Giáo án Ngữ văn 9 Cánh diều bài 9: Đình công và nổi dậy (Trích kịch Kim tiền – Vi Huyền Đắc)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

  - GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thực hiện yêu cầu dưới đây: 

+ GV hướng dẫn cách đọc và cho HS đọc phân vai gồm: Loong toong, ông Chung, bà Ba, tiếng ở dưới đường, 

+ GV hướng dẫn HS theo dõi chiến lược đọc được nêu ở các thẻ bên phải văn bản.

+ Trình bày những hiểu biết chung về tác giả Vi Huyền Đắc và vở kịch “Kim tiền”.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trình bày.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét cách đọc của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Tìm hiểu chung về văn bản

1. Đọc

- Cách đọc: tốc độ đọc chậm rãi, trôi chảy, không bỏ từ, thêm từ, thể hiện được cảm xúc của nhân vật trong vở kịch.

- Câu hỏi trong thẻ chỉ dẫn:

2. Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm

a. Tác giả

- Vi Huyền Đắc (1899 – 1976)  là một trong vài nhà viết kịch có tên tuổi trong thời kỳ hình thành nền kịch nói Việt Nam. 

- Đa số các vở kịch của ông đã được công diễn nhiều lần từ Bắc chí Nam và có tiếng vang, để lại ấn tượng sâu sắc. 

- Kịch của ông tựu trung là đề cao chân thiện mỹ, bảo vệ luân lý cổ truyền, ca tụng đạo đức, đề cao ý chí nghị lực con người, bênh vực tầng lớp dân nghèo, phu thợ lầm than bị chủ bóc lột, đòi sự công bằng hợp đạo lý. 

b. Tác phẩm

- Vở Kim tiền dựng nền trên ý tưởng ấy, và cũng chính là vở kịch đắc ý nhất của tác giả được đăng trên báo Ngày nay từ số 99 đến 107, diễn lần đầu tại Nhà hát Lớn thành phố Hải Phòng năm 1938.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu sự kiện, tuyến nhân vật và bối cảnh của vở kịch

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair - Share, thực hiện yêu cầu sau:

+ Đoạn trích “Đình công và nổi dậy” kể về sự kiện gì? Có những tuyến nhân vật nào? Ai là người đại diện cho mỗi tuyến nhân vật?

+ Em dựa vào những chi tiết nào để biết được bối cảnh và tình hình căng thẳng của câu chuyện?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS mỗi nhóm trình bày kết quả.

- Các nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Phân tích nhân vật và cách xây dựng diễn biến xung đột kịch

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ gồm 4 HS theo kĩ thuật Khăn trải bàn với vị trí ngồi như hình vẽ dưới đây:

- GV yêu cầu HS hoàn thành những nhiệm vụ sau: 

+ Phân tích nhân vật ông chủ mỏ Trần Thiết Chung qua thái độ, lời thoại và hành động… 

+ Qua đoạn trích, hãy nhận xét cách xây dựng diễn biến xung đột của tác giả.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

……………….

II. Đọc hiểu văn bản

1. Sự kiện, tuyến nhân vật và bối cảnh của vở kịch 

a. Sự kiện và tuyến nhân vật 

- Văn bản kể về sự kiện gia đình ông chủ mỏ Trần Thiết Chung do hám lời đã ra sức bóc lột công nhân lao động dẫn tới kết cục bi thảm: Công nhân đình công, nổi dậy chống lại. 

- Nhân vật trong đoạn trích gồm hai tuyến chính: 

+ Tuyến một gồm ông chủ mỏ Trần Thiết Chung, vợ ba (bà Ba), loong toong (người giúp việc), Cả Bích (con trai cả của Trần Thiết Chung).

+ Tuyến hai là những người nổi dậy (công nhân mỏ làm thuê cho Trần Thiết Chung). 

- Nhân vật tiêu biểu cho tuyến một là Trần Thiết Chung, đại diện cho tuyến hai là đám đông.

b. Bối cảnh 

- Để biết bối cảnh và tình hình căng thẳng của câu chuyện, cần chú ý:

+ Các chỉ dẫn sân khấu (in nghiêng trong văn bản); ví dụ: Bỗng có tiếng nói léo xéo, tiếng giày chạy thình thịch lên cầu thang. rồi cửa phía buồng kế toán mở bung ra. Người loong toong mặt cắt không ra một hột máu, hớt hơ hớt hải chạy vào, nhìn về phía bàn giấy không có ai, liền chạy thẳng đến cửa buồng ăn thông vào tư thất của ông Chung. 

+ Lời thoại của nhân vật; ví dụ, chi tiết ông Chung gọi điện cho đồn lính Tây như: “Tôi đây... tôi là ông Chung, chủ mỏ Tiêu Giao đây... Vâng... cu li ở mỏ tôi nó nổi loạn... Nó đương kéo nhau phá nhà kho... Vâng... nguy cấp vô cùng, quan đi vắng thì ông cứ cho ngay ông quản đem ngay lính lại dẹp bọn cu li giúp tôi... Vâng... nếu chờ quan thì chậm quá... có thể nguy đến tính mệnh chúng tôi mất... Vâng, ông giúp chúng tôi, không bao giờ chúng tôi dám quên ơn... Vâng... hai chục người mới được... A lô! A lô! A lô!”.

2. Nhân vật và cách xây dựng diễn biến xung đột kịch

a. Nhân vật ông chủ mỏ Trần Thiết Chung

- Thái độ của nhân vật trong kịch đều thông qua hành động và ngôn ngữ (lời thoại). Nhân vật Trần Thiết Chung hiện lên trong đoạn trích là một ông chủ mỏ luôn bình tĩnh, cứng rắn. Điều đó được thể hiện qua các lời thoại và hành động như:

- Lời thoại: 

+ Nói với bà Ba: “Lính ở đồn đến bây giờ, không sợ.”, “Ô hay, sợ cái gì... Mình cứ để tôi ra xem chúng nó nói gì... Có súng đây, sợ gì…”.

+ Hoặc đối thoại với những người nổi loạn: “Nếu ai không nghe lời, còn đứng lắng vảng ở ngoài đường, lính ở đồn xuống ngay bây giờ, tôi sẽ hạ lệnh bắn về tội phiến loạn...”.

- Hành động: gọi điện cho đồn lính khố xanh, ra lệnh chặn cửa, giằng tay bà đi ra chỗ cửa sổ, để khẩu súng lục một bên, chống hai tay thẳng ra, ghé đầu ra ngoài nhìn xuống,... 

b. Xung đột

………………..