Nêu được nội dung bao quát của văn bản; xác định được lời người kể chuyện, lời nhân vật, đối thoại và độc thoại.
Bước đầu biết phân tích các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, nhân vật trong tính chỉnh thể của tác phẩm.
Nhận biết vai trò của người đọc và bối cảnh tiếp nhận đối với việc đọc hiểu văn bản truyện.

2. Năng lực

Năng lực chung

Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

Nêu được nội dung bao quát của văn bản; xác định được lời người kể chuyện, lời nhân vật, đối thoại và độc thoại.
Bước đầu biết phân tích các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, nhân vật trong tính chỉnh thể của tác phẩm.
Nhận biết vai trò của người đọc và bối cảnh tiếp nhận đối với việc đọc hiểu văn bản truyện.

3. Phẩm chất

Yêu quê hương, đất nước, yêu thương gia đình; căm ghét chiến tranh phi nghĩa.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

Giáo án;
SGK, SGV Ngữ văn 9;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;
Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;

2. Đối với học sinh

SGK, SBT Ngữ văn 9.
Sách tham khảo, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học…
Bảng giao nhiệm vụ học tập đã chuẩn bị ở nhà.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, huy động tri thức nền, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập tạo tâm thế tích cực cho HS khi vào bài học Chiếc lược ngà.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share chia sẻ suy nghĩ của em về sự khốc liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ.

c. Sản phẩm: Những chia sẻ của học sinh.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share: Chia sẻ suy nghĩ của em về sự khốc liệt của cuộc kháng chiến chống Mĩ của quân dân Việt Nam.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS huy động tri thức nền, trải nghiệm cá nhân thực hiện yêu cầu được giao.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- Gợi mở: Trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam đã từng có nhiều thách thức ghê gớm. Nhưng có lẽ cuộc kháng chiến chống Mỹ là một trong những thách thức lớn nhất, ác liệt nhất đối với dân tộc ta. Nhân dân ta đã phải đương đầu với đế quốc hùng mạnh nhất, giàu có nhất, tàn bạo, nham hiểm, hiếu chiến nhất. Cuộc chiến tranh kéo dài qua năm đời tổng thống Mỹ với một tương quan lực lượng chênh lệch nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta về phương thức sản xuất cũng như về tiềm lực kinh tế, quân sự. Để có thắng lợi, sự hy sinh, mất mát, tổn thất xương máu cha anh cho hai miền Nam Bắc được nối liền, cho đất nước được độc lập - tự do - hòa bình là một cái giá lớn đến nhường nào.

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Bom đạn chiến tranh đã khiến cho đất nước mang trên mình những vết thương, khiến cho bao gia đình tan nát vì chia xa, những nỗi đau cứ thế mà chồng chất. Tuy nhiên, giữa bản nhạc buồn của chiến tranh, văn học vẫn mang đến cho đời sống tình cảm của con người những cung bậc, những âm thanh da diết, tuyệt đẹp về tinh thần đoàn kết, về tình đồng đội, đồng chí và cả tình cảm gia đình thiêng liêng vẫn tỏa sáng trong cái tối tăm của chiến tranh. Một trong những tác phẩm hay nhất viết về tình cảm gia đình trong chiến tranh là Chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Trong bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về tác phẩm này nhé.

B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung về văn bản

a. Mục tiêu: Đọc văn bản và thực hiện một số kĩ thuật đọc thông qua việc trả lời một số câu hỏi trong khi đọc.

b. Nội dung: HS sử dụng SGK, quan sát, chắt lọc kiến thức trả lời những câu hỏi liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

a. Mục tiêu:

- Nêu được nội dung bao quát của văn bản; xác định được lời người kể chuyện, lời nhân vật, đối thoại và độc thoại.

- Bước đầu biết phân tích các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, nhân vật trong tính chỉnh thể của tác phẩm.

- Nhận biết vai trò của người đọc và bối cảnh tiếp nhận đối với việc đọc hiểu văn bản truyện.

b. Nội dung: Sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời các câu hỏi liên quan đến văn bản Chiếc lược ngà.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến văn bản Chiếc lược ngà và chuẩn kiến thức GV.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về nhan đề, cốt truyện, ngôi kể và tình huống truyện trong tác phẩm Chiếc lược ngà.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS thực hiện hoạt động thảo luận nhóm theo kĩ thuật XYZ: Mỗi nhóm khoảng 6 HS, mỗi HS viết ra 2 ý kiến trong vòng 2 phút về câu trả lời cho các nhiệm vụ được giao, chuyển cho bạn bên cạnh, tiếp tục cho đến khi tất cả HS trong nhóm đều viết và chuyển xong ý kiến của mình. Sau khi thu thập ý kiến, nhóm trưởng tổ chức cho nhóm thảo luận về các ý kiến đó là đúng hay sai, chốt lại đáp án để trình bày kết quả trước lớp.

- Các nhóm hoàn thành những nhiệm vụ sau:

+ Tóm tắt truyện.

(GV chiếu video phim hoạt hình Chiếc lược ngà để HS tham khảo:

https://www.youtube.com/watch?v=86gMh5mMFAs&t=56s (0:00 – 4:48)).

+ Hoàn thành Phiếu học tập số 1: Nhan đề “Chiếc lược ngà” liên quan đến chi tiết nào trong văn bản? Giải thích ý nghĩa nhan đề.

+ Người kể câu chuyện trên là ai? Hãy chỉ ra mối quan hệ giữa người kể chuyện và các nhân vật chính trong văn bản, từ đó nêu tác dụng của ngôi kể.

+ Tình huống truyện là hoàn cảnh bất bình thường mà con người buộc phải trải qua để bộc lộ tính cách, cảm xúc. Trong tác phẩm tự sự, tình huống có vai trò đặc biệt trong việc thể hiện tính cách, số phận nhân vật. Theo em, văn bản “Chiếc lược ngà” có những tình huống truyện nào? Nêu ý nghĩa của những tình huống truyện đó.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS mỗi nhóm trình bày kết quả.

- Các nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Nhan đề, cốt truyện, ngôi kể và tình huống truyện trong tác phẩm Chiếc lược ngà.

a. Tóm tắt truyện

Ông Sáu đã rời nhà để tham gia chiến đấu khi con gái còn nhỏ. Suốt thời gian ở chiến trường, ông luôn nhớ về con gái. Khi ông có cơ hội về nhà, ông mong được gặp con, nhưng con gái lại không nhận ra ông vì vết thương của chiến tranh. Ông cố gắng gần gũi với con nhưng không thành công. Trước khi ông phải quay trở lại chiến trường, ông đã tặng con một chiếc lược làm từ vỏ đạn để giữ lời hứa. Nhưng ông đã hy sinh trên chiến trường trước khi kịp đưa chiếc lược đến tay con.

b. Nhan đề

- Phiếu học tập số 1.

c. Ngôi kể

- Ngôi thứ nhất – người kể chuyện là bác Ba, bạn chiến đấu thân thiết của ông Sáu.

- Là người chứng kiến đầy đủ các sự việc, giúp cho sự việc được kể chi tiết, chân thực, dễ dàng bộc lộ cảm xúc.

d. Tình huống truyện

- Trong văn bản Chiếc lược ngà có 2 tình huống:

+ Tình huống 1: Cuộc gặp gỡ của hai cha con ông Sáu sau tám năm xa cách nhưng bé Thu không nhận cha, đến lúc em nhận ra thì ông Sáu lại phải lên đường ra chiến trường.

+ Tình huống 2: Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình yêu thương và lòng mong nhớ đứa con vào việc làm cây lược ngà nhưng ông đã hi sinh khi chưa kịp trao món quà ấy cho con gái.

=> Nhận xét:

- Tình huống éo le, chứa đựng nhiều yếu tố gây bất ngờ.

- Nhà văn muốn khẳng định và ngợi ca tình cha con thiêng liêng, sâu nặng như một giá trị nhân bản sâu sắc. Tình cảm ấy càng cao đẹp trong hoàn cảnh chiến tranh.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhan đề Chiếc lược ngà
Chi tiết liên quan
Ý nghĩa với các nhân vật	Bé Thu
	Ông Sáu
	Bác Ba
Vai trò của nhan đề

GỢI Ý PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhan đề Chiếc lược ngà
Chi tiết liên quan		Nhan đề liên quan đến chi tiết “chiếc lược ngà” trong tác phẩm, tạo nên sự phát triển của các tình tiết trong truyện, là nhịp cầu nối hiện tại với quá khứ và gắn kết các nhân vật trong tác phẩm.
Ý nghĩa với các nhân vật	Bé Thu	Là món quà, là niềm khao khát tình cha, là nỗi mong nhớ ngày đoàn tụ.
	Ông Sáu	Thể hiện tình yêu thương, nỗi nhớ con, là niềm mong chờ sum họp.
	Bác Ba	Là vật ủy thác thiêng liêng mà kẻ thù không thể nào hủy diệt được, là nhân chứng về nỗi đau thương, mất mát trong chiến tranh.
Vai trò của nhan đề		- Từ đồ vật  kỉ vật  biểu tượng của tình đồng chí đồng đội, tình cha con mãnh liệt, thiêng liêng, bất diệt trong cảnh ngộ éo le. => Nhan đề góp phần thể hiện chủ đề tác phẩm.