Giáo án Ngữ văn 12 chân trời Bài 6: Tự do (Pôn Ê-luy-a)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả Pôn Ê-luy-a và đọc văn bản Tự do

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS tìm hiểu ở nhà và trả lời các câu hỏi liên quan.

+ Trình bày hiểu biết của em về tác giả Pôn Ê-luy-a và đọc văn bản Tự do. 

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Pôn Ê-luy-a: 1895 – 1952.

- Tên khai sinh là Ơ-gien Ê-min Pôn Granh-đen.

- Quê quán: Sinh ra ở Xanh Đơ-ni và mất tại Pa-ri.

- Ông là một trong những người sáng lập trào lưu siêu thực Pháp – một trào lưu nghệ thuật lớn có ảnh hưởng đến cả thi ca và hội họa.

b. Sự nghiệp văn chương

- Nhiều tác phẩm của ông đã được dịch sang tiếng Việt và in trong các tuyển tập thơ Pháp: Đẹp hơn nước mắt (thơ kháng chiến Pháp); Cái chết, tình yêu, sự sống (song ngữ Pháp – Việt), Thơ Pôn Ê-luy-a (song ngữ Pháp Việt)...

2. Tác phẩm

- Trong chiến tranh thế giới thứ hai, thơ Ê-luy-a thể hiện cảm hứng ca ngợi tự do và chống phát xít. Bài thơ Tự do ra đời năm 1941 khi Đức quốc xã chiếm đóng Pháp. 

- Bản dịch của dịch giả Phùng Văn Tửu có lược bớt một số khổ thơ ở giữa.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Phân tích văn bản Tự do

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm trình bày trong vòng 3 phút các kiến thức đã chuẩn bị ở nhà.

+ Xác định chủ thể trữ tình của bài thơ?

+ Liệt kê các hình ảnh liên kết với hành động “viết tên em” trong mỗi khổ thơ. Trong các hình ảnh đó, hình ảnh nào mang ý nghĩa tượng trưng, hình ảnh nào mang ý nghĩa siêu thực?

+ Trong khổ thơ cuối, hành động “viết tên em” được thay thế bằng hành động “gọi tên em”. Sự thay đổi đó có ý nghĩa gì?

+ Chủ thể trữ tình “bắt đầu lại cuộc đời” với phép màu của “một tiếng” – TỰ DO. Theo bạn tại sao tiếng TỰ DO có thể mang đến phép màu đó?

+ Theo bạn, bài thơ thể hiện thông điệp gì? Biện pháp tu từ điệp cáu trúc đã góp phần thể hiện thông điệp đó như thế nào?

+ Hãy xác định mối liên hệ giữa chủ đề, tư tưởng và cảm hứng chủ đạo của văn bản?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

.................

II. Phân tích văn bản Tự do

(1)

Chủ thể trữ tình của bài thơ là một ngườ suốt đời khao khát tìm kiếm tự do, từ thời thơ ấu đến khi trải qua hết những thăng trầm của cuộc đời.

 (2)

- Hành động “viết tên em” được liên kết với những hình ảnh sau:

+ Khổ 1-2 (trang vở học sinh, bàn học, cây xanh, đất cát, tuyết, trang sách đã đọc, trang vở chưa dùng, đá, máu, giấy, tro tàn): những hình ảnh gắn với việc học tập, vui chơi của tuổi thơ, hành trình học vấn dang dở và những tổn thương, mất mát trong bom đạn chiến tranh.

+ Khổ 3 (vàng son, gươm đao, mũ áo vua quan): những hình ảnh gắn với lịch sử lâu dài của đất nước.

+ Khổ 4 (sa mạc, rừng hoang, tổ chim, hoa trái): những hình ảnh gắn với thế giới tưởng tượng của trẻ thơ.

+ Khổ 5,6,7,8 (điều huyền diệu của đêm, khoanh bánh mì trắng, các mùa, trời xanh, mặt ao rêu mốc phản chiếu mặt trời, trăng trên hồ, hửng đông, tàu thuyền, núi non, mây, bão, mưa): những hình ảnh gắn với đời sống con người trưởng thành, từ mộng mơ đến thực tế từ đẹp đẽ đến tầm thường, từ giông bão đến bình yên....

+ Khổ 9,10,11 (cây đèn thắp sáng và lụi dần, họ hàng quây quần, nơi trú ẩn tan hoang, ngọn hải đăng đổ nát, bức tường ngao ngán, sức khỏe phục hồi, hiểm nguy tan biến, hi vọng không vấn vương): những hình ảnh gắn với thăng trầm, những hiểm nguy và sự vượt thoát hiểm nguy trong cuộc đời.

=> Hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng là những hình ảnh cụ thể nhưng đại diện cho những ý niệm triết lí trừu tượng: trang sách tượng trưng cho hình trình học vấn, gươm đao tượng trưng cho những xung đột và chiến tranh trong lịch sử, bánh mì trắng tượng trưng cho cuộc sống giản dị đời thường.

=> Hình ảnh mang ý nghĩa siêu thực là những hình ảnh kết hợp những yếu tố vốn dĩ không thể kết hợp nhằm tạo những liên tưởng bất ngờ về những ám ảnh trong tâm hồn chủ thể (sự kết hợp đồng hiện các hình ảnh ngày và đêm, quá khứ và hiện tại, thực và hư trong mỗi khổ thơ, chẳng hạn, trang sách đã đọc – trang vở chưa từng – đá- máu – giấy – tro tàn gợi liên tưởng đến cảnh tuowjjng bom đạn tàn phá trường học, làm dang dở những ước mơ học hành của trẻ em, hành động “viết tên em” trên tất cả mọi thứ của cuộc đời mình gợi liên tưởng đến những khát 

(3)

.................