Giáo án Tiếng Việt 5 cánh diều bài 4: Sự tích dưa hấu

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho HS và từng bước làm quen với chủ điểm.

b. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Chuẩn bị: 

a) GV chuẩn bị: mô hình cây gắn nhiều bông hoa giấy, trên mỗi bông hoa có sẵn băng dính 2 mặt để đính phiếu hỏi vào hoa.

b) HS chuẩn bị:

- 1 CH/ yêu cầu cùng đáp án về thành ngữ tục ngữ 

- GV hướng dẫn HS viết CH/ yêu cầu lên phiếu. Gấp phiếu lại và đính vào mỗi bông hoa trên cây 1 câu đố.

Nhiệm vụ 2. Tham gia trò chơi

- GV hướng dẫn cách chơi:

+ GV nêu luật chơi (kết hợp chỉ câu 1): Có 2 câu tục ngữ a, b. Trong 2 câu tục ngữ đó có 3 hình ảnh tương ứng với 3 từ khoá. Nhiệm vụ của các em là thay các hình ảnh đó bằng từ thích hợp để hoàn chỉnh 2 câu tục ngữ trên cả về nội dung và cấu tạo.

+Yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi trong 2 phút, tìm từ thay cho hình.

- GV tổ chức cho HS chơi theo hướng dẫn. GV tổ chức chơi theo hình thức “truyền điện”.

a) Lửa thử vàng, gian nan thử sức.

b) Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo.

Nhiệm vụ 3: Rút ra nhận xét 

- GV có thể gợi ý để HS tìm nội dung phù hợp với mỗi câu tục ngữ mới hoàn thành. VD: GV cho 4 nội dung gợi ý sau đây để HS chọn 2 nội dung phù hợp với 2 câu tục ngữ: (1) Không nên cho vàng vào lửa vì làm như vậy sẽ khiến vàng bị chảy; (2) Chớ nản lòng khi gặp khó khăn vì khó khăn tôi luyện con người; (3) Đừng thấy khó khăn mà bỏ mục tiêu đã chọn; (4) Không nên chèo thuyền ở nơi có sóng lớn.

- GV nhận xét, nêu câu trả lời đúng:

a) Câu tục ngữ Lửa thử vàng, gian nan thử sức khuyên ta chớ nản lòng khi gặp khó khăn.

b) Câu tục ngữ Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo khuyên ta quyết tâm theo đuổi mục tiêu đã chọn.

- HS quan sát, chuẩn bị.

- HS thực hiện theo hướng dẫn của GV.

- HS thực hiện theo hướng dẫn.

- HS thực hiện theo hướng dẫn.

- HS thực hiện theo hướng dẫn.

- HS chú ý lắng nghe. 

- HS lắng nghe, tiếp thu. 

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

a. Mục tiêu: HS lắng nghe GV giới thiệu chủ điểm, bài đọc mở đầu chủ điểm, chuẩn bị vào bài đọc mới. 

b. Tổ chức thực hiện

- GV dẫn dắt vào bài học: Qua trò chơi Truyền điện, các em đã hoàn chỉnh được hai câu tục ngữ nói về ý chí, nghị lực. Những câu tục ngữ đó khuyên chúng ta kiên trì vượt qua thử thách, không nản lòng khi gặp khó khăn. Bài học 4 Có chí thì nên sẽ giúp các em hiểu kĩ hơn về ý chí và nghị lực. Trước hết, hôm nay, cô (thầy) và các em sẽ đọc bài Sự tích dưa hấu, một câu chuyện rất thú vị và có ý nghĩa rất sâu sắc. Chúng ta cùng đọc để biết câu chuyện đó hay và có ý nghĩa như thế nào nhé!

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài mới.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu

- Tạo tâm thế hứng thú cho HS và từng bước làm quen bài học.

b. Cách tiến hành

- GV tổ chức cho HS xem tranh và đặt câu hỏi: Trong bài đã viết về quả gì ?

- GV mời HS chia sẻ.

- GV nhận xét và gợi ý: Quả dưa hấu.

- GV dẫn dắt, giới thiệu vào bài mới: Hẳn là các em đã nhiều lần được ăn những miếng dưa hấu đỏ tươi,

mát lành và ngọt lịm. Các em có biết ai là người tìm ra giống dưa quý đó không? Hôm nay, các em cùng đọc bài Sự tích dưa hấu để có câu trả lời. Ngoài việc giải thích về nguồn gốc của trái dưa hấu, câu chuyện còn cho chúng ta biết một tấm gương về ý chí và nghị

lực vượt qua khó khăn. Các em hãy đọc bài để biết đó là ai nhé!

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc thành tiếng

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Lắng nghe GV đọc mẫu, hướng dẫn đọc, luyện đọc từ khó, luyện cách ngắt nghỉ và đọc câu thể hiện cảm xúc của nhân vật. 

- Đọc được bài đọc trong nhóm và trước lớp. 

b. Tổ chức thực hiện

- GV đọc mẫu cho HS nghe: Giọng đọc chậm rãi, tình cảm; nhấn giọng ở những từ ngữ thể hiện tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trong câu chuyện,... 

- GV hướng dẫn HS đọc và luyện đọc một số từ khó, hướng dẫn cách ngắt nghỉ, luyện đọc một số câu dài và luyện đọc một số câu thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật:

+ Luyện đọc một số từ khó: nhún nhường, chịu thương chị khó, hoang vu, trời luôn có mặt,… 

+ Luyện đọc câu dài: 

• Hai vợ chồng làm nhà cửa,/ tìm nguồn nước,/ đánh cá,/… để sinh sống.// Bỗng một hôm,/ có đàn chim từ đầu bay đến/, nhả xuống bãi cát mấy hạt cây.// Ít lâu sau,/ hạt nảy mầm,/ mọc ra một loại cây bò lan,/ xanh um cả bãi cát.// Rồi cây ra quả.// Hoá ra,/ đó là một loại dưa/ ruột đỏ tươi,/ hạt đen nhánh,/ vị ngọt/ và thanh mát.// Từ hôm đó,/ hai vợ chồng/ cố trồng thêm thật nhiều dưa làm thức ăn.//

• Một hôm,/ có chiếc thuyền đánh cá đi lạc ra đảo.// Mai An Tiêm/ giúp người trên thuyền/ sửa buồm lái/ để trở về,/ không quên gửi tặng dưa để người ở đất liền nếm thử.// Tiếng đồn về loại dưa ngon lan xa.// Từ đó,/ các tàu buôn tấp nập ghế đến đổi hàng lấy dưa.// Gia đình An Tiêm lại sống đầy đủ như xưa.//

• Một lần,/ Vua Hùng sai người/ ra đảo dò xét xem An Tiêm sống thế nào.// Nghe sứ thần kể lại,/ nhà vua khen thầm vợ chồng người con,/ bèn cho triệu họ về.// Hạt giống An Tiêm đem về/ được dân chúng trồng ở những vùng đất cát,/ trở thành một thứ cây danh tiếng.// Đó là cây dưa hấu ngày nay.//

+ Luyện đọc một số câu thể hiện cảm xúc của nhân vật: 

• Tất cả cũng là nhờ chịu thương chịu khó thôi. 

• Cho nó ra một đảo hoang xem nhờ ai mà nó có cuộc sống như hôm nay. Thế là vợ chồng chàng bị đày ra một đảo xa. 

• Chúng ta chết ở đây mất thôi

• Trời luôn có mắt. Nàng đừng lo! 

- GV tổ chức cho HS đọc thành tiếng đoạn, bài đọc trong nhóm nhỏ và trước lớp. Bài đọc có thể chia thành bốn đoạn để luyện đọc và tìm ý:

+ Đoạn 1: Từ đầu đến “ra một đảo xa”.

+ Đoạn 2: Tiếp theo đến “làm thức ăn”.

+ Đoạn 3: Tiếp theo đến “đầy đủ như xưa”.

+ Đoạn 4: Còn lại.

* Tùy thuộc vào năng lực HS, GV có thể tách hoặc ghép đoạn để tuận tiện trong việc hướng dẫn các em luyện đọc.

Hoạt động 2: Đọc hiểu

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Giải nghĩa được một số từ khó. 

- Đọc thầm lại bài đọc và trả lời các câu hỏi liên quan đến bài đọc. 

- Nắm được nội dung, ý nghĩa của bài đọc. 

b. Tổ chức thực hiện

- GV hướng dẫn HS giải nghĩa một số từ khó:

+ Nhún nhường: khiêm tốn trong quan hệ giao tiếp.

+ Chịu thương chịu khó: chăm chỉ, cố gắng lao động, không ngại khó khăn, vất vả.

+ Hoang vu: (vùng đất) bỏ không, cây cỏ mọc tự nhiên, chưa hề có tác động của con người. 

+ Trời luôn có mắt: ý nói cuộc đời rất công bằng, người tốt nhất định không phải chịu thiệt thòi, kẻ xấu không thể mãi đắc ý.

- GV tổ chức cho HS đọc thầm lại bài đọc và thảo luận trong nhóm hoặc nhóm nhỏ để trả lời từng câu hỏi dưới đây:

+ Câu 1. Vì sao Vua Hùng tin dùng và gả con gái nuôi cho Mai An Tiêm?

+ Câu 2. Vì sao gia đình Mai An Tiêm bị nhà vua đày ra đảo xa?

+ Câu 3. Theo em, phẩm chất nào đã giúp vợ chồng Mai An Tiêm vượt qua khó khăn?

+ Câu 4. Em thích câu nói nào của Mai An Tiêm? Vì sao?

+ Câu 5. Chi tiết nhà vua khen thầm và cho triệu gia đình Mai An Tiêm trở về nói lên điều gì?

- GV mời 1 – 2 HS trả lời câu hỏi, các HS khác lắng nghe, nhận xét và bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án: 

- HS lắng nghe, chuẩn bị

- HS chia sẻ.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài mới.

- HS lắng nghe GV đọc mẫu, đọc thầm theo. 

- HS luyện đọc theo hướng dẫn của GV. 

- HS luyện đọc theo nhóm. 

- HS cùng GV giải nghĩa một số từ khó.  

- HS đọc thầm, HS làm việc nhóm đôi để trả lời các câu hỏi. 

- HS luyện đọc.

- HS trả lời. 

- HS lắng nghe, tiếp thu.