Giáo án Ngữ văn 12 chân trời Bài 3: Trên đỉnh non Tản (Nguyễn Tuân)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả Nguyễn Tuân và văn bản Trên đỉnh non tản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS đọc thông tin trong sách giáo khoa và trả lời câu hỏi:

+ Trình bày hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Tuân?

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Nguyễn Tuân: 1910 – 1987

- Quê: Thôn Thượng Đình, xã Nhân Mục nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội.

-  Ông sáng tác nhiều thể loại: tùy bút, truyện ngắn, tiểu thuyết, truyện kì ảo.

- Ông là nhà văn lớn, tài hoa có phong cách nghệ thuật độc đáo. 

2. Tác phẩm 

-  Văn bản Trên đỉnh non tản in trong Tổng hợp Văn học Việt Nam năm 1997.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Phân tích Trên đỉnh non Tản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm thảo luận trong vòng 3 phút các câu hỏi sau đây.

+ Xác định đề tài, tóm tắt chuỗi hành động/sự kiện được kể và chỉ ra mối quan hệ giữa chúng.

+ Tìm một số chi tiết kì ảo trong văn bản.

+ Đồ vật kì ảo xuất hiện nhiều lần nhất tác phẩm? Theo bạn điều đó thể hiện dụng ý gì của tác giả?

+ Việc mượn câu hát dân gian để làm đề từ cho tác phẩm có ý nghĩa gì?

+ Phân tích nhân vật Thần Non Tản và chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt giữa nhân vật này với nhân vật Sơn Tinh trong bài thơ Sơn Tinh, Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp.

+ Xác định chủ đề cảm hứng và thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc.

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản

1. Chủ đề - đề tài 

+ Đề tài: Những chuyện kì lạ, bí ẩn, linh thiêng của sông núi nước Nam.

+ Chủ đề: ca ngợi sức mạnh linh thiêng của rừng núi quê hương.

+ Cảm hứng chủ đạo: Ca ngợi uy linh của Thần Non Tản, tài nghệ mộc mạc của cụ Phó Sần và hiệp thợ mộc làng Tràng Thôn.

+ Việc mượn câu hát dân gian để làm đề từ cho tác phẩm có ý nghĩa:

• Thâu tóm nội dung bao quát, khơi gợi sự tích làm nảy sinh câu chuyện được kể trong VB.

• Nhắc nhở hoặc nhán mạnh thông điệp “cuộc chiến” giữa núi cao và sông dài là câu chuyện “năm năm”, “đời đời” không phải chỉ diễn ra một đôi lần, dù là thần linh hay con người, muốn trường tồn phải học cách chung sống thích nghi với hoàn cảnh.

1. Sự kiện 

+ Làng Tràng Thôn với nghề thợ mộc nổi tiếng ở ngay dưới chân núi Tản Viên.

+ Vài năm, thần Non Tản hạ sơn một lần tìm thợ mộc, thợ đẽo đá để trùng tu lại gia trang.

+ Cụ Sần và toán thợ mộc lên Đền Thượng làm việc nhưng không một ai dám hé môi về những gì mình thấy, nếu không sẽ phạm lời thề và phải chết bất đắc kì tử như Nhiêu Tàm.

• Mối quan hệ giữa chuỗi hành động/ sự kiện trong VB có quan hệ nhân quả và cả quan hệ nối tiếp.

1. Chi tiết kì ảo

BẢNG PHỤ LỤC 1 -2

1. Nhân vật Thần Non Tản

• Ngoại hình

+ Một ông cụ già râu, tóc, lông mi trắng xốp như bông, chống cây gậy trúc đùi gà vàng óng, khoan thai tiến vào cổng trước làng Tràng Thôn.

• Tính cách

+ Là vị thần biết trọng dụng người tài chốn trần gian.

+ Là vị thần cao cả, uy nghi, nhưng không quá xa lạ.

+ Khi chăm lo việc lớn của mình không quên đi quyền lợi của người dân.

+ Luôn tự tin, ung dung tự tại, làm chủ các tình huống, chế ngự đối phương, sẵn sàng thích nghi với những cuộc phá hoại “năm năm”, “đời đời” của Thủy Tinh.

• Lời thoại

+ Đền dựng trước như thế nào, cứ thế mà trùng tu. Không phải thượng thực hạ hư gì cả. Ở sơn gian này, có thiếu gì gỗ chò vấy và đá hoa. Ta dám chấp kẻ kia cứ dâng mãi được nước lên đây mà dỡ cho hết được gỗ quý và đá báu của ta. Còn thiếu bấy cây gỗ chò nữa, chiều nay voi trắng của ta sẽ đem về đủ. Còn đủ cẩm thạch lúc nào lót cột và lát nền, sẽ có lần lần cho thợ ngõa làm.

• Phong thái, hành vi

+ Thần Non Tản phe phẩy cây phất trần, ngắm mấy con bạch tượng cắm ngà xuống sau đến, sau mươi cây gỗ rất dài, rất thẳng. Thần Non Tản truyền cho voi trắng và hiệp thợ mộc đứng cả dậy. Bọn thợ theo Thần vào đền.

• So sánh: BẢNG PHỤ LỤC SỐ 3

BẢNG PHỤ LỤC SỐ 1

BẢNG PHỤ LỤC SỐ 2

BẢNG PHỤ LỤC 3