Giáo án Ngữ văn 9 Chân trời bài 3: Ôn tập

Vườn Quốc gia Cúc Phương

Ngọ Môn

Cột cờ Thủ Ngữ - Di tích cổ bên sông Sài Gòn

Mục đích viết

Cấu trúc

Hình thức

Cách trình bày thông tin

Sự kết hợp giữa phương tiện ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ

Vườn Quốc gia Cúc Phương

Ngọ Môn

Cột cờ Thủ Ngữ - Di tích cổ bên sông Sài Gòn

Mục đích viết

Giới thiệu về một di tích lịch sử.

Giới thiệu về một danh lam thăng cảnh.

Giới thiệu về một di tích lịch sử.

Cấu trúc

- Phần mở đầu: Giới thiệu khái quát về Vườn Quốc gia Cúc Phương.

- Phần nội dung: Giới thiệu hệ thông những phương diện khác nhau (quân thê động, thực vật, cảnh quan thiên nhiên và giá trị văn hoá) làm nên sức hấp dân, thú vị của rừng Cúc Phương.

- Phần kết thúc: Nhận xét khái quát về giá trị của rừng Quốc gia Cúc Phương; bày tỏ tình cảm, thái độ của người việt dành cho khu rừng.

- Sapo

- Phần mở đầu: Giới thiệu khái quát về di tích lịch sử Ngọ Môn ở Huế.

- Phần nội dung: Giới thiệu một cách có hệ thống những phương diện khác nhau (đặc điểm kiến trúc, nét riêng trong cách trang trí) làm nên giá trị biêu tượng của Ngọ Môn trong kiến trúc cung đình Huế.

- Phần kết thúc: Nhận xét khái quát về giá trị của di tích Ngọ Môn; bày tỏ tình cảm, thái độ của người viết dành cho di tích.

- Sapo.

- Không có phần mở đầu.

- Phần nội dung: Giới thiệu một cách có hệ thống những phương diện khác nhau (quả trình hình thành và sự thay đôi về kết cấu, diện mạo, chức năng của di tích cũng như những khu vực lân cận; bề dày lịch sử) làm nên dâu ân cô xưa của Cột cờ Thủ Ngữ để nơi đây xứng đáng được xem là di tích cổ bên sông Sài Gòn.

- Phần kết thúc: Nhận xét khái quát về giá trị của di tích Cột cờ Thủ Ngữ, bày tỏ tình cảm, thái độ của người viết dành cho di tích lịch sử này.

Hình thức

- Hệ thống hai đề mục (Quần thể động, thực vật; Cảnh quan thiên nhiên và giá trị văn hoá) để làm nổi bật thông tin cơ bản.

- Từ ngữ chuyên ngành sinh học (quần thể động thực vật, tầng rừng, cây gỗ tán, cây bụi, thảm tươi,...), khảo cổ (di chỉ, di cốt), văn hoá (người Mường, nhà sàn, lễ hội cồng chiêng, phong tục, tập quán, ...).

- Từ ngữ giàu giá trị miêu tả, biểu cảm: nổi tiếng, hấp dẫn, khoáng đạt, bao la, kì vĩ, phong phú, quái dị, khổng lồ, đa dạng,,...

- Hình ảnh minh hoạ.

- Hệ thống đề mục (Đặc điểm kiến trúc Ngọ Môn; Nét riêng trong cách trang trí Ngọ Môn) để làm nổi bật thông tin cơ bản.

- Từ ngữ chuyên ngành kiến trúc (cổng chính, nền cổng, lễ đài, thành, mặt bằng, công trình, cuốn vòm, gạch vồ, đá thanh, lan can, tráng men, cột,...), lịch sử (triều đình, vua, lễ Ban sóc, lễ thoái vị, ...).

- Từ ngữ giàu giá trị miêu tả, biệu cảm: bề thế, đồ sộ, lối cuốn vòm, hình cung, gạch hoa đúc rồng tráng men ngũ sắc, công phu, tỉ mỉ,...

- Hình ảnh minh hoạ.

- Hệ thống đề mục (Một trong những công trình cổ nhất của Sài Gòn, bề dày lịch sử) để làm nổi bật thông tin cơ bản. 

- Từ ngữ chuyên ngành kiến trúc (công trình, chân đế, sàn, khối nhà, mặt bằng, kết cấu, mái dốc,...), lịch sử (Cách mạng tháng Tám, Pháp, quân Anh, kháng chiến, cuộc xâm lược,..)

- Từ ngữ giàu giá trị miêu tả, biểu cảm: nhộn nhịp, quyết liệt, ngoan cường,...

- Hình ảnh minh hoạ.

Cách trình bày thông tin

Trình bày thông tin theo quan hệ nhân quả: Phần mở đầu, người viết khẳng định vườn Quốc gia Cúc Phương là điểm du lịch sinh thái nổi tiếng và hấp dẫn với những ai say mê khám phá và du lịch. Tiếp theo, ở phần nội dung, người viết triển khai lí giải cụ thể về sức hấp dẫn của rừng Cúc Phương bằng việc giới thiệu những giá trị của khu rừng như: đa dạng sinh học với quần thể động, thực vật phong phú, đặc sắc về cảnh quan thiên nhiên và giá trị văn hoá. Từ đó, ở phần kết thúc, tác giả khẳng định Cúc Phương luôn là điểm đến thu hút du khách, níu giữ lòng người.

- Trình bày thông tin theo cách phân loại đối tượng: sự phong phú, đa dạng về hệ thực vật và động vật của Vườn Quốc gia Cúc Phương.

- Trình bày thông tin theo trật tự không gian (ví dụ: đoạn mô tả kết cấu các cửa của nên đài,...). 

- Trình bày theo các đối tượng phân loại (cấu trúc của hai hệ thống: hệ thống nền đài, hệ thống lầu Ngũ Phụng).

- Trình bày thông tin theo mối quan hệ nhân quả (thông tin lí giải về tên gọi lầu Ngũ Phụng theo quan niệm dân gian).

- Trình bày thông tin theo trật tự thời gian (trình bày thông tin về sự hình thành và phát triển của Cột cờ Thủ Ngữ,...).

- Trình bày thông tin theo mối quan hệ nhân quả (thông tin lí giải về tên gọi của di tích). 

Sự kết hợp giữa phương tiện ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ

Hình ảnh minh họa (cây chò ngàn năm, bướm ở Vườn Quốc gia Cúc Phương, voọc mông trắng, bản làng của cộng đồng người Mường) cung cấp ví dụ trực quan, sinh động về vẻ đẹp, sức hấp dẫn của Vườn Quốc gia Cúc Phương.

Hình ảnh minh hoạ trực quan cho thông tin được trình bày bằng ngôn ngữ; thông tin được trình bày bằng ngôn ngữ thuyết minh, giải thích rõ hơn các yếu tố của hình ảnh.

Hình ảnh (cột cờ Thủ Ngữ, nhà bát giác hai tầng mái ở chân cột cờ) minh hoạ trực quan cho nội dung thông tin được trình bày trong VB, giúp những thông tin ấy trở nên dễ hình dung, cụ thể, sinh động hơn với người đọc.