Giáo án Ngữ văn 9 Cánh diều bài 4: Ông lão bên chiếc cầu (Hê-minh-uê)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

 - - GV hướng dẫn HS đọc phân vai văn bản:

+ GV hướng dẫn HS chia vai để đọc gồm: người dẫn truyện, ông lão và anh lính.

+ GV hướng dẫn HS chú ý câu hỏi trong thẻ chỉ dẫn.

+ Trình bày những hiểu biết chung về tác giả Hê-minh-uê và xuất xứ văn bản Ông lão bên chiếc cầu.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS mỗi nhóm trình bày sản phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Tìm hiểu chung về văn bản

1. Đọc

- Cách đọc: chậm rãi, thể hiện được cảm xúc của nhân vật.

- Câu hỏi trong thẻ chỉ dẫn:

2. Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm

a. Tác giả

- Ơ-nít Hê-minh-uê (1899 – 1961) là nhà văn người Mỹ, là một trong những nhà văn vĩ đại nhất của thế kỷ 20. 

- Nhiều tác phẩm của ông được xem là kinh điển trong nền văn học Mỹ, với những khám phá đặc sắc về mọi khía cạnh phức tạp của cuộc sống nhưng cũng đậm chất nhân văn. 

- Một số tác phẩm tiêu biểu: “Ông già và biển cả”, “Mặt trời vẫn mọc”, “Chuông nguyện hồn ai”, “Giã từ vũ khí”… 

- Ông nhận được giải Nobel năm 1954 vì “lối viết tường thuật hấp dẫn với lời văn mạnh mẽ, khúc chiết và mới lạ”.

b. Tác phẩm Ông lão bên chiếc cầu

- Ông lão bên chiếc cầu (Old man at the bridge) được viết vào năm 1938. Câu chuyện được đặt trong bối cảnh nội chiến Tây Ban Nha. Truyện là một văn bản phản chiến lấp lánh tình người qua giọng văn gãy gọn, hàm súc mà ẩn ý.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu đề tài, bối cảnh, ngôi kể trong truyện Ông lão bên chiếc cầu

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi Think – Pair – Share, thực hiện yêu cầu sau:

+ Tóm tắt câu chuyện.

+ Hoàn thành Phiếu học tập số 1:Xác định đề tài, bối cảnh, ngôi kể trong truyện “Ông lão bên chiếc cầu”. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS mỗi nhóm trình bày kết quả.

- Các nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

-  GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Đề tài, bối cảnh, ngôi kể trong truyện Ông lão bên chiếc cầu

- Tóm tắt: Một người lính trong nội chiến Tây Ban Nha cố gắng thuyết phục một ông lão ngồi bên lề đường di tản đến nơi an toàn trước khi giao tranh nổ ra. Anh cho rằng ông sẽ chết nếu còn tiếp tục ở lại đây. Nhưng ông lão không lo lắng cho sự an toàn của chính mình, thay vào đó ông lo lắng cho những con vật mà ông đã bỏ lại khi chạy trốn khỏi quê hương. Sau cùng, anh lính cũng bỏ lại ông lão vì “không biết phải nói gì với lão”. 

- Đề tài: chiến tranh, cái chết.

- Bối cảnh:

+ Thời gian: câu chuyện diễn ra trong ngày chủ nhật Phục sinh khi cuộc nội chiến Tây Ban Nha (1936 – 1939) đang diễn ra, người dân đang sơ tán khỏi vùng hỏa lực pháo binh.

+ Không gian: sự việc diễn ra tại cây cầu phao, gần vùng châu thổ đồng bằng sông Ebro.

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất, người kể chuyện là người lính trong câu chuyện.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhiệm vụ 2: Phân tích nhân vật ông lão trong tác phẩm Ông lão bên chiếc cầu

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

+ GV hướng dẫn HS thực hiện kĩ thuật bể cá, tạo một nhóm HS (6 – 8 HS) ngồi giữa lớp thảo luận với nhau để hoàn thành những nhiệm vụ sau:

+ Hoàn thành Phiếu học tập số 2: Nhân vật ông lão được khắc họa như thế nào trong văn bản? Em dự đoán điều gì sẽ đến với ông? Vì sao? (Viết câu trả lời ngắn gọn).

+ Việc tác giả không đặt tên cho nhân vật ông lão trong tác phẩm có ý nghĩa gì?

- Những HS khác trong lớp ngồi xung quanh theo dõi cuộc thảo luận và suy nghĩ về nhiệm vụ được giao.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS mỗi nhóm trình bày kết quả.

- Các nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

2. Nhân vật ông lão trong tác phẩm Ông lão bên chiếc cầu

a. Ngoại hình: 

- Tuổi cao – 76 tuổi, mặc bộ đồ rất bẩn màu đen, khuôn mặt xám bẩn, đeo đôi gọng kính thép đang ngồi bên lề đường.

=> Khắc khổ, là nạn nhân của chiến tranh phi nghĩa.

b. Hoàn cảnh:

- Là người dân di tản khỏi quê hương để thoát khỏi tầm ngắm của hỏa lực pháo binh trong cuộc nội chiến Tây Ban Nha. 

- Khi đi đến cây cầu phà, ông ngồi xuống và không nhúc nhích vì đã kiệt sức sau khi đi được 12 ki-lô-mét.

- Cô đơn, chỉ có những con vật bầu bạn, không có gia đình, không có họ hàng quen biết ở Bác-xê-lô-na – nơi mà mọi người đang di tản đến.

c. Tính cách, phẩm chất:

- Yêu quê hương tha thiết: lão mỉm cười và hãnh diện khi nhắc đến quên hương - thị trấn Xan Các-lốt.

- Dũng cảm, yêu thương những con vật lão nuôi: 

+ Chiến sự căng thẳng, nguy hiểm nhưng lão là người cuối cùng rời khỏi Xan Các-lốt vì phải chăm sóc các con vật (dê, bồ câu và một con mèo) nhưng cuối cùng vẫn phải di tản khỏi thị trấn theo lệnh của Đại úy.

+ Hỏi anh lính về chuyện các con vật liệu có thể sống sót sau trận pháo kích không.