HS nhận biết được đặc điểm của thể loại tác phẩm, xác định được bố cục, phân tích được giá trị nội dung và nghệ thuật của bài Chiếc thuyền ngoài xa. Từ đó hình thành, rèn luyện năng lực đọc hiểu một văn bản truyện ngắn.
Trân trọng vẻ đẹp nghệ thuật và mối liên hệ giữa nghệ thuật với cuộc sống.

2. Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực tự học và tự chủ: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát hình ảnh đề hiểu về thể loại truyện ngắn.
Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác để giải quyết vấn đề về văn bản Chiếc thuyền ngoài xa.
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến bài học; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Chiếc thuyền ngoài xa.
Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận cá nhân về văn bản Chiếc thuyền ngoài xa.

3. Phẩm chất

Yêu nghệ thuật, và hiểu mối liên hệ mật thiết giữa nghệ thuật và cuộc sống.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

- Giáo án

SGK, SGV Ngữ văn 12;
Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;
Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;

2. Đối với HS

SGK, SBT Ngữ văn 12.
Sách tham khảo, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học…
Bảng giao nhiệm vụ học tập đã chuẩn bị ở nhà.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình.

b. Nội dung: GV cho HS xem 1 đoạn video ngắn và đặt câu hỏi để HS nghiên cứu trả lời.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS xem video và trả lời câu hỏi: Qua video em có suy nghĩ gì về vấn nạn bạo lực gia đình? Theo em người phụ nữ bị bạo lực gia đình nên tiếp tục nhẫn nhịn hay phải lên tiếng bảo vệ bản thân?

https://www.youtube.com/watch?v=GpWnrSgB9g0

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, dựa vào hiểu biết của bản thân cùng trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1-2 HS trả lời câu hỏi.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, có thể phản biện nếu thấy không đúng.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức: Bạo lực gia đình là vấn đề nhức nhối của toàn xã hội. Không chỉ gây nên những hậu quả nặng nề cho người phụ nữ mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lí của những đứa trẻ. Người phụ nữ bị bạo lực nên mạnh mẽ đứng lên để bảo vệ mình tuyệt đối không được xấu hổ, run sợ.

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Nói về quan điểm nghệ thuật Nam cao từng viết: “Chao ôi! Nghệ thuật không là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối! Nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp người lầm than”. Thật vậy, tạo hóa ban cho chúng ta một món quà vô giá đó là văn chương, nghệ thuật. Nhưng nghệ thuật văn chương không phải là thứ xa vời, thứ lấp lánh mà nó nên gắn với đời sống, phản ánh thực tế về cuộc đời. Đó có thể là kiếp đời lầm lũi, cơ cực, đó có thể là bạo lực, có thể là đòn roi hay thậm chí là những cái chết. Nhưng đến cùng nó cần phải là tiếng nói của cuộc đời. Đồng quan điểm đó, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã mang đến cho chúng ta một tác phẩm rất đặc sắc mà trong bài học ngày hôm nay chúng ta cùng nhau tìm hiểu “Chiếc thuyền ngoài xa”.

B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc văn bản

a. Mục tiêu: Nắm được những thông tin về tác giả tác phẩm và đọc văn bản Chiếc thuyền ngoài xa.

b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên quan đến tác giả Nguyễn Minh Châu văn bản Chiếc thuyền ngoài xa.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến tác giả Nguyễn Minh Châu văn bản Chiếc thuyền ngoài xa.

d. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động 2: Khám phá văn bản

Mục tiêu: HS vận dụng các tri thức ngữ văn để tìm hiểu theo đúng đặc trưng của truyện ngắn trên các phương diện như:

+ Xác định được điểm nhìn và ngôi kể trong truyện ngắn.

+ Phân tích được những biến đổi trong tâm lí của các nhân vật.

Nội dung: Sử dụng SGK chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời các câu hỏi liên quan đến văn bản Chiếc thuyền ngoài xa.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến văn bản Chiếc thuyền ngoài xa.
Tổ chức thực hiện

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Ngôi kể và điểm nhìn trong Chiếc thuyền ngoài xa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm thảo luận trong vòng 3 phút để trả lời câu hỏi và hoàn thành phiếu học tập sau đây.

+ Câu chuyện được kể từ điểm nhìn của ai?

+ Ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn này?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản

Ngôi kể và điểm nhìn trong Muối của rừng
Ngôi kể và điểm nhìn

Ngôi kể: Truyện được kể theo ngôi thứ nhất.
Điểm nhìn: Chủ yếu là của nhân vật Phùng – một người nhiếp ảnh gia về vùng biển để phục vụ cho việc ra đời ấn phẩm lịch cuối năm.

Ý nghĩa

Việc lựa chọn điểm nhìn là nhân vật Phùng người chứng kiến toàn bộ sự việc khiến cho câu chuyện của người đàn bà trở nên chân thực và sinh động hơn. Ở đó độc giả có thể thông qua Phùng hiểu hơn về những khía cạnh của cuộc sống, về hoản cảnh cũng như nỗi niềm của người đàn bà.
Cũng từ việc lựa chọn điểm nhìn, ngôi kể là Phùng mà tác giả đã gửi gắm những quan điểm về mối quan hệ giữa nghệ thuật với đời sống.

Nhiệm vụ 2: Phân tích nhân vật người đàn bà hàng chài

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu về văn bản thông qua 3 trạm dừng chân:

+ Phân tích tính đa diện trong tính cách của người đàn bà hàng chài?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- Hành trình theo các trạm dừng chân.

- GV theo dõi và điều hành hỗ trợ HS khi cần.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Phân tích nhân vật người đàn bà hàng chài
Ngoại hình

Ngoài 40 tuổi, ngoại hình xấu xí, mặt rỗ, thô kệch điển hình của người dân lao động.
Hoàn cảnh: Bị chồng đánh đập “ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng” nhưng vẫn cam chịu.

Tính cách

+ Người đàn bà làng chài đã có sự “biến đổi” về tính cách rõ rệt. Khi lên gặp quý tòa và khi tâm sự với Đẩu.

Khi lên gặp quý tòa:

+ Thái độ: rón rén, cố thu người lại.

+ Lời nói: Van xin “quý tòa… đừng bắt con bỏ nó”.

=> Mặc dù sống trong cảnh bạo lực triền miên thế nhưng trong tâm thức của người phụ nữ ấy chưa bao giờ thị có ý định bỏ chồng. Thậm chí thị còn cố hạ mình để giữ gìn cái gianh đình mà thị đang có. Có thể sẽ có rất nhiều người cảm thấy thị thật “cam chịu” thật “đớn hèn” nhưng thị chấp nhận quyết định đó của mình.
* Lời giải thích cho sự chịu đựng không thể bỏ chồng

+ Các chú không hiểu người làm ăn…

+ Do sinh con nhiều, trên thuyền lại chật….

+ Cần người đàn ông trên thuyền….

+ Cũng có khi biển động sóng to….

+ Phải sống cho con chứ không thể cho mình...

+ Cuộc sống cũng có lúc hạnh phúc được nhìn các con ăn no…

Ở đây ta thấy có một sự biến đổi trong cách xưng hô cũng như giọng điệu của người đàn bà làng chài. Từ khúm núm, van xin sang dõng dạc, mạch lạc để “giảng” cho Phùng và Đẩu về thế nào là giá trị của hạnh phúc. Từ “con” với “quý tòa” sang “chị” và “các chú”.
Người đàn thất học nhưng lại rất hiểu về lí lẽ cuộc đời. Giàu đức hi sinh, giàu lòng vị tha, nhân hậu đồng thời có cái nhìn cuộc đời vô cùng sâu sắc. Ta thấy thấp thoáng đâu đó có hình bóng của người phụ nữ Việt Nam.
Từ đó có thể thấy cuộc sống không hề đơn giản, người nghệ sĩ cũng không nên dễ dãi hay đơn giản khi nhìn sự vật hiện tượng đời sống.

Nhiệm vụ 3: Phân tích sự biến đổi về cảm nhận của nhân vật Phùng