Giáo án Ngữ văn 12 chân trời Bài 9: Sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất và hậu quả (Trích Mùa xuân vắng lặng – Rây-cheo Ca-son)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả và văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS  thực hiện đọc kiến thức SGK và trả lời câu hỏi:

+ Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Rây-cheo Ca-son và văn bản Sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt trái đất và hậu quả?

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Rây-cheo Ca-son sinh 1907-1964.

- Bà là nhà động vật học, nhà nghiên cứu sinh vật biển người Mỹ và là người ủng họ công cuộc bảo vệ môi trường thế giới.

- Bà đã đạt được một số giải thưởng tiêu biểu như: Ná-sân-nô Bút -qướt (National Book Award) năm 1951.

- Một số tác phẩm tiêu biểu bao gồm: Under the Sea (Dưới làn gió biển), The Sea Around Us (Biển quanh ta), The Edge of the Sea (Bờ biển)…

2. Văn bản

+ Văn bản trích từ Mùa xuân vắng lặng.

+ Mùa xuân vắng lặng được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1962. Đây là tác phẩm kinh điển mở đầu cho phong trào bảo vệ môi trường trên toàn thế giới.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu bố cục, sự phù hợp giữa nội dung và nhan đề, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm thảo luận trong vòng 3 phút để trả lời câu hỏi sau đây:

+ Đọc lướt văn bản, căn cứ vào nhan đề và các đề mục để xác định đề tài, bố cục và thông tin chính của từng phần, điền vào bảng sau.

+ Đọc lại nhan đề và nội dung VB để chỉ ra mối quan hệ giữa chúng. Trên cơ sở nắm bắt thông tin chính của VB đặt một nhan đề khác cho VB và nêu cơ sở lựa chọn.

+ HS đọc lại tiểu mục bố cục, mạch lạc của VB thông tin, phần tri thức ngữ văn để xác định bố cục của VB và đánh giá tác dụng của kiểu bố cục này.

+ HS đọc lại phần văn bản được yêu cầu để xác định thông tin cơ bản và các ch tiết. Chọn kiểu sơ đồ phù hợp để thể hiện mối quan hệ giữa chúng.

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản

1. Tìm hiểu bố cục, sự phù hợp giữa nội dung và nhan đề, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin

(1)

PHỤ LỤC 1 

(2)

Nhan đề rất phù hợp và khái quát được nội dung của văn bản. Tất cả các thông tin chính của VB đều được trình bày để hướng đến việc làm rõ thực trạng ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt trái đất, cách thức hoá chất gây ô nhiễm và hậu quả của vấn đề này.

Đề xuất nhan đề khác “Ô nhiễm nước trên bề mặt Trái đất – thực trạng, nguyên nhân và hậu quả”. Cơ sở đề xuất dựa trên các thông tin chính được trình bày trong VB.

(3)

VB trình bày thông tin theo trật tự logic, cụ thể như sau:

+ Liệt kê: Được sử dụng để trình bày những bằng chứng cho thấy những nước ngầm mà ngay cả nước chảy trên mặt đất như ở các khe suối, sông hay nước tưới tiêu đề đang dần bị ô nhiễm.

+ Quan hệ nhân quả: Trình bày cách thức mà các loại hoá chất DDT, DDD và DDE thông qua nước len lỏi vào vòng tuần hoàn của tự nhiên để gây ô nhiễm, làm chết các loài sinh vật và ảnh hưởng đến sức khoẻ con người.

(4)

- Thông tin cơ bản: Khi đất và mặt nước bị nhiễm thuốc diệt sinh vật gây hại cũng như các loại hoá chất khác, có nguy cơ không chỉ là chất độc mà cả chất gây ung thư đã được đưa vào nguồn nước công cộng.

- Thông tin chi tiết:

+ Tiến sĩ W.C HIếu-pơ, Viện Ung thư quốc gia, cảnh báo “nguy cơ mắc bệnh ung thư do việc sử dụng nước uống bị nhiễm hoá chất sẽ tăng đáng kể trong tương lai gần”.

+ Một nghiên cứu được thực hiện tại Hà Lan vào đầu những năm 1950 cũng đồng tình với quan điểm tiến sĩ W.C Hiếu-pơ khi cho rằng nguồn nước bị ô nhiễm có nguy cơ gây ra bệnh ung thư. Những thành phố nhận được nguồn nước uống từ các con sống sẽ có tỉ lệ người chết vì ung thư cao hơn nơi mà ngườ dân nhận được nước uống từ nguồn ít bị ô nhiễm hơn như nước giếng.

+ A-xê-nít một chất có trong môi trường và là nguyên nhân gây ra ung thư ở người, đã có mặt trong hai sự việc từng xảy ra, trong đó những nguồn nước bị ô nhiễm là tác nhân gây bệnh ung thư.

Nhiệm vụ 2: Dữ liệu trong văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu về văn bản thông qua 2 trạm dừng chân:

+ Trạm dừng chân 1: Đọc dữ liệu nghiên cứu để xác định loại của những dữ liệu được nêu trong đoạn văn.

+ Trạm dừng chân 2: Trước tiên xác định mục đích của văn bản. Sau đó, chỉ ra dữ liệu, thông tin được sử dụng để thực hiện mục đích ấy. Đánh giá tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu thông tin ấy theo những gợi ý trong SGK.

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- Hành trình theo các trạm dừng chân.

- GV theo dõi và điều hành hỗ trợ HS khi cần.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

2. Dữ liệu trong văn bản

(-) Trạm dừng chân 1

- Loại dữ liệu được sử dụng trong đoạn văn là dữ liệu thứ cấp vì đây là dữ liệu do tác giả cung cấp, lấy từ nguồn dữ liệu sơ cấp là một nghiên cứu được thực hiện ở HÀ Lan vào đầu những năm 1905. Nghiên cứu này cho rằng nguồn nước bị ô nhiễm có khả năng gây ra bệnh ung thư.

(-) Trạm dừng chân 2

Dữ liệu và thông tin trong VB có tính mới mẻ, cập nhật ở thời điểm nó ra đời vì đã lần đầu tiên làm rõ những thiệt hại nghiêm trọng về môi trường sống do thuốc trừ sâu gây ra và bày rỏ quan ngại khi chính phủ Mỹ cho phép những hoá chất độc hại được sử dụng tràn lan trước khi chúng được đánh giá chính xác tác động đối với môi trường. Nhờ đó, năm 1972, thuốc trừ sâu sử dụng hoá chất DDT đã bị cấm sử dụng ở Mỹ. Dữ liệu được cung cấp tỏng VB cũng có độ tin cậy cao vì nó được mô tả, tổng hợp, diễn giải từ các nguồn dữ liệu sơ cấp có uy tín và giá trị, những bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất được trình bày rõ ràng, với những số liệu cụ thể.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu thái độ người viết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu về văn bản bằng việc trả lời câu hỏi: 

........................

3. Tìm hiểu thái độ người viết

(1)

Tác giả bày tỏ thái độ quan ngại khi chúng ta giải quyết một vấn đề nhỏ (tiêu diệt loài muỗi mắt) bằng một cách thức nguy hiểm là sử dụng các hoá chất độc hại, thậm chí có thể gây ung thư. Nói cách khác, giải pháp này đã gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn cho môi trường và sức khoẻ của con người.

(2)

........................