Giáo án Ngữ văn 9 Chân trời bài 2: Thơ ca (Ra-xun Gam-da-tốp)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ: Hướng dẫn HS trải nghiệm cùng văn bản.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

 - GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thực hiện yêu cầu dưới đây: 

+ GV hướng dẫn cách đọc và cho HS đọc trực tiếp văn bản, kĩ năng suy luận khi đọc văn bản thơ.

+ Trình bày một vài thông tin về tác giả Ra-xun Gam-da-tốp và xuất xứ văn bản “Thơ ca”.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động 

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trình bày sản phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Trải nghiệm cùng văn bản

1. Đọc

- Cách đọc: diễn cảm, ngắt nghỉ đúng nhịp, thể hiện được tình cảm, suy ngẫm của tác giả dành cho thơ.

2. Tác giả và xuất xứ văn bản

a. Tác giả

- Ra-xun Gam-da-tốp (19223 – 2003): nhà thơ nổi tiếng của nước Cộng hòa Đa-ghe-xtan thuộc Liên Bang Nga,

- Thơ ông tràn đầy tình yêu với quê hương, con người, sự sống và hướng tới việc xây đắp tình hữu nghị giữa các dân tộc.

- Một số tác phẩm: Đa-ghe-xtan của tôi, Trái tim tôi về những ngọn núi, Bánh xe cuộc đời…

b. Văn bản

- Thơ ca in trong tập thơ Đa-ghe-xtan của tôi, Phan Hồng Giang dịch, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2016.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu nội dung, thông điệp của văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS chia lớp thành 3 nhóm, hoàn thành lần lượt các nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1: Tác giả đã sử dụng những hình ảnh so sánh nào để nói về thơ ca? Em thích hình ảnh nào nhất? Vì sao?

+ Nhóm 2: Em hiểu như thế nào về tâm nguyện của nhà thơ: “Tôi nguyện suốt đời trung thực sống cho thơ”?

+ Nhóm 3: Từ bài thơ, em có suy nghĩ gì về vai trò của thơ ca nói riêng, văn chương nói chung đối với tâm hồn mỗi người?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS mỗi nhóm trình bày kết quả.

- Các nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

Nhiệm vụ 2: Tổng kết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân: Tổng kết nội dung và nghệ thuật văn bản “Thơ ca”.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động 

- GV mời 1 – 2 HS trình bày kết quả.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

II. Suy ngẫm và phản hồi

1. Nội dung, thông điệp của văn bản

a. Hình ảnh so sánh để nói về thơ ca

- Các hình ảnh so sánh được sử dụng để nói về thơ ca: nghỉ ngơi, việc đầy lao lực, chỗ dừng chân, cuộc hành trình, bài hát ru, mơ ước mùa xuân, khát vọng chiến công, bà mẹ, người yêu, con gái, trái núi cao không thể tới, cánh chim sà đậu xuống lòng tay, đôi cánh nâng tôi bay, vũ khí trong trận đánh. 

­- HS chọn ra hình ảnh mình yêu thích và lí giải. Ví dụ:

 + Em thích nhất hình ảnh thơ “Khi tôi nhỏ, thơ giống như bà mẹ/ Tôi lớn lên, thơ lại giống người yêu”.

=> Vì thơ ca theo chúng ta đến suốt cuộc đời, thơ ca là vĩnh cữu. Thơ luôn ân cần, chu đáo như vậy. Khi thì dịu dàng, đong đầy tình cảm luyện cho ta những tình cảm tốt đẹp như người mẹ, khi lại nồng nàn, đong đầy tình yêu lứa đôi.

b. Tâm nguyện của nhà thơ

- “Trung thực sống cho thơ” có thể hiểu là coi thơ ca là mục tiêu quan trọng của cuộc đời, chân thật dãi bày cảm xúc vào thơ, thông qua thơ để thể hiện niềm trung thực của bản thân với cuộc đời.

=> “Tôi nguyện suốt đời trung thực sống cho thơ” là một tâm nguyện mạnh mẽ và sâu sắc của nhà thơ, thể hiện sự cam kết và tận tụy của ông đối với nghệ thuật thơ ca. Dòng tâm nguyện này nói lên một số điều quan trọng về quan điểm và tầm quan trọng của thơ đối với cuộc sống của nhà thơ. âm nguyện này cũng thể hiện sự hi sinh và tận tụy của nhà thơ đối với nghệ thuật thơ ca. Ông cam kết sống cho thơ, tức là dành phần lớn thời gian và tâm huyết của mình cho việc sáng tác, sáng tạo, và nuôi dưỡng niềm đam mê với thơ.

c. Vai trò của thơ ca nói riêng, văn chương nói chung

- Trong cuộc sống hàng ngày, thơ ca đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nó không chỉ là nguồn cảm hứng và niềm đam mê cho những người sáng tạo, mà còn là nguồn động viên tinh thần cho người đọc. 

- Thơ ca giúp chúng ta nhìn nhận cuộc sống từ những góc nhìn mới, sâu hơn và phong phú hơn. Nó là nguồn động lực để chúng ta vượt qua những khó khăn, thách thức và tìm kiếm ý nghĩa trong cuộc sống.

- Thơ ca cũng có vai trò giáo dục không nhỏ. Nó là nguồn học thuật không ngừng cho mọi người, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về văn hoá, lịch sử và tri thức của nhân loại. Những tác phẩm thơ ca xuất sắc không chỉ là những bài học về ngôn ngữ và nghệ thuật, mà còn là những bài học về lòng nhân ái, lòng trung hiếu và lòng trung đạo. Thơ ca dạy cho chúng ta lòng kiên nhẫn, lòng nhẫn nại và lòng bi tráng, giúp chúng ta trở nên nhạy bén hơn trong tư duy và sáng tạo.

=> Thơ ca không chỉ là một dạng nghệ thuật đẹp mắt, mà còn là nguồn động viên, trí tuệ và tri thức cho cuộc sống của chúng ta. 

2. Tổng kết

a. Nội dung

Văn bản nói về vẻ đẹp và ý nghĩa của thơ ca đối với đời sống và tâm hồn của mỗi con người. Bài thơ phác họa những khoảnh khắc, sự kiện trong đời mà ở đó thơ ca hiện diện sống động gắn bó với con người: từ thời thơ ấu tới lúc già nua, trong những lúc vui mừng hay trái tim thổn thức, trong cả những lúc buồn bã, tuyệt vọng,… Song, tựu chung lại, dù trong khoảnh khắc, sự kiện nào thì thơ ca đều ôm ấp, chở che, xoa dịu và an ủi trái tim ra, khiến tái tim ta rung lên những giai điệu và xúc cảm tuyệt vời.

b. Nghệ thuật

- Thể thơ tự do, giọng điệu nhẹ nhàng, sâu lắng, đầy suy tư, chiệm nghiệm.

- Giàu hình ảnh độc đáo, những so sánh, liên tưởng thú vị.

- Sử dụng các biện pháp tu từ linh hoạt, hiệu quả.