Giáo án Ngữ văn 12 Cánh diều bài 8: Thời gian (Văn Cao)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả Nam Cao và đọc văn bản Thời gian.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS dựa vào phần chuẩn bị ở nhà để trả lời các câu hỏi sau đây:

+ Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Nam Cao và đọc văn bản Thời gian?

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Văn Cao: 1923 – 1995 tên thật là Nguyễn Văn Cao.

- Quê ở Nam Định nhưng ông sinh ra và lớn lên ở Hải Phòng, đây cũng là nơi ông bắt đầu sự nghiệp văn chương của mình.

2. Tác phẩm

- Văn Cao có tác phẩm Tiến quân ca, bài hát đã trở thành quốc ca của nước Việt Nam - đó như là một niềm tự hào của hàng triệu người dân Việt Nam qua nhiều thế kỉ. Ông sáng tác không nhiều tác phẩm thơ ca nhưng luôn mang một nét độc đáo riêng biệt, chủ yếu được lấy từ tập thơ Lá (1988), Tuyển tập Văn Cao - Thơ (1994).

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Khám phá văn bản

Bước 1: GV cho HS dựa vào phần chuẩn bị tại nhà để báo cáo nhanh kết quả học tập.

(1) Dòng thơ đầu tiên cho thấy tác giả có cảm nhận như thế nào về thời gian?

(2) Thời gian có ảnh hưởng như thế nào đến thế giới tự nhiên nói chung và nhân vật trữ tình nói riêng? Ảnh hưởng đó đem lại cảm xúc gì?

(3) Hình ảnh “câu thơ”, “bài hát” tượng trưng cho điều gì? Việc lặp lại các từ “riêng”, “còn xanh” cho thấy suy nghĩ của tác giả về mối tương quan giữa thời gian và ý nghĩa của những hình ảnh đó như thế nào?

(4)  Em hiểu dụng ý của nhà thơ trong hai dòng thơ cuối như thế nào? Hãy giải thích cách hiểu của em.

(5) Hãy chỉ ra các biểu hiện của thơ có yếu tố tượng trưng trong bài thơ Thời gian và nhận xét về tác dụng của các yếu tố ấy trong việc thể hiện nội dung tác phẩm.

(6) Bài thơ đem đến cho em những suy nghiệm gì về cuộc sống?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản.

(1)

Thời gian qua kẽ tay” là một hình ảnh thơ giàu hàm xúc, gợi liên tưởng tới sự tương phản giữa cái vô hình và cái hữu hình. Chẳng một ai có thể nắm giữ được thời gian. Bởi vậy, trước sự chảy trôi của thời gian, tác giả không khỏi ngậm ngùi nhìn “thời gian trôi qua kẽ tay”, xót xa trước sự vô nghĩa của đời người.

(2)

- Thời gian mang một sức mạnh tàn phá kinh khủng, giới tự nhiên cũng không thể chạy thoát khỏi nó. Theo thời gian những chiếc lá xanh tươi rồi cũng sẽ dần khô héo

- Đối với nhân vật trữ tình, kỉ niệm, hồi ức rơi như tiếng sỏi”. Đây là một hiện tượng so sánh  độc đáo để mô tả một âm thanh nặng nề và khô khan. Sỏi rơi “trong lòng giếng cạn” gợi lên sự cằn cỗi, thiếu sức sống. Bài thơ bị ngắt dòng đột ngột, thể hiện cảm xúc dồn nén của con người khi đứng trước sự khắc nghiệt của thời gian.

- Sự ảnh hưởng của thời gian làm cho tâm trạng tác giả tràn đầy nuối tiếc, man mác một nỗi buồn khó tả. Tuy nhiên, cũng chính từ đó, càng làm tâm hồn con người cảm thấy từng phút giây trôi qua vô cùng quý giá. 

(3)

- Hình ảnh “câu thơ”, “bài hát” tượng trưng cho nghệ thuật.

- Việc lặp lại các từ “Riêng”, “còn xanh” cho thấy rằng, tác giả tin vào sự tồn tại vĩnh viễn, mãi mang giá trị đẹp đẽ của nghệ thuật trước sức tàn phá khủng khiếp của thời gian. Từ “riêng” lặp lại như một lời khẳng định mạnh mẽ của tác giả trước sự bất diệt của nghệ thuật.

(4)

……………………..