Giáo án Ngữ văn 12 Cánh diều bài 3: Quyết định khó khăn nhất (Trích Điện Biên Phủ - điểm hẹn lịch sử - Võ Nguyên Giáp)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về Đại tướng Võ Nguyên Giáp và văn bản Quyết định khó khăn nhất.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS xem video ngắn sau đó cùng trả lời các câu hỏi về tác giả, và đoạn trích:

https://feji.us/av5mt6.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV bổ sung:

+ Tháng 12/ 1944, Đại tướng Võ Nguyên Giáp được chủ tịch Hồ Chí Minh tin tưởng giao nhiệm vụ thành lập Đội Việt Nam  tuyên truyền giải phóng quân

+ Tháng 8/1945, Đại tướng Võ Nguyên Giáp là Ủy viên Ủy ban Quân sự Bắc kì đồng thời là thành viên Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc.

+ 1951-1982, Võ Nguyên Giáp là Ủy viên Bộ chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam.

+ 1946-1980, là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng

+ 1978-1992, là Phó thủ tướng nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

+ 2013, Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ trần.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Tên khai sinh: Võ Giáp, bí danh: Văn.

- Năm sinh: 1911 - 2013.

- Quê quán: làng An Xá, tổng Phong Lộc, huyện Lệ Thủy, phủ Quảng Ninh (nay là xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình)

- Là đại tướng đầu tiên và Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam.

- Là chỉ huy trưởng của chiến dịch quan trọng, như: Chiến dịch Biên Giới (9-10/1950), Trung Du (12/1950), Đồng Bằng (5/1951), Hòa Bình (12/1951- 2/1952),…

- Các tác phẩm nổi tiếng: Những chặng đường lịch sử, Tổng hành dinh trong mùa xuân toàn thắng…

2. Tác phẩm

- Hồi kí Điện Biên Phủ- điểm hẹn lịch sử:

+ Là hồi kí của đại tướng Võ Nguyên Giáp (do nhà văn Nguyễn Hữu Mai ghi lại).

+ Gồm 14 chương:

+ Kể lại toàn bộ diễn biến chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

+ Năm 2004, tác phẩm được nữ nhà văn, nhà báo người Mỹ - Lady Borton dịch ra tiếng Anh và xuất bản ở nhiều nước trên thế giới.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Sự kiện được nhắc đến trong hồi kí

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm thảo luận trong vòng 3 phút để trả lời câu hỏi sau đây.

+ Văn bản kể lại sự kiện gì?

+ Quyết định khó khăn nhất ở đây là gì? Ai là người kể lại?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Sự kiện được nhắc đến trong hồi kí

1. Sự kiện

• Trước giờ nổ súng ở chiến trường Điện Biên Phủ năm 1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp quyết định thay đổi phương châm tác chiến sau khi đã nắm rõ tình hình thực địa. Điều này được ông cho là “Quyết định khó khăn nhất” trong cuộc đời cầm quân của mình.

1. Quyết định khó khăn nhất ở đây là: Việc thay đổi phương châm tác chiến từ “đánh nhanh thắng nhanh” sang “đánh chắc tiến chắc”.

• Người kể lại: Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Nhiệm vụ 2: Tính xác thực của hồi kí

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

• GV yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ gồm 4 HS theo kĩ thuật Khăn trải bàn với vị trí ngồi như hình vẽ dưới đây:

- GV yêu cầu HS đọc văn bản Quyết định khó khăn nhất và hoàn thành các thử thách:

+ Tính xác thực của hồi kí được thể hiện qua những yếu tố nào của văn bản?

+ Dẫn ra một số câu văn cho thấy thái độ và suy nghĩ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong hoàn cảnh phải đưa ra “Quyết định khó khăn nhất”?

+ Theo em, tại sao Đại tướng Võ Nguyên Giáp cho rằng việc thay đổi phương châm tác chiến là “Quyết định khó khăn nhất”?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời 1 vài nhóm đứng dậy trả lời câu hỏi.

- GV theo dõi và điều hành hỗ trợ HS khi cần.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

III. Tính xác thực của hồi kí 

1. Tính xác thực của hồi kí 

• Tính xác thực của hồi kí được thể hiện qua các yếu tố sau đây:

+ Người kể: Đây là hồi kí của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người đã trực tiếp tham gia và chứng kiến các sự kiện. Điều này tạo nên tính xác thực và độ tin cậy của đoạn trích.

+ Chi tiết và sự thật: Văn bản cung cấp nhiều chi tiết cụ thể vè sự kiện như việc triệu tập Đảng ủy Mặt Trận, sự thay đổi phương châm tác chiến, và bài học về dân chủ nội bộ. Những chi tiết này không chỉ làm cho câu chuyện trở nên sống động hơn, mà còn chứng minh rằng tác giả đã trực tiếp trải qua những sự kiện mà ông mô tả.

+ Ngôn ngữ và cách diễn đạt: Ngôn ngữ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong văn bản này rất chân thực và tự nhiên, phản ánh rõ ràng quan điểm và cảm xúc của ông. Điều này giúp tăng cường tính xác thực của văn bản.

- Ngữ cảnh lịch sử: Văn bản được viết trong một ngữ cảnh lịch sử cụ thể, đó là thời kì chiến tranh của Việt Nam. Từ ngữ cảnh này giúp độc giả hiểu rõ hơn về sự kiện và những quyết định khó khăn mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã phải đưa ra. 

b. Những suy nghĩ và thái độ của Đại tướng trước “Quyết định khó khăn nhất”

- Một số câu văn cho thấy thái độ và suy nghĩ của Đại tướng trong hoàn cảnh phải đưa ra “Quyết định khó khăn nhất”.

+ “Tôi nhận thấy phải cho các đơn vị rút khỏi trận địa để nghiên cứu một cách đánh khác dù bộ đội có thắc mắc.”

+ “Phải họp ngay Đảng ủy Mặt trận… Suốt đêm, tôi chỉ mong trời chóng sáng”.

+ “Tôi nghĩ đồng chí Vi sẽ không dễ dàng thuyết phục các chuyên gia đã cho rằng chỉ có “đánh nhanh thắng nhanh” mới giành thắng lợi…”

+ “Tinh thần bộ đội rất quan trọng, nhưng quyết tâm phải có cơ sở… Hậu cần là điều kiện tiên quyết, nhưng cuối cùng, quyết định là phải có cách đánh đúng”.

+ “Tình hình khẩn trương. Cần sớm có quyết định. Vô luận tình hình nào ta vẫn phải nắm nguyên tắc cao nhất: "Đánh chắc thắng…”

c. Lý giải vì sao Đại tướng cho rằng việc thay đổi phương châm tác chiến là “Quyết định khó khăn nhất”?

- Sở dĩ Đại tướng cho rằng đó là “Quyết định khó khăn nhất” bởi:

+ Việc thay đổi chuyển từ phương châm đánh nhanh giải quyết nhanh sang đánh chắc, tiến chắc ngay ở thời điểm then chốt khi giờ nổ súng đã cận kề có nghĩa là mọi công tác chuẩn bị chúng ta sẽ phải làm lại từ đầu. 

• Trước đó, để mở 82 km đường và kéo pháo vào trận địa, là kết quả của mồ hôi xương máu của bộ đội, bao nhiêu tiền của của nhân dân đã đổ ra. Nếu thay đổi kế hoạch sẽ phải kéo pháo ra khỏi trận địa. 

• Trận đánh đã phải lùi lại 5 ngày (từ ngày 20 lùi lại ngày 25 tháng 1 năm 1954) do việc kéo pháo vào trận địa gặp khó khăn, nay lại tiếp tục hoãn mà chưa ấn định được thời gian mở màn chiến dịch → Ảnh hưởng tới tinh thần chiến đấu của mọi người

+ Ý nghĩa của trận đánh: trận Điện Biên Phủ là trận quyết chiến được hình thành dần trong tính toán của cả hai phía tham chiến trong chiến dịch Đông- xuân 1953-1954. Trước khi ra chiến dịch, Bác Hồ đã dặn Đại tướng rằng: “trận này rất quan trọng phải đánh cho thắng, chắc thắng mới đánh, không chắc thắng thì không đánh”.

• Đây là quyết định đặc biệt khó khăn và có ý nghĩa tác động tới toàn bộ cuộc chiến nên Đại tướng cho rằng việc thay đổi phương châm tác chiến là quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời cầm quân của mình. Cuối cùng, quyết định ấy đã tạo ra chiến thắng để thúc chín năm kháng Pháp, mở ra một trang sử mới cho Việt Nam và ghi một dấu son chói lọi vào lịch sử quân sự thế giới.