Hiểu được nguyên nhân gây ra sự nhầm lẫn, cách phân biệt nghĩa của các yếu tố Hán Việt dễ nhầm lẫn.
Tránh sự nhầm lẫn trong nhận thức về nghĩa của các yếu tố và nghĩa của từ để sử dụng từ chính xác khi nói và viết.

2. Năng lực

Năng lực chung

Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

Hiểu được nguyên nhân gây ra sự nhầm lẫn, cách phân biệt nghĩa của các yếu tố Hán Việt dễ nhầm lẫn.
Tránh sự nhầm lẫn trong nhận thức về nghĩa của các yếu tố và nghĩa của từ để sử dụng từ chính xác khi nói và viết.

3. Phẩm chất

Chăm chỉ, có ý thức tự học và hoàn thành bài tập đầy đủ, vận dụng kiến thức tạo lập văn bản.
Yêu quý tiếng Việt.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

Giáo án;
SGK, SGV Ngữ văn 9;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;

2. Đối với học sinh

SGK, SBT Ngữ văn 9.
Sách tham khảo, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học…
Bảng giao nhiệm vụ học tập đã chuẩn bị ở nhà.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, huy động tri thức nền, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập tạo tâm thế tích cực cho HS khi vào bài học.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, chỉ ra từ dùng sai trong các câu và sửa lại cho đúng.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thực hiện nhiệm vụ: Chỉ ra từ dùng sai trong các câu dưới đây và sửa lại cho đúng theo bảng sau.

Câu	Từ dùng sai	Phương án sửa
Hai công ty đó đã được sát nhập từ năm ngoái.
Chưa chăm chỉ là yếu điểm của anh ấy.
Cô ấy sinh ra trong một gia đình trí thức.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS huy động tri thức nền, trải nghiệm cá nhân thực hiện yêu cầu được giao.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- Gợi mở:

Câu	Từ dùng sai	Phương án sửa
Hai công ty đó đã được sát nhập từ năm ngoái.	Sát nhập	Sáp nhập
Chưa chăm chỉ là yếu điểm của anh ấy.	Yếu điểm	Điểm yếu
Cô ấy sinh ra trong một gia đình trí thức.	Tri thức	Trí thức

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Trong bài học ngày hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về Sự khác biệt về nghĩa củamột số yếu tố Hán Việt dễ nhầm lẫn để vận dụng hiệu quả và chính xác các từ Hán Việt trong quá trình nói và viết nhé!

B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

a. Mục tiêu: Trình bày được sự khác biệt về nghĩa của một số yếu tố Hán Việt dễ gây nhầm lẫn.

b. Nội dung: Sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời các câu hỏi liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến bài học và chuẩn kiến thức GV.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tri thức Ngữ văn

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair - Share, dựa vào phần Tri thức Ngữ văn trong SGK, trả lời câu hỏi:

+ Trình bày sự khác biệt về nghĩa của một số yếu tố Hán Việt dễ gây nhầm lẫn.

+ Hoàn thành bảng (Phụ lục) đây về nghĩa của một số yếu tố Hán Việt.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả.

- Các HS khác lắng nghe, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV mở rộng thêm: Cách phân biệt nghĩa của một số yếu tố Hán Việt dễ nhầm lẫn:

1. Dựa vào từ có chứa yếu tố Hán Việt đồng âm để suy luận.

Ví dụ: di cư – di sản

+ Yếu tố di trong di cư là chuyển đến nơi khác để sinh sống.

+ Yếu tố di trong di sản là tài sản của người đã mất để lại.

2. Tra cứu từ điển: tìm hiểu cách giải nghĩa từng yếu tố kèm theo một số ví dụ về từ được từ điển nêu ra sẽ giúp ta nằm được nghĩa của yếu tố một cách chính xác.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

I. Tìm hiểu tri thức Ngữ văn

- Hiện tượng đồng âm khác nghĩa và đa nghĩa khá phổ biến trong các yếu tố Hán Việt, vì vậy, khi sử dụng từ Hán Việt, cần phân biệt được các yếu tố Hán Việt đồng âm khác nghĩa, nhận biết được các nghĩa của cùng một yếu tố Hán Việt đa nghĩa.

PHỤC LỤC

Yếu tố Hán Việt	Nghĩa	Ví dụ
Thảo 1
Thảo 2
Thảo 3
Di 1
Di 2
Sinh 1
Sinh 2
Bằng 1
Bằng 2

GỢI Ý ĐÁP ÁN

Yếu tố Hán Việt	Nghĩa	Ví dụ
Thảo 1	Cỏ, chỉ thực vật	Thảo mộc
Thảo 2	Viết phác ra, sau đó xem xét, chỉnh sửa và hoàn thiện	Phác thảo
Thảo 3	Rộng rãi, có lòng tốt, hay chia sẻ, nhường nhịn cho người khác	Hiếu thảo
Di 1	Chuyển động, dời từ nơi này sang nơi khác	Di cư, di chuyển
Di 2	Tài sản được để lại	Di sản
Sinh 1	Đẻ ra, tạo thành	Sinh thành, sinh sản
Sinh 2	Học trò	Học sinh, sinh viên, nghiên cứu sinh
Bằng 1	Ngang, đều	Công bằng
Bằng 2	Bạn	Bằng hữu

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về một số yếu tố Hán Việt dễ nhầm lẫn.

b. Nội dung: Sử dụng SGK, kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

Trường THPT:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: SỰ KHÁC BIỆT VỀ NGHĨA CỦA MỘT SỐ YẾU TỐ HÁN VIỆT DỄ GÂY NHẦM LẪN

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Trong tiếng Hán, các yếu tố đồng âm dễ dàng được phân biệt bằng cách nào?

A. Phân biệt bằng những chữ viết khác nhau.

B. Phân biệt bằng ý nghĩa khác nhau.

C. Phân biệt bằng cách đọc khác nhau.

D. Phân biệt bằng nguồn gốc các chữ viết.

Câu 2: Trong tiếng Việt, yếu tố đồng âm gốc Hán có đặc điểm gì?

A. Có ý nghĩa giống nhau.

B. Có cách viết khác nhau.

C. Hầu hết được viết giống nhau.

D. Đều có ý nghĩa đối lập nhau.

Câu 3: Từ Hán Việt “giang” có thể mang những nét nghĩa nào sau đây? Chọn đáp án đúng nhất.

A. Sông lớn, cái cầu nhỏ.

B. Cán cờ, con suối nhỏ.

C. Sông lớn, mang vác, cái cầu nhỏ.

D. Khiêng, mang, vác.

Câu 4: Chữ “tân” trong từ nào mang nghĩa là khách?

A. Lễ tân.

B. Tân gia.

C. Tân y.

D. Tân lang.

Câu 5: Từ Hán Việt “tham” trong tham gia, tham dự, tham chiến có nghĩa là gì?

A. Muốn.

B. Có mặt.

C. Xuất hiện.

D. Mừng rỡ.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

- HS tiếp nhận nhiệm vụ học tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đọc đáp án trước lớp theo Phiếu bài tập.

- GV mời một số HS khác đọc đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn đáp án:

1. A

2. C

3. C

4. A

5. B

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

Nhiệm vụ 2: Thực hành tiếng Việt

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm 4 – 6 HS thực hiện yêu cầu:

+ Hoàn thành Phiếu học tập số 1:

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

1. Hãy xác định nghĩa của yếu tố Hán Việt “đồng” trong các câu sau:

Câu

Định nghĩa của yếu tố Hán Việt “đồng”

a. Cuộc chiến giữa phe Đồng minh, dẫn đầu là Anh, Liên Xô, Mỹ và phe Trục phát xít gồm các thế lực chính Đức, Ý, Nhật Bản là cuộc chiến rộng và thảm khốc nhất trong lịch sử nhân loại.

b. Tiểu đồng thấy vậy thưa qua:

“Gẫm đây cho đến quê nhà còn lâu...”

2. Giải thích các từ ngữ Hán Việt sau:

Từ	Nghĩa
Bình minh
Văn minh
Hắc bạch phân minh

3. Phân biệt ý nghĩa của các cặp từ ngữ Hán Việt sau:

Cặp từ	Phân biệt nghĩa
Tương đồng/ đồng thời	Tương đồng:
Tương đồng/ đồng thời	Đồng thời:
Đồng thoại/ đồng dao	Đồng thoại:
Đồng thoại/ đồng dao	Đồng dao:
Đồng bệnh tương lân/ đồng cam cộng khổ	Đồng bệnh tương lân:
Đồng bệnh tương lân/ đồng cam cộng khổ	Đồng cam cộng khổ: