Giáo án Ngữ văn 9 Cánh diều bài 9: Sự phát triển của ngôn ngữ - từ ngữ mới và nghĩa mới

Ngày soạn: …/…/…

Ngày dạy: …/…/….

TIẾT: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA NGÔN NGỮ: TỪ NGỮ MỚI VÀ NGHĨA MỚI

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

• Có hiểu biết về những từ ngữ mang nghĩa mới và nghĩa của các từ Hán Việt.

2. Năng lực

Năng lực chung

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
• Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

• Có hiểu biết về những từ ngữ mang nghĩa mới và nghĩa của các từ Hán Việt.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ, có ý thức tự học và hoàn thành bài tập đầy đủ, vận dụng kiến thức để tạo lập nghĩa của từ.
• Yêu quý tiếng Việt.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• Giáo án; 
• SGK, SGV Ngữ văn 9;
• Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
• Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
• Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Ngữ văn 9.
• Sách tham khảo, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học…
• Bảng giao nhiệm vụ học tập đã chuẩn bị ở nhà.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, huy động tri thức nền, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập tạo tâm thế tích cực cho HS khi vào bài học. 

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân xác định nghĩa trong các câu sau.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân xác định nghĩa trong các câu sau:

+ Con cóc là cậu ông trời

Hễ ai đánh cóc thì trời đánh cho.

+ Chúng tôi thích la cà ở những quán cóc bên hè phố.

+ Nó trót làm sai nên bây giờ phải tìm cách chữa cháy.

+ Lúc xảy ra hoả hoạn, đội cứu hoả đã đến kịp thời để chữa cháy.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS huy động tri thức nền, trải nghiệm cá nhân thực hiện yêu cầu được giao.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 HS của mỗi nhóm trình bày kết quả.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- Gợi mở:

+ Nghĩa từ “cóc” trong câu “Con cóc là cậu ông trời”: chỉ loài lưỡng cư da sần sùi, thường sống ở ao hồ. => Nghĩa gốc. 

+ Nghĩa từ “cóc” trong câu “Chúng tôi thích la cà ở những quán cóc bên hè phố”: : chỉ những quán ăn, quán uống bình dân, nhỏ lẻ, thường nằm ven đường. => Nghĩa chuyển. 

+ Nghĩa từ “chữa cháy” trong câu “Nó trót làm sai nên bây giờ phải tìm cách chữa cháy”: chỉ hành động sửa sai lầm đã gây ra. => Nghĩa chuyển.

+ Nghĩa từ “chữa cháy” trong câu “Lúc xảy ra hoả hoạn, đội cứu hoả đã đến kịp thời để chữa cháy”: chỉ hành động dập tắt đám cháy. => Nghĩa gốc.

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Trong bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu về sự phát triển của ngôn ngữ: từ ngữ mới và nghĩa mới để có thể áp dụng kiến thức vào quá trình giao tiếp và tạo lập văn bản hiệu quả và chính xác nhé!

---------------------------------------

----------------------Còn tiếp---------------------