Giáo án gộp Ngữ văn 12 chân trời sáng tạo kì I

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả Ngô Tất Tố 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS phân vai thực hiện chuyên mục “Chân dung cuộc sống”.

Tìm hiểu về cuộc đời cũng như sự nghiệp của nhà văn Ngô Tất Tố:

+ Thân thế, sự nghiệp.

+ Tác phẩm chính.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

a. Tiểu sử

- Tên: Ngô Tất Tố.

- Năm sinh: 1894 – 1954.

- Quê quán: xã Mai Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội.

- Ông là nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu dịch giả có nhiều đóng góp quan trọng. 

b. Tác phẩm chính

- Ông nổi tiếng với các tiểu thuyết bao gồm có: Tắt đèn, Lều chõng và phóng sự Việc làng.

2. Phóng sự “Con gà thờ”

- Thể loại: Phóng sự

- Xuất xứ: Trích từ phóng sự Việc làng.

- Việc làng gồm có mười sáu thiên, ghi chép những tập tục của làng quê miền Bắc thời kì trước Cách mạng tháng Tám.

- Con gà thờ nằm ở thiên thứ mười, viết về tục “lên lão” trước kia ở miền quê.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết trong phóng sự.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu về tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực thông qua 4 trạm dừng chân: 

+ Trạm dừng chân 1: Liệt kê các sự việc chính theo trình tự được thuật lại trong văn bản.

+ Trạm dừng chân 2: Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và nêu tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy.

+ Trạm dừng chân 3: Liệt kê một số ví dụ về lời miêu tả; lời kể, lời bàn luận – trữ tình của nhân vật “tôi” và nêu tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật trong văn bản.

+ Trạm dừng chân 4: Nêu ít nhất hai ví dụ về chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ, đánh giá của người viết đối với các chi tiết đó.

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản

1. Tìm hiểu tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết trong phóng sự.

Trạm dừng chân 1:

• Trình tự các sự việc được thuật lại trong văn bản Con gà thờ:

+ Giới thiệu khái quát về gia thế của ông chủ trọ làng V.Đ.

+ Chọn mua gà.

+ Nuôi và chăm sóc gà (hãm gà, vỗ béo gà…) rất cẩn thận, đặc biệt và hết sức thành kính.

+ Sự kiện gà bị ốm: Gà ốm cùng lúc với mẹ bị ốm nhưng ông chỉ chú tâm chăm sóc gà. Dân làng đến thăm chỉ hỏi han, lo lắng cho đôi gà, không đoái hoài gì đến mẹ ông chủ cũng đang ốm.

+ Đôi gà được chữa trị, cầu khấn, mạnh khỏe trở lại.

+ Luộc gà, đồ xôi, chuẩn bị lễ thần mừng “lên lão”.

Trạm dừng chân 2:

• Ngôi kể: VB được kể ở ngôi thứ nhất bởi nhân vật “tôi”. Người kể chuyện xưng “tôi” kể sự kiện, miêu tả nhân vật, con người và “thâm nhập” vào suy nghĩ, tâm trạng nhân vật. Người kể không chỉ kể lại công việc nuôi gà mà còn thấu hiểu những lo lắng vì gà bị ốm, cũng như sự thỏa mãn, toại nguyện khi còn gà thờ đạt 7kg….của ông chủ nhà trọ. 

• Điểm nhìn: Các tình tiết, sự kiện đều từ điểm nhìn gần gũi của nhân vật “tôi”. Trong mối quan hệ giữa “tôi” là người ở trọ và “ông chủ trọ”, “tôi” thấy “ông chủ trọ” đang là một người ung dung, sung sướng, chỉ vì nuôi hai con gà thờ mà trở nên rất vất vả. Bên cạnh điểm nhìn từ bên ngoài nhừ vậy, còn là điểm nhìn từ bên trong, xuyên qua nội tâm, tâm trạng nhân vật. Ông chủ trọ lo lắng, sợ hãi khi gà bị ốm: nhẹ lòng, mãn nguyện khi công việc nuôi đôi gà thờ hoàn tất: “Đời tôi như thế là mãn nguyện”.

• Tác dụng của ngôi kể và điểm nhìn từ người kể chuyện: “Tôi” trong vai người kể chuyện đã đem lại cho tác phẩm một góc nhìn của người chứng kiến, giúp cho sự trình bày, đánh giá con người, đời sống trong tác phẩm vừa đáng tin cậy, vừa phong phú, đa chiều.

Trạm dừng chân 3:

Liệt kê những ví dụ về lời miêu tả, lời kể và lời bàn luận trữ tình:

+ Lời miêu tả: Đôi gà mới lạ làm sao! Nó lớn bằng con chim câu và trọc lông lốc như đầu ông sư. Từ cổ đến đuôi toàn là thứ thịt đỏ hỏn, lơ thơ điểm ít sợi lông tơ. Mỗi con ở hài vút cánh, đều có hai cái lông cánh lớn bằng vảy ốc và cong vênh lên như miếng cau khô để ngửa…..

+ Lời kể: Dẫu không phải là tay cự phú, trong nhà cũng có gần sáu mẫu ruộng, một con trâu cái, một con lợn nái, thóc lúa đủ ăn từ vụ nọ đến vụ kia, tiền bạc tiêu đâu sẵn đó, nếu chỉ bảy, tám chục đồng trở lại, dù là việc bất thình lình, cũng không phải vay của ai…

+ Lời bàn luận – trữ tình: Ở làng V.Đ ông chủ trọ của tôi đáng lẽ cũng là bậc sướng; Ở thông quê, như vậy cũng là tiền cách…

• Tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật VB:

+   Miêu tả giúp lời trần thuật thêm sinh động, đa dạng.

+ Tạo những “điểm nhấn” để thu hút sự chú ý của người đọc.

+ Tăng tính nghệ thuật cho VB.

Trạm dừng chân 4:

BẢNG PHỤ LỤC SỐ 1

BẢNG PHỤ LỤC SỐ 1

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu mục đích viết, thái độ, tình cảm của người viết và nhan đề văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS chia thành 3 nhóm, tìm hiểu về mục đích viết, thái độ, tình cảm của người viết và nhan đề văn bản.

+ Nêu chủ đề, thông điệp, tư tưởng, cảm hứng chủ đạo và phân tích sự phù hợp giữa các yếu tố đó trong văn bản?

+ Nhận xét về nghệ thuật viết phóng sự của tác giả (sử dụng ngôi kể, điểm nhìn, thủ pháp miêu tả, trần thuật, cách sắp xếp sự kiện chi tiết, ngôn ngữ…) trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng, thông điệp của văn bản.

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- Hành trình theo các trạm dừng chân.

2. Tìm hiểu mục đích viết, thái độ, tình cảm của người viết và nhan đề văn bản

a. Chủ đề, thông điệp, tư tưởng cảm hứng chủ đạo của văn bản.

- Chủ đề: Hủ tục lễ thần khi người đàn ông dạt tuổi “lên lão” ở làng quê Việt Nam trước kia.

- Thông điệp: Không nên mê tín dị đoan để những hủ tục làm ảnh hưởng đến đời sống, tình cảm của con người.

- Tư tưởng: Phê phán hủ tục thờ cúng, tin vào quỷ thần khiến con người mê muội. Cần có quan niệm đúng đắn đối với tín ngưỡng thờ cúng, phân biệt rạch ròi giữa hủ tục và mĩ tục.

• Cảm hứng chủ đạo: Châm biếm việc nuôi gà thờ của ông chủ nhà trọ làng V.Đ.

b. Sự phù hợp giữa tư tưởng với chủ đề, thông điệp cảm hứng chủ đạo của VB.

Từ chủ đề về hủ tục lễ thần ở làng quê, tác giả tập trung miêu tả ông chủ nhà trọ làng V.Đ đã công phu nuôi con gà thờ ròng rã hai năm. Ông không chỉ vất vả đi rất xa để mua gà  giống, xây dựng chuồng trại, chăm sóc tận tình, bài bản…mà còn vô cùng lo lắng, sợ hãi khi chẳng may gà bị ốm. Trớ trêu là, gà ốm chẳng qua vì chăm sóc kĩ lưỡng, nhồi nhét cho ăn quá mức. Lúc này sinh mệnh của gà cao hơn sinh mệnh của người.  Ông dọa “tống cổ” vợ con ra khỏi nhà nếu chẳng may gà có mệnh hệ gì. Ông không quan tâm, đoái hoài đến người mẹ già cũng đang đau ốm. Ông bắt vợ con gọi gà là “người” không được gọi là “gà”, gà bị bệnh là do “vợ con ông không thành kính”.