Giáo án Ngữ văn 12 chân trời Bài 5: Thật và giả (Nguyễn Đình Thi)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả Nguyễn Đình Thi và văn bản Thật và giả 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS tìm hiểu ở nhà và trả lời các câu hỏi liên quan.

+ Trình bày hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Đình Thi?

+ Xuất xứ của văn bản Thật và giả?

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Nguyễn Đình Thi: (1924 – 2003)

- Quê quán: Quê nội ở Phú Xuyên (Hà Đông) nhưng sinh tại Luông Pha-băng (Lào).

- Ông viết văn, làm thơ, soạn kịch, viết lí luận phê bình văn học, biên khảo triết học… Dù ở lĩnh vực nào ông cũng có nhiều đóng góp đáng ghi nhận.

b. Phong cách sáng tác và sự nghiệp văn chương

- Kịch là một bộ phận quan trọng kết tinh đậm nét tài năng và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Đình Thi: đa dạng về đề tài, đặc sắc về phong cách và mới mẻ trong lối tiếp cận. 

- Vừa bao quát được chiều rộng của hiện thực, vừa chạm đến chiều sâu nội tâm của con người.

- Ông thường sử dụng yếu tố huyền thoại và thủ pháp ước lệ nhằm tả cái thực và gợi lên liên tưởng sâu xa. 

- Tác phẩm tiêu biểu bao gồm: Con nai đen, Giấc mơ, Rừng trúc, Nguyễn Trãi ở Đông Quan….

2. Tác phẩm

- Thật và giả trích từ hồi 1 của vở kịch Con nai đen.

- Hành động kịch xoay quanh việc các “ứng viên Hoàng hậu” và cô gái Quế Nga gặp gỡ Nhà vua.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Phân tích văn bản Thật và giả

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm trình bày trong vòng 3 phút các kiến thức đã chuẩn bị ở nhà.

(1) Tóm tắt các sự kiện chính và xác định xung đột kịch trong văn bản.

(2) Trong văn bản Thật và giả sự thật được ẩn giấu sau lời nói dối như thế nào? Nhà vua tỏ thái độ trước việc đó ra sao? Hoàn thành bảng sau:

PHỤ LỤC 1

(3) Không gian “cung điện nguy nga” thời gian “sắp sang một ngày mới” và “trời đất bình tĩnh quá” có vai trò gì trong việc khắc phục nội tâm của nhân vật khi đối diện với chính mình?

(4) Cách sắp xếp cho các nhân vật phụ nữ lần lượt xuất hiện làm gia tăng kịch tính của màn kịch như thế nào?

(5) Pho tượng đá có thực sự giúp nhà cua giải đáp vấn đề thật – giả không? Vì sao?

(6) Xung đột trong màn kịch cho thấy những băn khoăn gì của tác giả - trong tư cách người công dân, người nghệ sĩ – trước đời sống và sáng tạo?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

………………

II. Phân tích văn bản Thật và giả

(1)

- Tóm tắt sự kiện chính:

+ Vào buổi sáng sinh nhật lần thứ 27, Nhà vua cô đơn, trò chuyện với pho tượng đá về “nỗi quằn quại của con người” và nhận thấy sự khó khăn, đau khổ trong cuộc sống.

+ Nhà vua tiếp đón lần lượt bốn người phụ nữ, mong tìm được một tình yêu chân thành, nhưng đều nhận được những lời nói dối.

- Nhà vua phân biệt được sự thật và giả dối qua cảm nhận của trai tim, cuối cùng tìm được tình yêu thực sự.

- Xung đột kịch: Xung đột chính trong vở kịch là xung đột giữa thật và giả. Nhà vua luôn tha thiết muốn tìm được một tình yêu chân thành, nhưng trong cuộc gặp gỡ với bốn người phụ nữ, ông nhận ra sự giả dối trong lời nói của họ. Tình huống này tạo nên xung đột giữa sự thật và giả dối, giữa khao khát tìm kiếm tình yêu chân thành và sự phủ nhận nó.

 (2)

BẢNG PHỤ LỤC 1

(3)

- Trong vở kịch Con nai đen của Nguyễn Đình Thi, vai trò của các yếu tố không gian và thời gian góp phần khắc họa nội tâm nhân vật Nhà vua khi đối diện với chính mình được thể hiện như sau:

+ Thời gian “sắp sang một ngày mới” tạo sự tương phản với tâm trạng của Nhà vua, gợi lên sự trăn trở, ngẫm nghĩ về “nỗi quằn quại của con người” khi bước vào tuổi 27. Thời gian này đánh dấu một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời Nhà vua, khi ông sắp bước sang tuổi “tam thập nhi lập”, một bước ngoặt trong cuộc đời. Điều này khiến Nhà vua phải suy ngẫm về sự thật – giả về ý nghĩa cuộc sống.

+ Không gian “cung điện nguy nga” càng tạo nên sự tương phản với tâm trạng đang cảm thấy “lạnh lẽo” của Nhà vua. Bối cảnh xa hoa, lộng lẫy của cung điện càng khiến Nhà vua cảm thấy nhỏ bé, cô đơn. Sự mâu thuẫn giữa không gian và tâm trạng của Nhà vua được thể hiện qua cụm từ “đất trời lúc này bình lặng quá”, gợi lên cảm xúc trống vắng, cô đơn của nhân vật trước khung cảnh vẫn diễn ra như thường lệ.