóa thân thành người thi sĩ

=> là cuộc gặp gỡ, hội ngộ thanh cao của đôi tri âm, tri kỉ. Đây cũng là cuộc vượt ngục về tư tưởng của người tù HCM.

=> Hai câu cuối thể hiện:

- Tình yêu thiên nhiên say mê:

+ Bị ngăn cản bởi song sắt nhưng Bác vẫn cảm nhận được vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên, xiềng xích nhà tù có thể trói buộc được thể xác nhưng không thể trói buộc được tâm hồn của nhà thơ.

+ Sự đối lập giữa bên ngoài và bên trong làm nổi bật lên đó là sự giao thoa, hoà quyện giữa thi nhân với ánh trăng, với thiên nhiên trong mọi hoàn cảnh, thể hiện tình bạn tri âm tri kỉ đầy xúc động giữa nhà thơ với ánh trăng.

- Phong thái ung dung, ý chí, nghị lực kiên cường vượt lên hoàn cảnh, làm chủ hoàn cảnh của người chiến sĩ cách mạng. ( yếu tố hiện đại)

+ Trong cảnh ngục tù tối tăm, Bắc vẫn thể hiện được chí, nghị lực phi thường cùng phong thái ung dung, tự tại không vướng bận vật chất, người vẫn ngắm trăng, vẫn hoà mình vào thiên nhiên dù chân tay đang bị kìm kẹp bởi xiềng xích.

+ Hình ảnh Bác ngắm trăng qua khung cửa sổ cho thấy tâm hồn lạc quan của Bác luôn luôn hiện hữu dù trong bất kì hoàn cảnh nào.

II. Tổng kết

1. Nội dung

- Tình yêu thiên nhiên say mê tha thiết.

- Phong thái ung dung tự tại, lạc quan của Bác trong hoàn cảnh tù đày và nhân cách cao đẹp của một bậc “ đại nhân, đại trí, đại dũng”.

2. Nghệ thuật

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đặc sắc viết bằng chữ Hán.

- Lối viết vừa cổ điển vừa hiện đại.

- Ngôn ngữ cô đọng hàm súc.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về văn bản.

b. Nội dung:

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

- GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc.

c. Sản phẩm:

- Phiếu bài tập của HS.

- Đoạn văn phân tích văn bản.

d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

Trường THPT:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN: VỌNG NGUYỆT

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Bài “Ngắm trăng” thuộc thể thơ gì ?

A. Lục bát.
B. Thất ngôn tứ tuyệt.
C. Song thất lục bát.
D. Thất ngôn bát cú.

Câu 2: Trong những bài thơ sau của Chủ tịch Hồ Chí Minh, bài thơ nào không xuất hiện hình ảnh trăng?

A. Tin thắng trận.

B. Rằm tháng giêng.

C. Cảnh khuya.

D. Chiều tối.

Câu 3: Hai câu thơ “Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt – Nguyệt tòng song khích khán thi gia” sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?
A. Ẩn dụ.
B. Nhân hóa.
C. So sánh.
D. Liệt kê.

Câu 4: Dòng nào dưới đây nói đúng nhất tâm trạng của Bác Hồ trước cảnh đẹp ở bài thơ Ngắm trăng?
A. Xao xuyến, bối rối.
B. Mừng rỡ, niềm nở.
C. Buồn bã, chán nản.
D. Bất bình, giận dữ.

Câu 5: Nhận định nào nói đúng nhất hình ảnh Bác Hồ hiện lên qua bài thơ Vọng nguyệt?
A. Một con người có khả năng nhìn xa trông rộng.

B. Một con người có bản lĩnh cách mạng kiên cường.

C. Một con người yêu thiên nhiên và luôn lạc quan.

D. Một con người giàu lòng yêu thương.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

- HS vận dụng kiến thức đã học về văn bản hoàn thành Phiếu bài tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đọc đáp án trước lớp theo Phiếu bài tập.

- GV mời một số HS khác đọc đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn đáp án:

1. B

2. D

3. B

4. A

5. C

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

Nhiệm vụ 2: Luyện tập theo văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn làm bài vào vở, cho HS luyện tập theo những nhiệm vụ cụ thể sau:

Câu 1: “Ngắm trăng” là bài thơ hiện đại nhưng lại mang đậm màu sắc cổ điển. Hãy làm rõ điều này?

Câu 2: Cùng với phong trào vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Sau khi học xong văn bản Ngắm trăng em học tập được điều gì ở Bác? (viết đoạn văn khoang 8 – 10 dòng).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------

Trên chỉ là 1 phần của giáo án. Giáo án khi tải về có đầy đủ nội dung của bài. Đủ nội dung của học kì I + học kì II