Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 Cánh diều bài 3: Khúc tráng ca nhà giàn (Xuân Ba)

Ngày soạn: …/…/… Ngày dạy: …/…/… ÔN TẬP VĂN BẢN: KHÚC TRÁNG CA NHÀ GIÀN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Sau bài học này, HS sẽ: - Ôn tập lại những kiến thức về tác giả Xuân Ba và văn bản Khúc tráng ca nhà giàn. - Ghi nhớ, khắc sâu những đặc điểm của thể loại tác phẩm, xác định được bố cục, đặc sắc nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Khúc tráng ca nhà giàn. 2. Năng lực Năng lực chung - Năng lực tự học và tự chủ: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát hình ảnh đề hiểu về thể loại nhật kí. - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác để giải quyết vấn đề về văn bản Khúc tráng ca nhà giàn. - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến bài học; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề. Năng lực đặc thù - Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Khúc tráng ca nhà giàn. - Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về tác phẩm. - Năng lực phân tích, đánh giá được đặc điểm nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm. - Năng lực cảm thụ văn học: bình luận, nêu cảm nhận riêng về những chi tiết tiêu biểu trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm. - Năng lực đọc hiểu một bài thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại: phân tích ý nghĩa hình tượng nghệ thuật, đánh giá những sáng tạo độc đáo của nhà văn. - Năng lực phân tích, so sánh văn bản với các văn bản khác cùng chủ đề. 3. Về phẩm chất - Đề cao tinh thần yêu của thế hệ trẻ đồng thời liên hệ với thực tế bản thân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên - Giáo án; - Phiếu bài tập; - Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm; - Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp; - Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà. 2. Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ Văn 12, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn bài học, vở ghi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 3. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập từ đó khắc sâu kiến thức nội dung văn bản Khúc tráng ca nhà giàn. b. Nội dung: GV đặt câu hỏi để HS nghiên cứu trả lời. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV đặt câu hỏi: Vì sao việc bảo vệ chủ quyền biển đảo lại có ý nghĩa sống còn đối với bảo vệ đất nước? Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời một số HS đứng dậy trả lời câu hỏi. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV gợi ý: - GV dẫn dắt vào bài: Biển Đông vị trí tiền tiêu trong bảo vệ lãnh thổ quốc gia, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế cũng như ngoại giao của Việt Nam. Nơi mà chúng ta dù có phải đánh đổi bao nhiêu máu xương cũng phải giữ từng mảnh đất Tổ quốc. Hãy cùng nhau tìm hiểu về văn bản Khúc tráng ca nhà giàn để phần nào hiểu những hi sinh to lớn của các chiến sĩ bám đảo, bám biển nhé. B. NHẮC LẠI KIẾN THỨC BÀI HỌC a. Mục tiêu: Hệ thống lại và nắm vững kiến thức chung về thể loại, tác giả,… của văn bản Khúc tráng ca nhà giàn. b. Nội dung: Ôn tập kiển thức về tác giả và tác phẩm Khúc tráng ca nhà giàn. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện. HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Nhiệm vụ 1: Nhắc lại kiến thức bài học Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập. - GV cho HS nhắc lại kiến thức bài học thông qua một số câu hỏi sau: + Trình bày ngắn gọn 1 số thông tin về tác giả Xuân Ba và tác phẩm Khúc tráng ca nhà giàn? + Tính phi hư cấu của bài phóng sự trên được thể hiện ở những yếu tố nào? Điều đó có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của tác phẩm + Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Khúc tráng ca nhà giàn? - HS thực hiện nhiệm vụ Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập. - HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận. - GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập. - GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức. - GV bình giảng: I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả - Xuân Ba: 1954. - Quê quán: Thanh Hóa. - Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống âm nhạc. - Trở thành Hội viên Hội nhà văn Việt Nam năm 1998. - Tác phẩm nổi tiếng: Vẫn phải tin vào những giọt nước mắt (1995), Khang khác mây thường (2004), Chuyện buồn kể muộn (2005)… 2. Tác phẩm - Khúc tráng ca nhà giàn được in trong Tuyển tập phóng sự: Những cự li thương mến. 3. Tính phi hư cấu + Hình ảnh gắn liền với hiện thực, sự thực: Tác giả đã sử dụng hình ảnh thực tế từ cuộc sống, từ những trải nghiệm cá nhân để tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống trên nhà giàn. + Kết cấu, nghệ thuật xây dựng cốt truyện: Mặc dù là một bài phóng sự nhưng Khúc tráng ca nhà giàn có một cấu trúc rõ ràng, mạch lạc, giống như một câu chuyện. + Ngôn ngữ, giọng điệu lôi cuốn, giàu tính nhân vật: Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế, biểu đạt cảm xúc và suy nghĩ của mình một cách sâu sắc, tạo nên một giọng điệu riêng, lôi cuốn người đọc + Khắc họa hình ảnh chân thực, giàu tính gợi hình, gợi cảm: Những hình ảnh trong bài phóng sự không chỉ chân thực mà còn giàu tính gợi hình, gợi cảm, giúp người đọc có thể cảm nhận được không khí, môi trường sống và công việc gian hổ nhiều mất mát hi sinh và cũng đáng tự hào của những cán bộ, chiến sĩ trên giàn ở quần đảo Hoàng Sa. => Tính phi hư cấu trong bài phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn giúp thể hiện rõ nét nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống và công việc của những người làm việc trên nhà giàn, cũng như những khó khăn, thách thức mà họ phải đối mặt. Đồng thời tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những chiến sĩ nơi đây. II. Tổng kết 1. Nội dung + Sự vất vả, gian khổ và nguy hiểm của các chiến sĩ nhà giàn. + Từ đó ca ngợi phẩm chất, tinh thần quật cường, anh dũng của các chiến sĩ vùng biển đảo Tổ quốc. 2. Nghệ thuật + Tính phi hư cấu thể hiện rõ nét thông qua các chi tiết như (sự kiện, hiện thực đời sống…) + Sự kết hợp của thủ pháp miêu tả cùng trần thuật càng khiến câu chuyện trở nên xúc động và chân thực. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về văn bản Khúc tráng ca nhà giàn b. Nội dung: - GV đưa ra câu hỏi để HS củng cố kiến thức bài Khúc tráng ca nhà giàn. - GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc. c. Sản phẩm: - Phiếu bài tập của HS. - Câu trả lời các câu hỏi vận dụng d. Tổ chức thực hiện Nhiệm vụ 1: HS hoàn thành phiếu bài tập Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập GV chuyển giao phiếu bài tập cho HS: Trường THPT:……………………… Lớp:………………………………….. Họ và tên:…………………………….. PHIẾU BÀI TẬP VĂN BẢN NHẬT KHÚC TRÁNG CA NHÀ GIÀN Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng: Câu 1: Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn của tác giả: A. Xuân Ba. B. Lưu Hữu Phước. C. Trần Đình Hượu. D. Nguyễn Đình Thi. Câu 2: Văn bản ở trên thuộc thể loại nào? A. Nhật kí. B. Hồi kí. C. Bút kí. D. Phóng sự. Câu 3: Nội dung chính của văn bản Khúc tráng ca nhà giàn là gì? A. Là những vất vả, gian khổ, khó khăn và nguy hiểm mà các chiến sĩ nhà giàn phải trải qua. Từ đó là cảm xúc tự hào, trân trọng với những con người anh hùng. B. Là những đau thương mất mát mà con người trải qua trong thời bình đồng thời là sự buồn đau khôn xiết của tác giả. C. Miêu tả sự hoàng tráng của những giàn trên quần đảo Trường Sa. D. Khung cảnh hùng vĩ và hoành tráng của vùng biển đảo Việt Nam. Câu 4: Những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn? A. Dòng ý thức. B. Miêu tả và trần thuật. C. Nhân hóa. D. So sánh. Câu 5: Có bao nhiêu chiến sĩ hi sinh trong một số trận bão? A. 14. B. 15. C. 16. D. 17. Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở. - GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp. - GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức. - GV gợi ý: 1. A 2. D 3. A 4. B 5. A Nhiệm vụ 2: Luyện tập theo văn bản Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập GV hướng dẫn làm bài vào vở, cho HS luyện tập theo những nhiệm vụ cụ thể sau: Viết đoạn văn ngắn khoảng 200 chữ trình bày cảm nhận của em về hình ảnh chiến sĩ nhà giàn qua phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn của tác giả Xuân Ba. Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở. - GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp. - GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức. - GV gợi ý: Câu 1: Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn một trong những phóng sự viết hay và sâu sắc nhất về chiến sĩ nhà giàn mà em đã từng đọc. Một bức tranh sống và chiến đấu chân thực mà tác giả Xuân Ba muốn gửi gắm đến cho độc giả. Cái giá trị mà nó mang đến cho người đọc vẫn còn nguyên giá trị đến tận mãi về sau. Biển đảo là một chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội, anh ninh quốc phòng của quốc gia. Vì thế nó không phải là nhiệm vụ của riêng cá nhân hay tập thể nào mà là nhiệm vụ của tất cả mọi người Việt Nam. Hình ảnh chiến sĩ nhà giàn dduocj tác giả Xuân Ba khắc họa thực sự là những nốt trầm đối với độc giả. Họ - những con người bằng xương bằng thịt, nhưng đã tình nguyện hi sinh bản thân mình để bảo vệ từng tấc đất quê hương. Dẫu cho hoàn cảnh sống chiến đấu khắc nghiệt nhưng sự quật cường, mạnh mẽ của họ đã trở thành tấm gương để thế hệ trẻ noi theo đồng thời cũng là động lực để giúp chúng ta sống một cách có ý nghĩa và đúng đắn hơn. Những người chiến sĩ nhà giàn dù gặp bất kì tình huống nào dù khó khăn đến đâu vẫn thể hiện tình người, tình đồng đội bền chặt. Họ hy sinh nhưng vẫn “sống” bất diện trong tâm tưởng của mỗi người. Nhà văn Lưu Quang Vũ từng nói “Ngoài thế giới của người đang sống và cõi im lặng của người đã chết, còn có một cõi thứ ba: cõi của người đang sống trong trí nhớ của những người khác, những người không bị lãng quên”. Và các anh chính là thế giới đó. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: HS nâng cao, mở rộng kiến thức về văn bản Khúc tráng ca nhà giàn thông qua các dạng đề ôn tập. b. Nội dung: GV chuyển giao các dạng đề tự luận để HS trả lời củng cố kiến thức bài học. c. Sản phẩm học tập: Phần trả lời của HS và chuẩn kiến thức của GV. d. Tổ chức thực hiện: Nhiệm vụ 1: Đọc ngữ liệu và trả lời câu hỏi Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV trình chiếu cho HS đọc đoạn ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu dưới đây: