Giáo án Tiếng Việt 5 cánh diều bài 12: Thái sư Trần Thủ Độ

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu

- Tạo tâm thế hứng thú cho HS và từng bước làm quen bài học.

b. Tổ chức thực hiện

- GV cho HS nghe bài hát Một vòng Việt Nam: 

https://www.youtube.com/watch?v=INQ20VdF9uQ

- GV hướng dẫn HS quan sát tranh minh họa SGK tr.28, dẫn dắt và giới thiệu bài đọc: 

Từ xưa đến nay, nước nào cũng có pháp luật để điều chỉnh mọi hoạt động của công dân và bảo đảm an ninh, trật tự trong xã hội. Ai cũng phải tuân theo pháp luật. Càng có chức có quyền càng phải tôn trọng pháp luật. Hôm nay, cô (thầy) sẽ cùng các em đọc câu chuyện về một tấm gương như vậy. Nhân vật chính trong câu chuyện là ông Trần Thủ Độ, vị quan đứng đầu triều đình nhà Trần, có công lập nên nhà Trần và lãnh đạo thành công cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân Nguyên – Mông. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc thành tiếng

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Lắng nghe GV đọc mẫu, hướng dẫn đọc, luyện đọc từ khó, luyện cách ngắt nghỉ và đọc câu thể hiện cảm xúc của nhân vật. 

- Tự luyện đọc theo hướng dẫn. 

b. Tổ chức thực hiện

- GV đọc mẫu cho HS nghe: Đọc diễn cảm, đoạn 1 đọc với giọng chậm rãi, đoạn 2 đọc với giọng ôn tồn, điềm đạm. Đoạn 3 lời của vua đọc với giọng chân thành, tin cậy, lời viên quan giọng tha thiết, lời Trần Thủ Đô trầm ngâm , thành thật.  

- GV hướng dẫn HS đọc và luyện đọc một số từ khó, hướng dẫn cách ngắt nghỉ và luyện đọc một số câu thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật:

+ Luyện đọc một số từ khó: thái sư, pháp nước, câu đương, quân hiệu, chuyên quyền, thượng phụ, thềm cấm, xã tắc, hạ thần,… 

+ Một số câu thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật: Giọng nghiêm túc, lạnh lùng “Ngươi có phu nhân …”  

+ Luyện đọc ngắt giọng ở những câu dài: 

Trần Thủ Độ / là người có công lập / nên nhà Trần, / lại là chú của vua / và đứng đầu trăm quan,/ nhưng không vì thế mà / ông tự cho phép mình vượt qua phép nước. // Có lần, / Linh Từ Quốc Mẫu, / vợ ông, / muốn xin riêng cho một người làm chức cầu đương. //

- GV tổ chức cho HS đọc thành tiếng, luyện đọc trong nhóm nhỏ và trước lớp. Bài đọc có thể chia thành bốn đoạn để luyện đọc và tìm ý:

+ Đoạn 1: Từ đầu đến “ … vượt qua phép nước”.

+ Đoạn 2: Từ Có lần … đến … ông mới tha cho.

+ Đoạn 3: Từ Một lần khác … đến … lấy vàng, lụa thưởng cho.

+ Đoạn 4: Phần còn lại.  

* Tùy thuộc vào năng lực HS, GV có thể tách hoặc ghép đoạn để thuận tiện trong việc hướng dẫn các em luyện đọc.

Hoạt động 2: Đọc hiểu

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Giải nghĩa được một số từ khó. 

- Đọc thầm lại bài đọc và trả lời các câu hỏi liên quan đến bài đọc. 

- Nắm được nội dung, ý nghĩa của bài đọc. 

b. Tổ chức thực hiện

- GV hướng dẫn HS giải nghĩa một số từ khó:

+ thái sư: chức quan đứng đầu triều đình thời xưa.

+ phép nước: pháp luật của nhà nước. 

+ câu đương: chức dịch ở xã, giữ việc bắt bớ, áp giải. 

+ quân hiệu: chức võ quan nhỏ. 

+ chuyên quyền: nắm giữ mọi quyền hành và tự ý quyết định mọi việc. 

+ thượng phụ: từ xưng hô tỏ ý tôn kính (thượng: bề trên, phụ: cha). 

- GV tổ chức cho HS đọc thầm lại bài đọc và thảo luận trong nhóm hoặc nhóm nhỏ để trả lời từng câu hỏi:

+ Câu 1: Trần Thủ Độ có địa vị đặc biệt như thế nào trong triều đình?

+ Câu 2. Sự việc nào cho thấy ông giữ nghiêm phép nước trong việc dùng người?

+ Câu 3. Trần Thủ Độ có thái độ như thế nào đối với việc thưởng phạt?

+ Câu 4. Sự việc nào cho thấy ông rất nghiêm khắc với bản thân?

+ Câu 5. Ba sự việc trong bài đọc nói lên điều gì về Trần Thủ Độ?

- GV mời 1 – 2 HS trả lời câu hỏi, các HS khác lắng nghe, nhận xét và bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án: 

+ Câu 1: Ông có công lập nên nhà Trần, lại là chủ của vua và là người đứng đầu trăm quan.

+ Câu 2: Khi vợ ông xin cho một người làm chức câu đương, dù đó là chức nhỏ ở xã, ông cũng không đồng tình nên đã nghĩ ra một cách khiến người đó phải van xin mới tha cho. Đó cũng là một cách răn đe những người muốn chạy chọt để làm quan. 

+ Câu 3: Ông thưởng phạt rất nghiêm minh (sự việc xảy ra với người thân hiệu cho thấy rất rõ điều đó). 

+ Câu 4: Khi có người tâu với vua là ông chuyên quyền, ông không giận dữ mà suy nghĩ hồi lâu, rồi nhận lỗi và đề nghị nhà vua quở trách mình, ban thưởng cho người nói thật. 

+ Câu 5: HS tự cảm nhận, có suy nghĩ riêng. VD: Trần Thủ Độ là vị quan luôn giữ nghiêm phép nước. / Ông là người đề cao kỉ cương, phép nước / không thiên vị người thân, nghiêm khắc với bản thân mình. / … 

* Lưu ý: Tuỳ thuộc vào trình độ HS, thời lượng tổ chức hoạt động và nội dung cụ thể của từng bài đọc, GV có thể hướng dẫn HS tìm ý từng đoạn: 

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 1: 

• Rút ra ý đoạn 1: Giới thiệu thái sư Trần Thủ Độ là một vị quan công chính liêm khiết.

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 2: 

• Rút ra ý đoạn 2: Cách dùng người của Trần Thủ Độ. 

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 3: 

• Rút ra ý đoạn 3: Thái độ của Trần Thủ Độ trong việc thưởng phạt.

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 4: 

...................

- HS xem video. 

- HS quan sát tranh minh họa, lắng nghe và tiếp thu. 

- HS lắng nghe GV đọc mẫu, đọc thầm theo. 

- HS luyện đọc theo hướng dẫn của GV.

- HS luyện đọc theo nhóm.

- HS cùng GV giải nghĩa một số từ khó. 

- HS đọc thầm, HS làm việc nhóm đôi để trả lời các câu hỏi.

- HS trả lời. 

- HS lắng nghe, tiếp thu.

...................