Giáo án Toán 5 Chân trời bài 15: Tỉ lệ bản đồ

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú, kích thích sự tò mò của HS trước khi vào bài học.

b. Cách thức tiến hành: 

- GV trình chiếu (treo) bản đồ Việt Nam, yêu cầu HS quan sát và trả lời các câu hỏi sau:

- GV nêu câu hỏi: 

+ Đây là gì?

+ Thực tế hình ảnh nước ta có bé như vậy không?

- GV nhận xét, tuyên dương HS.

- GV đặt vấn đề: “Vậy, thực tế hình ảnh nước ta gấp hình ảnh này bao nhiều lần?”

- GV giới thiệu bài: “Bài học hôm nay sẽ giúp các em giải đáp được câu hỏi này mỗi khi quan sát bất kì một tấm bản đồ nào. Chúng ta tìm hiểu bài mới: “Bài 15: Tỉ lệ bản đồ”.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

a. Mục tiêu: 

- HS nhận biết được tỉ lệ bản đồ; đọc được tỉ lệ bản đồ.

b. Cách thức tiến hành:

1. Tỉ lệ bản đồ

- GV chiếu lại hình ảnh bản đồ Việt Nam, yêu cầu HS quan sát.

- GV giới thiệu:

+ Ở góc phía dưới của bản đồ có ghi: “Tỉ lệ 1 : 15 000 000” – đó là tỉ lệ bản đồ.

+ Tỉ lệ 1 : 15 000 000 cho biết các khoảng cách thực tế đã được vẽ thu nhỏ lại 15 000 000 lần.

Khi đó, độ dài 1 cm trên bản đồ ứng với độ dài thật là: 15 000 000 cm = 150 km.

+ Tỉ lện bản đồ có thể viết dưới dạng một phân số có tử số là 1

Ví dụ: ...

2. Bài toán 1

- GV chiếu bài toán 1 (trang 41 – SGK), yêu cầu HS quan sát, đọc yêu cầu đề.

Bài toán 1: Khoảng cách giữa hai điểm A và B trên thực tế là 20 m. Hỏi trên bản đồ tỉ lệ 1 : 500, khoảng cách đó dài bao nhiêu xăng – ti – mét?

- GV hướng dẫn HS:

+ 20 m bằng bao nhiêu xăng – ti – mét?

+ Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 500, khoảng cách thực tế đã giảm đi bao nhiêu lần?

+ Để tìm khoảng cách trên bản đồ, ta thực hiện phép tính gì?

- GV cho HS thảo luận nhóm đôi, thống nhất kết quả và ghi vào vở.

- GV mời đại diện nhóm nhanh nhất chia sẻ kết quả với lớp.

- GV nhận xét, tuyên dương HS.

- GV nêu cách làm tổng quát:

Độ dài trên bản đồ = độ dài thật (cùng đơn vị đo) : số lần.

3. Bài toán 2

- GV chiếu bài toán 2 (trang 41 – SGK), yêu cầu HS quan sát, đọc yêu cầu đề.

Bài toán 2: Trên một bản đồ có tỉ lệ 1 : 1 000 000, quãng đường Thành phố Hồ Chí Minh – Đồng Tháp đo được 147 mm. Tìm độ dài thật của quãng đường Thành phố Hồ Chi Minh – Đồng Tháp.

- GV hướng dẫn HS:

+ Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 1 000 000, khoảng cách thực tế gấp bao nhiêu lần?

+ Để tìm khoảng cách thực tế, ta thực hiện phép tính gì?

- GV cho HS thảo luận nhóm đôi, thống nhất kết quả và ghi vào vở.

- GV mời đại diện nhóm nhanh nhất chia sẻ kết quả với lớp.

- GV nhận xét, tuyên dương HS.

- GV nêu cách làm tổng quát:

Độ dài thật = độ dài trên bản đồ số lần.

- GV cho HS hoàn thành bài tập 1 (trang 41 – SGK) ở mục hoạt động.

Bài tập 1: Thay dấu (..?..) bằng số hoặc tỉ lệ thích hợp.

- GV yêu cầu HS đọc đề bài, quan sát bảng trong SGK.

- GV cho HS nhắc lại cách tính độ dài thật, độ dài trên bản đồ và tỉ lệ bản đồ.

- GV cho HS thảo luận cặp đôi, thống nhất kết quả và ghi vào vở.

- GV mời đại diện nhóm có kết quả nhanh nhất trình bày đáp án.

- GV nhận xét, chữa bài và chốt đáp án cho HS.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: 

- Tính được độ dài thật, độ dài trên bản đồ.

- HS hoàn thành các bài tập 1;2 ở SGK.

- HS hoàn thành bài tập trắc nghiệm.

b. Cách thức tiến hành:

- HS chú ý lắng nghe, thực hiện yêu cầu của GV.

- HS trả lời:

+ Đây là bản đồ đất nước Việt Nam.

+ Thực tế hình ảnh nước ta không bé như vậy.

- HS chú ý nghe, hình thành động cơ học tập.

- HS quan sát hình.

- HS chú ý lắng nghe, ghi chép bài vào vở.

- HS nhắc lại.

- HS trả lời:

+ 20 m = 2 000 cm

+ Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 500, khoảng cách thực tế đã giảm đi 500 lần.

+ Ta thực hiện phép tính chia.

- HS thực hiện yêu cầu của GV.

Bài giải

20 m = 2 000 cm

Khoảng cách giữa hai điểm A và B trên bản đồ là:

2 000 : 500 = 4 (cm)

Đáp số: 4 cm.

- HS chú ý lắng nghe, ghi nhớ và ghi vào vở.

- HS nhắc lại

- HS trả lời:

+ Trên bản đồ 1 : 1 000 000, khoảng cách thực tế gấp 1 000 000.

+ Ta thực hiện phép tính nhân.

- HS thực hiện yêu cầu của GV.

Bài giải

Khoảng cách thật của quãng đường Thành phố Hồ Chí Minh – Đồng Tháp là:

147 1 000 000 = 147 000 000 (mm)

Đổi 147 000 000 mm = 147 km

Đáp số: 147 km.

- HS chú ý lắng nghe, ghi nhớ và ghi vào vở.

- HS nhắc lại.

- HS trả lời:

+ Độ dài thật = độ dài trên bản đồ số lần.

+ Độ dài trên bản đồ = độ dài thật (cùng đơn vị đo) : số lần.

+ Tỉ lệ bản đồ = độ dài bản trên bản đồ : độ dài thật (cùng đơn vị đo).

- HS hoàn thành bài tập theo yêu cầu.

- Kết quả:

- HS chữa bài vào vở.