Giáo án Toán 5 Cánh diều bài 45: Tỉ lệ bản đồ

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú, kích thích sự tò mò của HS trước khi vào bài học.

b. Cách thức tiến hành: 

- GV chiếu hình ảnh Bản đồ Việt Nam, yêu cầu HS quan sát.

- GV nêu câu hỏi:

+ Đây là gì?

+ Thực tế hình ảnh nước ta có bé như vậy không?

- GV đặt vấn đề: “Vậy, thực tế hình ảnh nước ta gấp hình ảnh này bao nhiều lần?”

- GV giới thiệu bài: “Bài học hôm nay sẽ giúp các em giải đáp được câu hỏi này mỗi khi quan sát bất kì một tấm bản đồ nào: “Bài 45: Tỉ lệ bản đồ”.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

a. Mục tiêu: Nhận biết tỉ lệ bản đồ.

b. Cách thức tiến hành

- GV cho HS xem biểu đồ hành chính Việt Nam, thảo luận:

+ Liên hệ với bài tỉ số, em hãy cho biết ở góc trái phía dưới của bản đồ hành chính Việt Nam có ghi “tỉ lệ 1 : 10 000 000” cho biết điều gì?

Nhận xét: Tỉ lệ bản đồ là tỉ số giữa hai độ dài hoặc tỉ số giữa hai khoảng cách.

+ Tỉ lệ bản đồ thường được viết dưới dạng như thế nào?

- GV mời 1 số nhóm phát biểu ý kiến.

- GV cho HS quan sát ví dụ.

Ví dụ: Với bản đồ có tỉ lệ 1 : 500

- Nếu biết độ dài trên bản đồ là 1 cm thì độ dài thật tương ứng là:

1 cm  500 = 500 cm = 5 m

- Nếu biết độ dài thật trên thực tế là 20 m thì ta có 20 m = 2 000 cm, độ dài tương ứng trên bản đồ là:

2 000 cm : 500 = 4 cm.

- GV khái quát lại: Tỉ lệ bản đồ là tỉ số giữa độ dài đo được trên bản đồ và độ dài thật đo được trên thực tế.

C. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH, LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Thực hiện tính toán liên quan đến tỉ lệ bản đồ. 

b. Cách thức tiến hành

Nhiệm vụ 1: Hoàn thành BT1

Số?

- GV cho HS thực hiện theo yêu cầu của bài tập và ghi lại kết quả vào vở cá nhân.

- GV mời 1 số HS đứng tại chỗ trình bày bài và giải thích cách làm.

- GV chữa bài, chốt đáp án.

Nhiệm vụ 2: Hoàn thành BT2

Quan sát hình vẽ sơ đồ sân bóng và cho biết:

a) Sân bóng trên được vẽ với tỉ lệ nào? Tỉ lệ đó cho ta biết điều gì?

b) Đo chiều dài, chiều rộng của sân bóng trên sơ đồ và tính chiều dài thật, chiều rộng thật của sân bóng.

- GV cho HS thực hiện bài vào vở cá nhân.

- Đổi chéo vở kiểm tra, nói cho nhau nghe cách làm.

- GV chữa bài, chốt đáp án.

Nhiệm vụ 3: Hoàn thành BT3

Quan sát bản đồ sau:

ÂAA

a) Bản đồ trên có tỉ lệ là bao nhiêu?

b) Nếu độ dài trên bản đồ là 1 cm thì độ dài thật là bao nhiêu ki-lô-mét?

c) Nếu độ dài thật là 8 km thì độ dài trên bản đồ là bao nhiêu xăng-ti-mét?

d) Đo khoảng cách hai vị trí trên bản đồ rồi tính độ dài thật giữa hai vị trí đó.

- GV cho HS thực hiện bài vào vở cá nhân.

- Đổi chéo vở kiểm tra, nói cho nhau nghe cách làm.

- Đối với ý d) GV có thể cho HS  hoạt động theo nhóm nhỏ, đo khoảng cách hai vị trí, tính độ dài thật và ghi lại kết quả. Đại diện các nhóm chia sẻ kết quả trước lớp. 

- GV chữa bài, chốt đáp án.

- HS quan sát, thực hiện theo yêu cầu của GV.

- HS trả lời:

+ Đây là Bản đồ nước Việt Nam

+ Thực tế hình ảnh nước ta không bé như vậy.

- HS chú ý lắng nghe, hình thành động cơ học tập.

- HS thảo luận, trả lời:

+ Đây là tỉ lệ của bản đồ, thể hiện nếu độ dài ngoài thực tế là 10 000 000 thì độ dài trên bản đồ là 1.

+ Tỉ lệ bản đồ viết dưới dạng một phân số có tử số là 1.

- HS quan sát, chú ý theo dõi.

- HS nhắc lại theo nhóm, nhắc lại trước lớp.

- HS hoàn thành bài theo yêu cầu.

- Kết quả:

- HS hoàn thành bài theo yêu cầu.

- Kết quả:

a) Góc phải phía dưới có ghi 1 : 1 000. Vậy sân bóng được vẽ với tỉ lệ 1 : 1000.

- Tỉ lệ đo cho ta biết tỉ số giữa độ dài đo được trên sơ đồ sân bóng và độ dài thật đo được trên thực tế là 1 : 1000. Nói cách khác, độ dài thật dài gấp 1 000 lần so với độ dài đo được trên sơ đồ sân bóng.

b) Đo trên sơ đồ được: Chiều dài là 10,5cm; chiều rộng là 6,8 cm.

Vậy, chiều dài thật của sân bóng là 10,5 cm  1000 = 10 500 cm = 105m

Chiều rộng thật của sân bóng là:

6,8 cm  1000 = 6 800 cm = 68 m.

- HS kiểm tra, chữa bài.

- HS hoàn thành bài theo yêu cầu.

- Kết quả:

a) Bản đồ trên có tỉ lệ là 1 : 800 000.

b) Nếu độ dài trên bản đồ là 1 cm thì độ dài thật là:

1 cm  800 000 = 800 000cm = 8 km

c) 8 km =  800 000 cm

 Nếu độ dài thật là 8 km thì độ dài trên bản đồ là:

800 000 : 800 000 = 1 cm

d) Ví dụ: trên bản đồ, khoảng cách giữa Hoàng Kiếm và Thị xã Sơn Tây khoảng 6,5 cm, thì độ dài thật giữa hai vị trí đó khoảng:

6,5 cm  800 000 = 5 200 000 cm = 52km.

………………..